Czym jest rehabilitacja po mastektomii? Jak wygląda fizjoterapia po raku piersi?

Mastektomia to poważna procedura chirurgiczna, która polega na częściowym lub całkowitym usunięciu jednej bądź obu piersi. Mastektomia najczęściej dotyczy pacjentek onkologicznych, u których zdiagnozowano nowotwór piersi. Zabieg wiąże się z ryzykiem wystąpienia wielu powikłań zdrowotnych. Prawidłowo zaplanowana i wdrożona rehabilitacja po mastektomii pozwala uniknąć lub choćby zminimalizować ryzyko ich rozwoju. Sprawdź, na czym polega rehabilitacja pooperacyjna kobiet dotkniętych nowotworem piersi. Dowiedz się, dlaczego warto skorzystać z pomocy doświadczonego fizjoterapeuty.

Powikłania po mastektomii – dlaczego warto skorzystać z rehabilitacji po amputacji piersi?

Wiele pacjentek, które przeszły raka piersi i poddały się mastektomii, zmaga się z licznymi komplikacjami pozabiegowymi, takimi jak m.in.:

• obrzęk limfatyczny,
• zaniki mięśniowe,
• zrosty i blizny,
• przykurcze,
• zmniejszenie wydolności układu oddechowego,
• ograniczenie zakresu ruchu kończyny górnej,
• ograniczenie ruchomości klatki piersiowej,
• zaburzenia symetrii ciała (u kobiet po amputacji jednostronnej).

Kompleksowa rehabilitacja u kobiet po mastektomii pozwala na szybszy powrót do zdrowia, powoduje zwiększenie siły mięśni rąk, zapobiega powikłaniom płucnym i zakrzepicy żył głębokich. Decydując się na terapię, możesz zapobiec powyższym problemom oraz zachować sprawność fizyczną. 

Obrzęk limfatyczny a rehabilitacja po mastektomii

Jednym z celów rehabilitacji po mastektomii jest np. zapobieganie obrzękom limfatycznym, które objawiają się pod postacią nadmiernego gromadzenia płynu w tkankach. Są one skutkiem zaburzenia równowagi krążenia chłonki. Usunięcie węzłów chłonnych lub naczyń może upośledzać transport limfy (podobnie jak blizny pooperacyjne). O wystąpieniu obrzęków może świadczyć np.:

• powiększenie obwodu ręki,
• dolegliwości bólowe i obrzmienie kończyny górnej,
• uczucie napięcia skóry.

Zaniechanie rehabilitacji po operacji usunięcia piersi zwiększa ryzyko wystąpienia stanów zapalnych i zwłóknień, które z czasem skutkują ograniczeniem zakresu ruchu, powodują ból, uczucie ciężkości, drętwienie kończyny górnej.

Jak wygląda wczesna rehabilitacja kobiet po mastektomii?

Proces rehabilitacji po mastektomii rozpoczyna się jeszcze w trakcie hospitalizacji (tuż po operacji) i obejmuje m.in. tzw. drenaż ułożeniowy (jest to bierna metoda rehabilitacji, która polega na przyjmowaniu przez pacjentkę pozycji, które ułatwiają wypływanie gromadzącej się wydzieliny). W trakcie pobytu w szpitalu (zwykle jest to 3-5 dni) specjaliści wprowadzają też stopniowo manualny drenaż limfatyczny, który jest elementem późniejszej terapii przeciwobrzękowej. Maksymalnie po 3 dniach po operacji fizjoterapeuci wdrażają odpowiednie ćwiczenia czynne rąk oraz stóp (są to m.in. ruchy okrężne, zgięcia nadgarstków i stawów skokowych, rozszerzanie na bok palców rąk). By zapobiegać powikłaniom krążeniowo-oddechowym bardzo pomocne są też ćwiczenia oddechowe poprawiające wydolność. Może to być np. nauka oddychania torem przeponowym z pogłębionym wydechem, ćwiczenia efektywnego kaszlu itp. 

Pamiętaj, że wczesna rehabilitacja po mastektomii skupia się też na stopniowej pionizacji. W tym okresie musisz oszczędzać organizm tj. unikać podnoszenia, przesuwania jakichkolwiek ciężarów i wysiłku fizycznego. Staraj się nie spać po stronie operowanej i nie przegrzewaj kończyny górnej.

Proces rehabilitacji po wyjściu ze szpitala – drenaż limfatyczny i ćwiczenia po mastektomii

Twoja rehabilitacja po okresie hospitalizacji może zostać wzbogacona o fizykoterapię w formie natrysków, kąpieli i kinesiotaping (oklejanie ciała specjalnymi plastrami), jednak najistotniejszy jest drenaż limfatyczny, którego celem jest zredukowanie obrzęku ze strony układu limfatycznego. Jak pokazuje praktyka lekarska, obrzęk limfatyczny występuje u 30-50% kobiet po amputacji piersi. Pamiętaj, że aktywność fizyczna (marszobiegi, spacery) i delikatny masaż palpacyjny (o charakterze drenującym) usprawnią odpływ limfy i ograniczy narastający obrzęk. Pomocne może okazać się też noszenie rękawów uciskowych, bielizny dla kobiet po mastektomii oraz specjalnych bandaży. 

Ważnym elementem fizjoterapii po amputacji piersi jest też przywrócenie ruchomości i elastyczności tkanek w miejscach, w których powstała blizna. Jak podkreślają eksperci, najlepsze rezultaty osiąga się przy terapii świeżej zmiany, jednak nawet jeśli jest to stara blizna, zgłoś się do fizjoterapeuty. Doświadczony specjalista zaproponuje rozwiązania, dzięki którym pozbędziesz się bólu, uczucia ciągnięcia i znacznie poprawi się zakres ruchomości kończyny górnej (jeśli do tej pory ograniczała ją zbliznowaciała tkanka).

Automasaż – terapia dla pacjentek po zakończonym leczeniu raka piersi

Fizjoterapeuta poinstruuje cię, jak prawidłowo przeprowadzać samodzielnie w domu automasaż limfatyczny kończyny górnej. Wiedz, że masowana kończyna musi być czysta i ułożona pod kątem 45 stopni. Automasaż może obejmować:

• głaskanie całej kończyny,
• rozcieranie, 
• ugniatanie,
• ruch „strzepywania rosy”,
• ruch „przesuwania”,
• ruch wciągania rękawiczki.

Pamiętaj, aby każdy ruch powtarzać około 3–6 razy (nie więcej niż 10). Optymalny czas trwania automasażu to 5-10 minut, wykonuj go 1-2 razy dziennie. Zgodnie z zaleceniami fizjoterapeutycznymi zaczynaj od mięśni ramienia i barku, potem przedramienia, a następnie ręki z palcami. Masuj mięśnie od góry w kierunku łopatki, później od dołu w kierunku dołu pachowego i węzłów chłonnych pachowych, a następnie wewnętrzną stroną przez klatkę piersiową do węzłów chłonnych po drugiej stronie. 

Podsumowując, rehabilitacja po mastektomii ma na celu wzmocnienie siły mięśniowej oraz mobilności stawowej po operowanej stronie ciała. Proces ten umożliwia naukę właściwego wykonywania ćwiczeń do autoterapii, dzięki czemu zapobiega uciążliwym powikłaniom, jakie mogą pojawić się po operacji.

Źródła:

https://copernicus.gda.pl/gallery/44e191ca42c0d88dc7c82d9b8bbfb34f/Rehabilitacja%20pacjentek%20po%20mastektomii.pdf