Żelazo

Opis badania

Żelazo jest niezwykle ważnym mikroelementem w organizmie człowieka. Bierze udział w transporcie tlenu oraz syntezie wielu enzymów. Stężenie żelaza we krwi powinno utrzymywać się w ściśle określonych normach aby komórki ludzkie mogły funkcjonować prawidłowo. Zarówno nadmiar jak i niedobór tego metalu może mieć poważne skutki dla zdrowia człowieka. Na badanie poziomu żelaza we krwi zapraszamy do placówek enel-med w całym kraju.

Żelazo jest przede wszystkim składnikiem hemoglobiny. To ona odpowiada za wiązanie cząsteczek tlenu oraz dwutlenku węgla przez krwinki czerwone zwane erytrocytami. Żelazo, dzięki swoim właściwościom, jest w stanie bardzo precyzyjnie koordynować dostarczanie wcześniej wymienionych gazów do komórek krwi, nawet w niekorzystnych warunkach panujących w środowisku zewnętrznym. Hemoglobina to jednak nie jedyny element w organizmie człowieka, gdzie możemy znaleźć żelazo. Występuje ono również w mioglobienie – białku, które magazynuje tlen w mięśniach i pozwala im pracować w prawidłowy sposób. Zapobiega ich niedotlenieniu w warunkach zwiększonego wysiłku fizycznego oraz pomaga w prawidłowej regeneracji. Oprócz tego, żelazo bierze również aktywny udział w syntezie ludzkiego DNA, tworzeniu neuroprzekaźników w neuronach mózgu oraz produkcji i przetwarzaniu energii w komórkach ciała.

Podstawowym źródłem żelaza jest dieta. W pokarmie możemy wyróżnić dwa rodzaje żelaza: żelazo hemowe, występujące głównie w czerwonym mięsie, rybach, drobiu i owocach morza oraz żelazo niehemowe, występujące głównie w roślinach np. zbożach, natce pietruszki, brokułach czy burakach. Różnica pomiędzy nimi wynika z wartościowości zawartego w nich żelaza, czyli tzw. stopnia utlenienia na jakim znajduje się pierwiastek. Żelazo niehemowe jest dwuwartościowe, natomiast żelazo hemowe – trójwartościowe. Wartościowość wpływa na przyswajalność żelaza z przewodu pokarmowego. Lepiej przyswajalne przez człowieka jest żelazo trójwartościowe, czyli hemowe, które zaleźć możemy przede wszystkim w mięsie oraz podrobach. Nie oznacza to jednak, że stosując ścisłą dietę wegetariańską prędzej czy później w naszym organizmie nastąpi spadek stężenia żelaza prowadzący do niedokrwistości. Mimo że żelazo trójwartościowe wchłania się niemal 4 razy lepiej z przewodu pokarmowego niż żelazo niehemowe, to stanowi jedynie 10% źródła żelaza w diecie przeciętnego człowieka. Co więcej, nasza dieta ma ogromny wpływ na wchłanianie się żelaza niehemowego. Podczas gdy przyswajanie żelaza hemowego nie podlega dużym wahaniom, wchłanianie żelaza niehemowego zmniejsza przy spożywaniu błonnika, mleka krowiego, dużej ilości herbaty oraz kawy czy wina czerwonego. Jest to związane z występowaniem związków takich kazeina w mleku, tanina w herbacie oraz kawie czy resweratrolu w winie czerwonym. Aby poprawić przyswajanie żelaza dwuwartościowego, należy ograniczyć spożycie wyżej wymienionych produktów spożywczych, a swoją dietę wzbogacić o kiszonki. Kwaśne środowisko, które wytwarza się przy konsumpcji wszelkiego rodzaju kiszonek, powoduje zmianę wartościowości żelaza i przekształcenie jego dwuwartościowej formy w łatwiej przyswajalną trójwartościową. Przyswajalność żelaza wzrasta również przy stosowaniu diety, w której żelazo niehemowe łączone jest z produktami mięsnymi oraz rybami.

Niedobór żelaza prowadzi do niedokrwistości mikrocytarnej. Oznacza to, że krwinki czerwone, zwane erytrocytami, stają się mniejsze, mają w sobie mniej hemoglobiny, a co a tym idzie, nie mogą skutecznie transportować tlenu. W morfologii krwi możemy zauważyć spadek liczby erytrocytów, spadek stężenia hemoglobiny poniżej normy oraz obniżone wartość hematokrytu. Zmniejszeniu ulega również sama krwinka, co odzwierciedla parametr MCV informujący nas o objętości przeciętnej krwinki.

Nadmiar żelaza w organizmie jest jednak jeszcze bardziej niebezpieczny niż jego niedobór. Wiąże się to m.in. z ciągłym uczuciem zmęczenia, osłabieniem, spadkiem masy ciała, a u kobiet może skutkować zaburzeniami miesiączkowania. Co więcej, jego zbyt wysokie stężenie może świadczyć o poważnej chorobie jaką jest hemochromatoza, która może skutkować zapaleniem trzustki, marskością wątroby czy niewydolnością serca w przebiegu kardiomiopatii.

Badanie poziomu żelaza w surowicy – wskazania

Badanie poziomu żelaza powinno być przeprowadzone podczas diagnostyki i podejrzenia niedokrwistości mikrocytarnej lub wszelkiego rodzaju anemiach, a także przy podejrzeniu hemochromatozy. Poniżej przedstawiamy objawy i choroby, które powinny skłonić nas do odwiedzenia punktu pobrań i skontrolowania poziomu żelaza we krwi:

• osłabienie
• łatwe męczenie
• bladość skóry
• łamliwość paznokci
• wypadanie włosów
• omdlenia
• spadek libido
• przewlekłe zmęczenie
• przewlekła niewydolność nerek
• choroba nowotworowa
• zaburzenia rytmu serca
• zadyszka
• zaparcia i wzdęcia
• zajady w kącikach ust
• owrzodzenia języka i błony śluzowej jamy ustnej

Bez względu jednak na nasz stan zdrowia specjaliści zalecają regularne badanie poziomu żelaza oraz pozostałych parametrów umożliwiających ocenę gospodarki żelazowej naszego organizmu. Należą do nich:

• morfologia krwi z rozmazem automatycznym
• badanie stężenia ferrytyny (białko magazynujące żelazo)
• badanie stężenia transferyny (białko transportujące żelazo)
• ocena całkowitej zdolności wiązania żelaza (tzw TIBC)

Wszystkie wyżej wymienione badania są dostępne w ofercie enel-med na terenie całej Polski. Pamiętajmy również, że każdy wynik powinien być skonsultowany z lekarzem prowadzącym.

Badanie poziomu żelaza w surowicy – ciąża

Badanie poziomu żelaza we krwi jest szczególnie zalecane kobietom planującym ciąże oraz ciężarnym. Jest to spowodowane tym, że żelazo umożliwia prawidłowy rozwój płodu i zapobiega rozwojowi anemii, na którą w tym okresie narażone są kobiety.

Badanie poziomu żelaza w surowicy – przeciwwskazania

Z racji małej ilości pobieranej krwi podczas badania, nie zostały sformułowane żadne przeciwwskazania do jego wykonania.

Badanie poziomu żelaza surowicy – jak przygotować się do badania?

• pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych po całonocnym wypoczynku
• należy pozostać na czczo a ostatni posiłek spożyć w dniu poprzedzającym badanie najpóźniej ok. godz. 18.00
• ograniczyć spożywanie używek 2- 3 dni przed badaniem
• unikać wysiłku fizycznego ok. 12 godzin przed badaniem
• bezpośrednio przed badaniem wypocząć ok. 15 minut
• rano przed badaniem  wypić szklankę niegazowanej wody
• w przypadku stosowania leków na stałe należy ustalić z lekarzem, czy nie będą one wpływały na wynik badania

Badanie poziomu żelaza w surowicy – jak przebiega badanie?

Pacjent zapisuje  się do punktu pobrań na dany dzień i na  umówioną godzinę . W dniu badania zgłasza się do recepcji w celu potwierdzenia obecności w placówce. Następnie kierowany jest
do punktu pobrań. Na realizację usługi zostanie zaproszony przez pracownika medycznego.
Po dopełnieniu niezbędnych  formalności pacjentowi pobierana zostanie  krew żylna. Badania realizuje wykwalifikowany personel. Personel punktu pobrań poinformuje pacjenta o terminie realizacji badań oraz o sposobie odbioru wyników badań. Po badaniu należy  pozostać w placówce ok 5 minut w celu uciskania miejsca wkłucia. Wszelkie dolegliwości związane z wykonaniem zabiegu pobrania krwi należy zgłaszać do pracownika punktu pobrań.

Badanie poziomu żelaza w surowicy – normy

Norma żelaza wynosi u mężczyzn 17,7–35,9 µmol/l (90–200 µg/dl), a u kobiet 11,1–30,1 µmol/l (60–170 µg/dl).