Cukier - jakie choroby wywołuje?

Cukier jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Przyjmowany w nadmiarze, zwłaszcza w przetworzonej formie, może jednak prowadzić do licznych chorób. Złotym środkiem jest odpowiedni wybór produktów będących jego źródłem i umiar. Jakie choroby powoduje cukier? Czy można go czymś zastąpić? Sprawdzamy!

Cukier trzcinowy i buraczany to najpopularniejsze substancje słodzące. Niezależnie, czy jest on otrzymywany z buraków cukrowych, czy z trzciny cukrowej, cukier to jeden i ten sam związek, czyli sacharoza: prosty węglowodan zbudowany z glukozy i fruktozy. W zależności od stopnia oczyszczenia może przybierać barwy od białej do brązowej. W związku z różnym poziomem zanieczyszczeń różna jest też zawartość cukru w cukrze. Cukier o ciemniejszej barwie jest mniej oczyszczony, dlatego zawiera mniej sacharozy. W konsekwencji jest nieco mniej kaloryczny. Biały cukier, zgodnie z normami, powinien zawierać nie mniej niż 99,8% sacharozy. Z kolei cukry to pojęcie kryjące w sobie nie tylko sacharozę, ale również laktozę (cukier mleczny), glukozę i fruktozę, która występuje w owocach i miodzie. Ich dzienne spożycie, włączając w to cukry dodane, nie powinno być większe niż 10% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Przy zapotrzebowaniu wynoszącym 2000 kcal jest to ok. 50 g, co odpowiada 10 łyżeczkom cukru.

Cukier dodany – co to takiego?

Cukier dodany to cukier lub syrop cukrowy dodawany w procesie produkcji żywności, jak również cukier, którym dosładza się potrawy. Cukrem dodanym mogą być zarówno cukier biały, jak i brązowy, syrop fruktozowy, kukurydziany, klonowy, melasa cukrowa, miód i dekstroza krystaliczna. Zgodnie z rekomendacjami WHO ilość cukrów dodanych w diecie dzieci i młodzieży nie powinna przekraczać 5% dziennego zapotrzebowania kalorycznego.

Cukier – choroby. Cukrzyca

Cukier jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak ważny jest umiar i źródła, z których pochodzi. Jednym z najczęstszych skutków nadmiernego spożywania cukru jest cukrzyca typu 2. Badania dowiodły, że każde dodatkowe 150 kcal na dzień pochodzące z cukru aż 11-krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy w stosunku do 150 kcal pochodzących z innych źródeł. Cukrzyca jest bardzo groźną chorobą przewlekłą, która może się objawiać niebezpiecznymi dla zdrowia, a nawet życia stanami hiperglikemii i hipoglikemii. Osobami chorymi na cukrzycę przez całe życie musi się opiekować diabetolog.

Cukier a choroby serca

Badania wykazały, że śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych u osób, w których diecie ponad 25% kalorii dostarczane było w postaci cukrów prostych, była trzykrotnie wyższa niż u osób, u których udział cukrów prostych stanowił poniżej 10% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Ponadto badania dowodzą, że spożywanie dwóch porcji napojów słodzonych dziennie wiąże się z wyższym aż o 35% ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego w porównaniu do spożywania jednej porcji napojów na miesiąc.

Jakie choroby powoduje cukier?

Nadmierne spożycie cukru jest przyczyną nadwagi i otyłości. Może prowadzić do zaburzeń gospodarki lipidowej i zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów. Prowadzi do próchnicy zębów, zespołu metabolicznego, zaburzeń łaknienia i zaparć. Spożywanie nadmiernych ilości cukru obniża także odporność, zwiększa podatność na infekcje i przyspiesza starzenie się skóry.

U dzieci z zespołem metabolicznym redukcja spożycia cukrów prostych z 28% do 10% dziennej dawki kalorii wiązała się ze zmniejszeniem stężenia frakcji LDL cholesterolu, trójglicerydów oraz insuliny na czczo, a także ciśnienia tętniczego. Ponadto szacuje się, że dostarczanie ponad 25% energii w postaci cukrów dodanych skutkuje niższą przyswajalnością witamin A, E, C, B₆, B₁₂ i kwasu foliowego oraz składników mineralnych.

Czym zastąpić cukier?

Na rynku jest dostępnych wiele zamienników cukru. Można wśród nich wyróżnić naturalne oraz sztuczne substancje słodzące. Sztuczne (aspartam, acesulfam K, sacharyna) charakteryzują się wysoką siłą słodzącą –  wystarczy ich niewielka ilość, aby uzyskać pożądany słodki smak. Dostarczają w efekcie znikomej wartości kalorycznej, jednakże istnieje wiele doniesień naukowych, które wzbudzają wątpliwości co do ich wpływu na zdrowie.

Bardzo zdrowym zamiennikiem cukru jest stewia. Może ona korzystnie oddziaływać na metabolizm glukozy, nie zmienia indeksu glikemicznego produktów, ma także działanie przeciwbakteryjne i hamuje powstawanie płytki nazębnej. Wywołuje efekt hipotensyjny (obniżający ciśnienie) u osób z nadciśnieniem tętniczym.

Wartym uwagi zastępnikiem cukru jest również ksylitol (cukier brzozowy). Jego stosowanie wiąże się ze zmniejszeniem próchnicy, stabilizacją glikemii, obniżeniem poziomu insuliny oraz utratą masy ciała. Dodatkowo ksylitol spowalnia opróżnianie żołądka i ma działanie podobnie do błonnika pokarmowego.

Cukier można również zastąpić melasą, miodem, słodem jęczmiennym i syropem z agawy. W przypadku miodu warto jednak uważać na ilość. Zawiera on bowiem dużo fruktozy oraz glukozę. Jeśli dodaje się go do gorących potraw, traci swoje prozdrowotne właściwości i staje się jedynie źródłem cukrów prostych. Jak wskazują badania, nadmierne ilości fruktozy mogą prowadzić do hipertriglicerydemii, stłuszczenia wątroby, zwiększenia oporności tkanek na działanie insuliny oraz nadciśnienia tętniczego.