Uzależnienia

odbierają wolność, relacje, zdrowie…

Uzależnienie od alkoholu

Uzależnienie od alkoholu (alkoholizm) polega na odczuwaniu przymusu spożywania alkoholu, z jednoczesną utratą kontroli nad jego ilością oraz kontynuowaniem picia mimo negatywnych konsekwencji zdrowotnych, społecznych czy rodzinnych.

Spożywany w nadmiarze alkohol może prowadzić do wielu chorób, takich jak marskość wątroby czy nowotwory. Osoby uzależnione często piją alkohol w samotności lub w ukryciu, zaniedbują swoje obowiązki, pracę, rodzinę, robią to pomimo świadomości szkód wyrządzanych sobie i bliskim. Uzależnienie jednego członka rodziny wpływa destrukcyjnie na jego najbliższych, partnera oraz dzieci.

Impulsem do szukania pomocy powinna być sytuacja, gdy picie utrudnia codzienne funkcjonowanie, gdy występują objawy abstynencie przy próbach ograniczenia alkoholu, takie jak

drżenie rąk,
nudności,
poty,
lęk,
bezsenność,
w ciężkich przypadkach – drgawki lub majaczenie.

Specjalista, do którego zgłasza się osoba uzależniona, przeprowadza wywiad lekarski lub psychologiczny dotyczący oceny wzorców picia, objawów abstynenckich oraz ich wpływu na życie. Przeprowadza także kwestionariusze przesiewowe (na przykład test AUDIT, CAGE), które pomagają ocenić ryzyko uzależnienia.

Pomocne jest także przeprowadzenie badań laboratoryjnych, na przykład dotyczących poziomu enzymów wątrobowych (ALT, AST) czy niedoboru witamin. W celu dobrania metody leczenia zalecana jest konsultacja ze specjalistą – psychiatrą, terapeutą uzależnień.

Stosowane metody leczenia to detoksykacja, czyli odtrucie, które łagodzi objawy abstynencyjne, może ono wymagać krótkiego pobytu w szpitalu. W walce z nałogiem pomocna jest psychoterapia, na przykład terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zmienić szkodliwe nawyki i myśli związane z piciem. Pomaga udział w grupach wsparcia, na przykład Anonimowych Alkoholików, terapią powinna zostać objęta cała rodzina.

W leczeniu uzależnienia od alkoholu pomagają leki, takie jak Naltrekson, zmniejszający chęć picia, Akamprozat, który pomaga utrzymać abstynencję czy Disulfiram, którego działanie polega na wywoływaniu nieprzyjemnych reakcji po spożyciu alkoholu.

Osoby uzależnione wymagają długoterminowego wsparcia w unikaniu sytuacji sprzyjających picu, regularnego kontaktu z terapeutą lub grupą wsparcia, prowadzenia zdrowego stylu życia, którego elementami są odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i sposoby radzenia sobie ze stresem.

Warto pamiętać, że uzależnienie to choroba, a nie brak silnej woli. Wczesne rozpoczęcie terapii zwiększa szanse na trwałą abstynencję i poprawę jakości życia.

Uzależnienie od narkotyków

Z uzależnieniem od narkotyków mamy do czynienia wtedy, gdy organizm przystosowuje się do regularnego przyjmowania określonych substancji i nie może bez nich normalnie funkcjonować. Ich zażywanie powoduje uwolnienie dopaminy, czyli hormonu szczęścia, wywołującego uczucie euforii. Z czasem mózg przyzwyczaja się do takiej stymulacji i domaga się coraz większych dawek danego środka, aby osiągnąć ten sam efekt, czyli zwiększa się tzw. tolerancja. Gdy narkotyku zabraknie, pojawiają się objawy odstawienia (np. drżenie, lęk, nudności), i osoba uzależniona odczuwa przymus sięgnięcia po niego, nawet jeśli szkodzi to jego zdrowiu lub zagraża życiu.

Przyczyny popadania w uzależnienie od narkotyków mogą być różne, często działa tutaj wiele czynników:

biologicznych (genetyka, na przykład skłonność do impulsywności),
środowiskowych (presja rówieśników, trudne relacje rodzinne, stres)
psychologicznych (nieleczona depresja, trauma, niska samoocena).

Uzależnienie powoduje zmiany struktury mózgu odpowiedzialne za podejmowanie decyzji i kontrolę zachowań, dlatego u osoby uzależnionej obserwujemy zmiany w osobowości i charakterze.

Z uzależnieniem od narkotyków mamy do czynienia wtedy, gdy organizm przystosowuje się do regularnego przyjmowania określonych substancji i nie może bez nich normalnie funkcjonować. Ich zażywanie powoduje uwolnienie dopaminy, Leczenie uzależnienia od narkotyków jest długotrwałe i wymaga indywidualnego podejścia. Składa się z kilku kroków. Pierwszym z nich jest detoksykacja, czyli odtrucie organizmu pod nadzorem lekarza, które pomaga złagodzić objawy odstawienia, czasem z użyciem leków.

Kolejnym krokiem jest poddanie się psychoterapii, terapia może być indywidualna lub grupowa. Pomocna bywa także terapia rodzinna. W leczeniu uzależnienia od narkotyków stosowana jest farmakoterapia, czyli takie leki jak metadon lub buprenorfinę, które przy uzależnieniu od opioidów (np. heroiny) zmniejszają głód narkotykowy czy naltrekson, który blokuje efekt działania narkotyków

Ważne jest wsparcie długoterminowe, czyli:

uczestnictwo w grupach samopomocowych,
kontakt z terapeutą,
unikanie środowisk związanych z narkotykami.

Ponieważ uzależnieniu od narkotyków często towarzyszą takie zaburzenia jak depresja, stany lękowe czy PTSD (zespół stresu pourazowego), konieczna jest terapia tych schorzeń.

Uzależnienie to choroba, którą można kontrolować. Wymaga to pracy nad sobą, ale wielu osobom udaje się odzyskać równowagę i wrócić do satysfakcjonującego życia. Im wcześniej skorzysta się z pomocy, tym łatwiej się wyzwolić z uzależnienia.

Uzależnienie od leków

Uzależnienie od leków to stan, w którym organizm lub psychika stają się zależne od pewnych substancji zawartych w lekach, pomimo świadomości ich szkodliwego oddziaływania. Takie uzależnienie może dotyczyć zarówno leków przepisanych przez lekarza, jak i tych, które są przyjmowane bez żadnej kontroli.

Pewne grupy leków to produkty o wysokim ryzyku uzależnienia, szczególnie przy długotrwałym lub niewłaściwym stosowaniu. Należą do nich leki:

przeciwbólowe opioidowe (np. morfina, tramadol),
benzodiazepiny (np. lorazepam, alprazolam) – stosowane w leczeniu lęku lub bezsenności
stymulanty (np. metylfenidat) – używane w terapii ADHD.
leki nasenne i uspokajające.

Objawy uzależnienia mogą być fizyczne, pojawia się wtedy konieczność przyjmowania coraz większych dawek leków, a przy odstawieniu obserwuje się drżenie, nudności, poty, chroniczne zmęczenie, oraz psychiczne, polegające na natrętnych myślach o leku, panice, lęku przy próbie odstawienia, utracie kontroli nad dawkowaniem substancji.

U osoby uzależnionej obserwujemy zachowania typu „doctor shopping”, czyli wizyty u wielu lekarzy w celu zdobycia recept na dany leki, a także zaniedbywanie obowiązków oraz izolację społeczną.

W przypadku stwierdzenia uzależnienia od leków stosuje się detoksykację, czyli bezpieczne odstawienie leku pod kontrolą lekarza, często z wykorzystaniem środków łagodzących objawy odstawienne, psychoterapię, grupową lub indywidualną, farmakoterapię oraz udział w grupach wsparcia.

Aby uchronić się przed uzależnieniem od leków, należy zawsze stosować je wyłącznie według zaleceń lekarza i nie modyfikować ich dawek bez konsultacji. Nie należy także przyjmować leków razem z alkoholem.

Uzależnienie od internetu

Uzależnienie od internetu polega na kompulsywnym korzystaniu z sieci, na przykład z social mediów, gier online, na oglądaniu filmów, nawet gdy nie ma takiej potrzeby. Osoba uzależniona nie kontroluje czasu spędzonego na tych czynnościach i traci jego poczucie.

Uzależnienie od internetu może prowadzić do konsekwencji w różnych sferach życia,

w sferze fizycznej mogą to być problemy ze wzrokiem, zaburzenia snu, bóle mięśni i kręgosłupa, otyłość i choroby metaboliczne a także zaniedbanie higieny i regularnych posiłków.
Skutki psychiczne i emocjonalne to wzrost poziomu lęku i depresji, izolacja społeczna, niskie poczucie własnej wartości, utrata kontroli nad emocjami. Przy próbie ograniczenia dostępu do internetu pojawia się rozdrażnienie i agresja.

Osoba uzależniona od internetu odczuwa zaburzenia koncentracji i pamięci, zaniedbuje relacje społeczne, co może powodować konflikty w związku lub rodzinie. Efektem jest także utrata umiejętności komunikacyjnych i trudności w prowadzeniu rozmów twarzą w twarz, zaniedbywanie obowiązków, problemy edukacyjne i zawodowe. Korzystanie z sieci bez kontroli może prowadzić do wydatków na hazard i niekontrolowanych zakupów.

W przypadku dzieci i młodzieży uzależnienie od internetu prowadzi do zaburzeń w rozwoju osobowości oraz opóźnienie w rozwoju emocjonalnym. Zagrożeniem jest ekspozycja na szkodliwe treści, takie jak

przemoc,
pornografia,
dezinformacja.

Osoba uzależniona od internetu może popaść w uzależnienie krzyżowe, na przykład od alkoholu lub narkotyków.

Aby uniknąć uzależnienia od internetu warto wprowadzać zasady higieny cyfrowej, stosować przerwy w korzystaniu z sieci i ograniczyć je przed snem.

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów warto poszukać grupy wsparcia, zastąpić aktywności online realnymi takimi jak sport, spotkania z przyjaciółmi oraz czytanie. Gdy problem jest głębszy, niezbędna jest pomoc specjalisty – psychologa lub psychiatry.

Uzależnienie od hazardu

Uzależnienie od hazardu to nieodparta potrzeba uczestniczenia w grach hazardowych (kasyna, zakłady sportowe, automaty, gry online) oraz ich kontynuowanie nawet w obliczu utraty pieniędzy, problemów w relacjach oraz problemów prawnych. Mechanizm popadania w uzależnienie to eskalacja ryzyka, czyli stopniowe zwiększanie stawek i dalsze granie, aby nadrobić poniesione straty (tzw. efekt chasing losses). W pewnym momencie pojawia się utrata kontroli i niemożność przerwania gry, mimo świadomości jej szkodliwości i realnej groźby straty kolejnych kwot.

Wśród przyczyn tego uzależnienia wymienia się czynniki:

biologiczne (nieprawidłowości w układzie nagrody w mózgu – nadmierne wydzielanie dopaminy podczas gry),
psychologiczne, takie jak niska samoocena, skłonność do impulsywności, ucieczka od stresu lub emocjonalnego bólu
społeczne czyli presja środowiska i dostępność hazardu.

Ostrzegawczym czynnikiem, że mamy do czynienia z uzależnieniem, jest niepokój lub rozdrażnienie przy próbach ograniczenia hazardu, poczucie winy lub wstydu po przegranej, fantazjowanie o „wielkiej wygranej” a także takie zachowania jak kłamstwa dotyczące czasu spędzonego na graniu, pożyczanie pieniędzy, zastawianie przedmiotów, zaniedbywanie obowiązków, konflikty z bliskimi. Pojawia się bezsenność, bóle głowy, problemy żołądkowe (wywołane stresem).

Pierwszym etapem leczenia uzależnienia od hazardu, podobnie jak innych uzależnień, jest uznanie problemu, czyli świadomość choroby. Kolejnym jest terapia psychologiczna, najczęściej terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zmienić destrukcyjne wzorce myślenia i kontrolować impulsy. Pomaga terapia grupowa oraz wsparcie farmakologiczne, szczególnie gdy jednocześnie z uzależnieniem występują takie zaburzenia jak depresja, lęki czy choroba afektywna dwubiegunowa (sprzyjająca popadnięciu w hazard).

Pomoc doradcy finansowego będzie niezbędna w spłacie długów, a zmiana stylu życia pomoże unikać miejsc i sytuacji związanych z hazardem.

Uzależnienie od pornografii

Uzależnienie od pornografii to zaburzenie behawioralne, które polega na tym, że traci się kontrolę nad częstotliwością i intensywnością korzystania z treści pornograficznych, mimo negatywnych skutków dla zdrowia, relacji lub codziennego funkcjonowania. Praktyka ta może być ucieczką emocji lub sposobem radzenia sobie ze:

stresem,
samotnością,
lękiem
nudą.

Stopniowo pojawia się potrzeba sięgania po coraz bardziej ekstremalne treści, aby osiągnąć ten sam poziom pobudzenia. Osoba uzależniona odczuwa winę, wstyd lub pustkę, a także drażliwość lub niepokój przy próbach ograniczenia pornografii oraz obniżone poczucie własnej wartości a także chroniczne zmęczenie, unikanie bliskości z parterem oraz problemy z erekcją (tzw. porno-induced erectile dysfunction). Efektem są trudności w budowaniu intymności, nierealistyczne oczekiwania wobec partnera, a także takie problemy psychiczne jak lęk, depresja i poczucie osamotnienia. Przeładowanie dopaminą może prowadzić do obniżenia wrażliwości na naturalne przyjemności (np. bliskość, osiągnięcia).

Leczenie uzależnienia od pornografii zaczyna się od przyznania się do tego, że jest to problem. Pomocna bywa terapia psychologiczna, a także terapia par, która pomaga odbudować zaufanie i komunikację w związku. Osoby uzależnione mogą także korzystać z grup wsparcia, muszą także zmienić swój styl życia, znaleźć sposoby na radzenie sobie ze stresem, unikać prowokujących sytuacji oraz rozwijać samoświadomość. W razie potrzeby stosowane jest także wsparcie farmakologiczne.

Zakupoholizm

Zakupoholizm, czyli uzależnienie od zakupów, to zaburzenie behawioralne, podczas którego czuje się przymus kupowania, często ponad możliwości finansowe. Dokonaniu zakupu towarzyszy chwilowa ulga emocjonalna, ale długofalowo prowadzi ono do poczucia winy, problemów finansowych i pogorszenia relacji.

Motywem kompulsywnych zakupów jest reedukacja stresu, walka z nudą lub poprawa nastroju. U jego źródeł może też leżeć:

niska samoocena,
samotność,
potrzeba akceptacji.

Uzależnienie mogą wywoływać czynniki społeczno-kulturowe, takie jak presja konsumpcjonizmu, reklamy oraz wpływ social mediów.

Zakupoholizm prowadzi do niemożności powstrzymania się od zakupów, nawet gdy prowadzą do długów lub konfliktów. Zakupoholik często odwiedza centra handlowe oraz strony internetowych promocji, ukrywa wydatki i zakupione przedmioty (których często w ogóle nie używa) przed bliskimi, odczuwa niepokój, gdy nie może zrobić zakupów. Wpada w zadłużenie i problemy z wierzycielami.

Leczenie tego uzależnienia polega na stosowaniu psychoterapii, najczęściej poznawczo-behawioralnej, udział w terapii grupowej i rodzinnej, kontrolowaniu finansów i zmianie trybu życia, tak aby nie być narażonym na bodźce stymulujące do zakupów. W pewnych sytuacjach, na przykład gdy występują zaburzenia lękowe, stosuje się farmakoterapię.

Pracoholizm

Dla pracoholika głównym celem życia staje się praca, która prowadzi do fizycznego i emocjonalnego wyczerpania oraz zaniedbania innych sfer. Pracoholik to nie jest osoba sumienna i ambitna, ale ktoś, kto traci kontrolę nad równowagą między pracą a odpoczynkiem, co często kończy się poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i społecznymi.

Pracoholik często pracuje po godzinach, nawet gdy nie musi. Używa pracy jako sposobu na:

unikanie problemów osobistych,
stresu
emocji,

a podczas odpoczynku ma poczucie winy. W rezultacie zaniedbuje siebie i bliskich, rezygnuje z hobby, spotkań z rodziną, czasem nawet ze snu i posiłków.

W takie uzależnienie najczęściej wpadają perfekcjoniści oraz osoby z niską samooceną, szukające akceptacji poprzez osiągnięcia w pracy. Sprzyjają mu stresogenne zawody, pracoholikami bywają często przedsiębiorcy, menedżerowie, lekarze, prawnicy. Impulsem do wywołania pracoholizmu może być

presja ze strony pracodawcy,
strach przed utratą pracy lub statusu materialnego
brak umiejętności wyznaczania zdrowych granic.

Objawy ostrzegawcze to przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, mięśni, bezsenność, osłabienie odporności, drażliwość, lęk, poczucie pustki poza pracą, depresja, konflikty w rodzinie, utrata przyjaciół, izolacja. Fizyczne skutki pracoholizmu to zawały, choroby układu pokarmowego lub zaburzenia lękowe.

Leczenie uzależnienia od pracy wymaga działania na wielu polach. Oprócz psychoterapii jest to zmiana przekonań życiowych i nawyków, praca nad głębszymi wzorcami, odbudowywanie relacji z bliskimi. Pomocne bywają praktyki mindfulness i medytacja, które redukują potrzebę ciągłej aktywności oraz aktywność fizyczna, pomagająca rozładować napięcie i oderwać myśli od pracy. Niezbędne jest wsparcie bliskich. W przypadku współwystępujących zaburzeń (depresja, lęk) psychiatra może zalecić leki.

Co mówią o nas nasi pacjenci

Empatia i wsparcie, na które możesz liczyć!

„Bardzo polecam, dostałam natychmiastowe wsparcie psychologiczne, pani Sandra jest bardzo empatyczna i prowadziła mnie precyzyjnie przez cały proces. Polecam, będziecie w dobrych rękach. ”

Zaangażowanie i wsparcie, które zmieniają perspektywę!

„Bardzo polecam Panią Katarzynę. Jest niezwykle empatyczna i pomocną. Od pierwszej rozmowy czułem, że trafiłem na specjalistkę, która naprawdę słucha i angażuje się w pomoc. Dzięki niej spojrzałem na swoje trudności w nowy sposób i znalazłem rozwiązania, których wcześniej nie dostrzegałem. ”

Profesjonalizm i życzliwość zawsze!

„Pani Sandra prowadzi każdą konsultację w 100% dobrze, niezależnie czy jest ona przeprowadzana w trybie stacjonarnym, online czy przez telefon. Zawsze jest miło i rzeczowo. ”

Zrozumienie i wsparcie, którego potrzebujesz!

„Polecam szczerze. Pani Katarzyna, moja psycholog wysłuchała, doradziła, poczułam się zaopiekowana. ”

Wsparcie, które daje spokój i siłę!

„Cudowna Pani psycholog Anna Stępkowska. Po wizycie u niej czułam się zaopiekowana. Nie tylko wysłuchała mnie z pełnym zaangażowaniem, ale również pomogła mi znaleźć rozwiązanie problemu, z którym przyszłam. Dzięki jej wsparciu odzyskałam spokój i poczucie, że mogę sobie poradzić. ”