Profilaktyka raka prostaty

Rak prostaty to druga, najczęściej spotykana choroba nowotworowa u mężczyzn. Dowiedz się, jakie działania profilaktyczne można podjąć, by nie zachorować na raka prostaty.

Prostata – jaką pełni rolę?

Prostata nazywana też gruczołem krokowym lub sterczem to narząd wchodzący w skład męskiego układu moczowo-płciowego. Zlokalizowana jest w okolicy pęcherza moczowego, naokoło cewki moczowej, a kształtem przypomina kasztana. Prostata zbudowana jest z 30 gruczołów cewkowo-pęcherzykowych. Tylna część gruczołu krokowego przylega do ściany odbytu, stąd stosowane badanie „per rectum”. Ze względu na położenie w przypadku przerostu stercza pojawiają się problemy z oddawaniem moczu. Taka sytuacja często występuje u mężczyzn już po 40. roku życia. Według niektórych szacunków stwierdza się, że częstotliwość występowania wzrasta wraz z wiekiem i dotyczy około 60 procent panów po 60. roku życia i aż ponad 80 procent mężczyzn po osiemdziesiątce. Gruczoł krokowy wydziela mętny, białawy płyn, który razem z wydzieliną pęcherzyków nasiennych i plemnikami tworzy spermę, a następnie sprawia, że nasienie upłynnia się w pochwie.

Czym jest rak prostaty?

Rak gruczołu krokowego jest drugą najczęściej wykrywaną chorobą nowotworową u mężczyzn. Szacuje się, że wśród żyjących dziś mężczyzn aż u jednego na siedmiu postawiona zostanie diagnoza raka prostaty. Aktualnie wciąż trwają badania, mające dać odpowiedź na pytanie, jakie są główne przyczyny występowania nowotworu. - Za najważniejszy czynnik ryzyka uważamy wiek, rasę oraz obciążenie rodzinne - ilu krewnych i jakiego stopnia pokrewieństwa chorowało na raka gruczołu krokowego - mówi lek. Maciej Jurczak, urolog z Enel-Med. Dodatkowo wskazuje się na nieprawidłową dietę bogatą w tłuszcze, nieodpowiedni cholesterol oraz ubogą w selen, witaminy D i E. Ma to przełożenie na otyłość, szczególnie tę wisceralną, czyli brzuszną. Podobnie, jak w przypadku każdej choroby nowotworowej wczesne wykrycie ma bezpośrednie przełożenie na większą skuteczność wyleczenia. Wobec tego, niezwykle istotne są regularne badania i profilaktyka. Większość nowotworów prostaty to gruczolakoraki (raki gruczołowe), śladowe liczby to inne nowotwory złośliwe, np. mięsaki. Niektóre powiększenia gruczołu krokowego to tylko przerosty prostaty (tzw. gruczolaki stercza), czyli zmiany niezłośliwe, jednak wymagające leczenia.

Prostata - objawy

W początkowej fazie choroby może nie być żadnych symptomów, dlatego pacjenci często są jej nieświadomi. Wobec powyższego tak ważne jest systematycznie badanie oraz edukacja społeczeństwa. Obecnie dostępna jest diagnostyka, która ułatwia rozpoznanie dolegliwości. - Można wykonać PSA, czyli oznaczenie we krwi stężenia antygenu swoistego dla stercza, który ocenia prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby - im wyższe stężenie PSA, tym wyższe ryzyko zachorowania. Nie ma jednak prawidłowego stężenia PSA - nie można więc powiedzieć, że dany wynik daje gwarancję, że choroby nie ma. Dlatego diagnostyka raka prostaty powinna również obejmować badanie gruczołu krokowego „per rectum” czyli przez odbyt. Jeżeli więc chodzi o raka prostaty, w zależności o indywidualnego stopnia ryzyka stwierdzenia choroby, należy regularnie poddawać się badaniu przez odbyt i oznaczać PSA we krwi - przyznał specjalista z Enel-Med. W przypadku raka stercza brak jest charakterystycznych objawów, ale pacjenci zgłaszają się do lekarzy z zaburzeniami mikcji, podobnie jak w przypadku przerostu gruczołu krokowego: częstomoczem, koniecznością oddawania moczu w nocy, parciem naglącym, pieczeniem podczas mikcji, uczuciem niepełnego opróżnienia pęcherza, wąskim strumieniem moczu. Niektórzy mężczyźni uskarżają się na bóle podbrzusza i krocza. Nierzadko zdarza się, że pierwszym symptomem choroby są bóle związane z przerzutami do układu kostnego. Późnym objawem jest ból w okolicy nerek i zastój w układzie kielichowo-miedniczkowym wywołany naciekaniem śródściennych odcinków moczowodów. Wyjątkowo obserwuje się obrzęk kończyn dolnych, prącia i moszny.

Prostata - profilaktyka chorób gruczołu krokowego

Wydaje się, że kluczowym elementem w profilaktyce raka prostaty jest prowadzenie właściwego trybu życia. Składają się na niego: regularna aktywność fizyczna oraz odpowiednia dieta. Badania potwierdziły, że systematyczne spędzanie czasu w ruchu i unikanie siedzącego trybu życia zapobiegają wystąpieniu nowotworu gruczołu krokowego. Warto wykluczyć palenie tytoniu, gdyż udowodniono, że mężczyźni palący papierosy po wykryciu raka prostaty mają większe ryzyko niż ci, którzy papierosów nie palą. Negatywne działanie ma również alkohol, dlatego powinno się ograniczyć jego spożywanie. Ochronne działanie przypisuje się natomiast zdrowej diecie zawierającej witaminę E i selen. Istotne jest ograniczenie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego i produktów zawierających tłuszcze nasycone. Warto zamienić je na tłuszcze nienasycone obecne np. w rybach, warzywa i owoce oraz składniki z beta-karotenem czy witaminą D. Dowiedziono, że szczególnie wskazane jest spożywanie pomidorów, które mają w sobie likopen, karotenoid i potencjalny silny antyoksydant. Wpływem odpowiedniej diety tłumaczy się zdecydowanie mniejszy odsetek występowania raka prostaty u Chińczyków i Japończyków. Jeśli obserwujemy symptomy choroby u siebie, nie można wahać się przed wizytą u lekarza urologa.

Źródła:

1. Chwaliński T.; Rak stercza: rozpoznanie i leczenie. Nowa Medycyna, 2001, (5-6).

2. Urban M., Bar K.; Rak stercza. Medycyna Rodzinna, 2001 (2); 69-71.

3. Heise M., Haus O.; Dziediczny rak gruczołu krokowego. Postępy Hig Med Dosw, 2014 68:653-665.