Kreatynina

Opis badania

Kreatynina to organiczny związek chemiczny, powstający jako produkt przemiany materii, głównie w mięśniach szkieletowych. Jej stężenie we krwi odzwierciedla stan nerek i pozwala ocenić ich funkcjonowanie. Stężenie kreatyniny jest niezwykle ważnym parametrem w ocenie stanu zdrowia pacjenta. Zarówno nadmiar kreatyniny w surowicy, jak i jej zbyt niski poziom mogą świadczyć o poważnych chorobach. Na badanie poziomu kreatyniny w surowicy zapraszamy do placówek enel-med w całej Polsce.

Kreatynina to substancja będąca pochodną kreatyny znajdującej się w mięśniach szkieletowych i będącej nośnikiem energii. Obok mocznika, jest ona głównym związkiem azotowym organizmu ludzkiego. Kreatyninę możemy znaleźć zarówno we krwi jak i w moczu. Jej niebagatelna wartość w diagnostyce wynika z faktu, iż jest ona w 100% wydalana z organizmu przez nerki. Jeżeli nerki zaczynają funkcjonować gorzej, jej stężenie we krwi rośnie. Możemy więc powiedzieć, że kreatynina jest markerem funkcji nerek. Ich praca nie jest jednak jedynym czynnikiem wpływającym na stężenie kreatyniny w surowicy. Jako produkt rozpadu kreatyny znajdującej się w mięśniach, również masa mięśniowa odgrywa niebagatelna role w stężeniu kreatyniny we krwi. Ludzie osłabieni, po długotrwałych głodówkach oraz z niską masą mięśniową będą mieli niższy niż przewidują to ogólne normy poziom kreatyniny we krwi.

Stężenie kreatyniny we krwi wykorzystywane jest również w kwalifikacji pacjentów do przeprowadzenia badań obrazowych z podaniem kontrastu. Oznacza się ją przed wykonaniem tomografii komputerowej z kontrastem, rezonansu magnetycznego z kontrastem, koronarografii, gdzie uwidaczniane są tętnice wieńcowe oraz przed wykonaniem arteriografii. Jeżeli pacjent ma przekroczone normy kreatyniny we krwi, planowany zabieg musi być odroczony.

Stężenie kreatyniny w surowicy oraz jej dobowe wydalanie z moczem wykorzystywane jest również do obliczania tzw. klirensu kreatyniny. Jest on wyrażany poprzez eGFR, określający sumaryczną filtrację zachodzącą we wszystkich kłębuszkach nerkowych. Wykorzystanie kreatyniny do obliczania przesączania kłębuszkowego wynika z faktu, że jest ona wydalana w całości z moczem. Do obliczania eGFR wykorzystywany jest wzór Cockrofta-Gaulta, do którego, oprócz stężenia kreatyniny we krwi pacjenta, potrzebujemy jeszcze innych danych takich jak jego płeć, waga oraz wiek. Jednostką w jakiej wyrażany jest eGFR jest ml/min/1,73 m2. W oparciu o wynik eGFR, stworzone zostały normy, których zakresy odzwierciedlają funkcje nerek:

• stadium G1 gdzie eGFR >90 ml/min/1,73 m2 funkcja nerek jest prawidłowa
• stadium G2 gdzie eGFR jest nieco obniżone i zawiera się w przedziale 60-89 ml/min/1,73 m2
• stadium G3a gdzie eGFR jest obniżone w sposób niewielki lub umiarkowany i zawiera się w przedziale 45-59 ml/min/1,73 m2
• stadium G3b gdzie eGFR jest obniżone w sposób umiarkowany lub ciężki i zawiera się w przedziale 30-44 ml/min/1,73 m2
• stadium G4 gdzie obniżenie eGFR oceniane jest jako ciężkie i zawiera się w przedziale 15-29 ml/min/1,73 m2
• stadium G5 oceniane jako schyłkowa niewydolność nerek z wartościami eGFR wynoszącymi <15 ml/min/1,73 m2 (jest to stadium, w którym pacjent jest przygotowywany do dializ lub przeszczepienia nerki)

Badanie stężenia kreatyniny w surowicy – wskazania

Poniżej przedstawiamy sytuacje, kiedy przeprowadzenie badania stężenia kreatyniny w surowicy jest niezbędne:

• podejrzenie uszkodzenia nerek przez toksyny, leki lub drobnoustroje,
• w przypadku nieprawidłowego wyniku badania ogólnego moczu,
• przy obrazie nerek w USG, który sugeruje ich nieprawidłowe funkcjonowanie,
• przy podejrzeniu przewlekłej lub ostrej niewydolności nerek,
• kontrola leczenia nerkozastępczego (w przypadku dializ),
• konieczność określenia wartości eGFR,
• przy diagnozowaniu chorób, mogących wpłynąć na przepływ krwi przez nerki np. przy wstrząsie, zawale serca, zapaleniu trzustki czy marskości wątroby,
• jako badanie kontrolne przed wykonaniem badań obrazowych z wykorzystaniem kontrastu.

Należy pamiętać, iż oznaczanie poziomu kreatyniny we krwi to niezwykle przydatne badanie, pozwalające na wychwycenie chorób nerek na ich bardzo wczesnym etapie. Eksperci zalecają więc, aby każdy, a szczególnie osoby w podeszłym wieku, regularnie oznaczał stężenie kreatyniny w surowicy.

Badanie stężenia kreatyniny w surowicy – przeciwwskazania

W związku z niewielką ilością pobieranej krwi żylnej, nie zostały sformułowana żadne przeciwwskazania do tego zabiegu.

Badanie stężenia kreatyniny w surowicy – jak przygotować się do badania?

• pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych po całonocnym wypoczynku,
• należy pozostać na czczo a ostatni posiłek spożyć w dniu poprzedzającym badanie najpóźniej ok. godz. 18.00,
• ograniczyć spożywanie używek 2- 3 dni przed badaniem,
• unikać wysiłku fizycznego ok. 12 godzin przed badaniem,
• bezpośrednio przed badaniem wypocząć ok. 15 minut,
• rano przed badaniem  wypić szklankę niegazowanej wody,
• w przypadku stosowania leków na stałe należy ustalić z lekarzem, czy nie będą one wpływały na wynik badania.

Badanie stężenia kreatyniny w surowicy – jak przebiega badanie?

Pacjent zapisuje  się do punktu pobrań na dany dzień i na  umówioną godzinę . W dniu badania zgłasza się do recepcji w celu potwierdzenia obecności w placówce. Następnie kierowany jest
do punktu pobrań. Na realizację usługi zostanie zaproszony przez pracownika medycznego.
Po dopełnieniu niezbędnych  formalności pacjentowi pobierana zostanie  krew żylna. Badania realizuje wykwalifikowany personel. Personel punktu pobrań poinformuje pacjenta o terminie realizacji badań oraz o sposobie odbioru wyników badań. Po badaniu należy  pozostać w placówce ok 5 minut w celu uciskania miejsca wkłucia. Wszelkie dolegliwości związane z wykonaniem zabiegu pobrania krwi należy zgłaszać do pracownika punktu pobrań.

Badanie stężenia kreatyniny w surowicy – normy oraz interpretacja wyników

Ogólnie przyjęta norma dla osób dorosłych wynosi 0,6-1,3 mg/dl (53-115 µmol/l), przy czym u kobiet wartości te są z reguły nieco niższe. U dzieci do piątego roku życia normy te są jeszcze niższe i powinny zawierać się między 0,3-0,7 mg/dl (wyjątkiem są niemowlęta, gdzie norma wynosi 0,2-0,4 mg/dl). Poniżej przedstawiamy możliwe przyczyny odchyleń wartości stężenia kreatyniny we krwi:

• kreatynina powyżej normy:
  • odwodnienie
  • spożywanie zbyt dużej ilości mięsa
  • przyjmowanie suplementów zawierających kreatynę
  • przy uszkodzeniu mięśni np., w wyniku urazu, ale także po intensywnym wysiłku fizycznym
  • akromegalia lub gigantyzm
  • patologia w działaniu nerek np. ostra lub przewlekła niewydolność nerek
  • utrudniony odpływ moczu z nerek np. przy przeroście prostaty
  • przy przyjmowaniu niektórych leków z grupy cefalosporyn lub tetracyklin

• kreatynina poniżej normy:
  • przyjmowanie leków sterydowych działających przeciwalergicznie i przeciwzapalnie
  • niska masa mięśniowa lub zaniki mięśniowe, np. w chorobach neurologicznych
  • głodówki

Należy pamiętać jednak, że każdy wynik należy przeanalizować ze swoim lekarzem prowadzącym, który podejmie w oparciu o niego decyzje co do dalszego postępowania.