Czop śluzowy: jak wygląda, kiedy się pojawia i co oznacza?

Tuż po zapłodnieniu u ujścia szyjki macicy zbiera się wydzielina pochwowa, która tworzy czop śluzu stanowiący swego rodzaju uszczelnienie dla szyjki. Jest to dodatkowa bariera chroniąca płód przed wnikaniem drobnoustrojów z zewnątrz. Zapobiega między innymi powstawaniu infekcji, które mogłyby mieć niebezpieczne konsekwencje dla rozwijającego się w łonie matki dziecka. Czop zwykle pozostaje na miejscu do rozpoczęcia porodu lub blisko tego terminu, choć są przypadki, w których odchodzi wcześniej. W momencie, w którym dojdzie do utraty części czopa śluzowego powstająca wydzielina pochwowa uzupełni ewentualne ubytki. Czym jest czop śluzowy, kiedy odchodzi i czy zawsze przybiera tę samą barwę i konsystencję - o tym w poniższym artykule.

Czym jest czop śluzowy?

Czop śluzowy nazywany też korkiem śluzowym lub czopem porodowym to zbita masa gęstej wydzieliny pochwowej, strukturą podobnej do żelu, która jest obecna w kanale szyjki macicy u ciężarnych kobiet. Jest sporą strukturą wypełniającą kanał szyjki macicy podczas ciąży. Ma właściwości fizyczne i immunologiczne, które różnią czop od wydzieliny pochwowej lub szyjkowej kobiet nieciężarnych. Przyczyną jego pojawienia się jest podwyższone stężenie progesteronu w organizmie kobiety tuż po zapłodnieniu. Czop śluzowy jest obecny w kanale szyjki przez całą ciążę, odchodzi z reguły na krótko przed spodziewanym rozwiązaniem.
Czop śluzowy w ciąży jest ochroną dla rozwijającego się płodu, zalepia, zamyka kanał szyjki i zapobiega tym samym wnikaniu np. bakterii i innych drobnoustrojów do organizmu matki. Zabezpiecza także przed przedwczesnym porodem, wypłynięciem wód płodowych. Czop śluzowy po odejściu otwiera szyjkę macicy, przez którą w trakcie porodu przedostanie się dziecko.   

Jak wygląda czop śluzowy?

Poruszając wątek jak wygląda czop śluzowy, warto podkreślić, że ten bez dodatku krwi z wyglądu jest gęstą i zbitą (lepkosprężystą), wydzieliną (czop śluzowy bez krwi) o galaretowatej konsystencji. Nie jest czysto przezroczysty, ale zazwyczaj mętny, lepki i bezzapachowy. Nie da się go pomylić z naturalnym śluzem występującym w pochwie. Jeśli chodzi o konsystencję - jako niepokojącą należy traktować jego wodnistą formę, która występuje w dużej ilości, ponieważ może świadczyć o problemach, w tym o pęknięciu pęcherzyka płodowego. Jego barwa w normalnym stanie będzie przezroczysta, lekko różowa, czerwona lub brązowa. Brązowe zabarwienie świadczy o tym, że jakiś czas wcześniej doszło do pęknięcia drobnych naczyń w szyjce macicy i krew utleniła się. Nie jest to sytuacja stanowiąca powód do obaw. O niebezpiecznej sytuacji świadczy natomiast kolor mocno czerwony i zielony.
Po odejściu czopa śluzowego kobieta z reguły zauważy na swojej bieliźnie lub na papierze toaletowym po skorzystaniu z toalety coś, co może przypominać kroplę żelu. Czop może wystąpić w jednym kawałku, ale są sytuacje, w których czop śluzowy odchodzi stopniowo, w kilku mniejszych częściach, które odpadają w ciągu kilku godzin lub dłużej,

Czop śluzowy z krwią

Czop charakteryzuje się tym, że może przybierać różne kolory – wszystko jest zależne od tego, czy obecna jest w nim krew. Różowy odcień świadczy o jej znikomej obecności. Może to być efekt pęknięcia małych naczynek krwionośnych podczas rozszerzania się szyjki macicy i odklejania czopa. Brązowy czop śluzowy informuje o tym, że w śluzie znajduje się starsza krew z krwawienia, które miało miejsce na długo przed odejściem czopa – krew zdążyła się utlenić, zmieniając barwę z czerwonej na brązową. Czop śluzowy z krwią nie zawsze stanowi więc powód do niepokoju.

Kiedy odchodzi czop śluzowy?

Czop śluzowy przed porodem. Czop śluzowy kiedy odchodzi? Blisko terminu porodu naturalnego (nie przez planowane cesarskie cięcie) zwiększa się poziom miejscowo działających hormonów – prostaglandyn, które odpowiadają za przygotowanie szyjki macicy do porodu, powodując jej zmiękczenie i skrócenie, wpływają również na czynność skurczową macicy. Dojrzewanie szyjki i jej zmiękczenie powoduje, że czop śluzowy, który blokował wejście do macicy podczas ciąży, wyślizguje się. Dzieje się to zazwyczaj na krótką chwilę przed przyjściem dziecka na świat. Nie ma natomiast jednego konkretnego terminu kiedy dokładnie się to stanie – u każdej kobiety jest to kwestią indywidualną. U niektórych kobiet od wypadnięcia czopa śluzowego do właściwej akcji porodowej może upłynąć kilka godzin, u innych mogą to być nawet tygodnie. Zdarzają się również sytuacje, że czop śluzowy odchodzi dopiero na porodówce. U wielu kobiet czop śluzowy odchodzi partiami, nie jednorazowo. Gdy czop śluzowy odchodzi powoduje wyciek gęstego (czasem podbarwionego krwią) śluzu z pochwy. Nie jest to jednak objaw występujący u wszystkich kobiet.

Odejście czopa śluzowego we wczesnym etapie ciąży

Do odejścia czopa śluzowego dochodzi na skutek skracania się i rozwierania szyjki macicy, co może nastąpić zarówno dopiero w dniu porodu, ale także jakiś czas przed nim. Standardowo dzieje się to po 37. tygodniu ciąży. Co istotne, do odejścia czopa może dojść podczas stosunku seksualnego pod koniec ciąży. Zdarza się, że czop odchodzi w trakcie badania ginekologicznego. Jeśli jednak odejście czopa śluzowego nastąpi we wczesnym etapie ciąży, czyli przed 37. tygodniem należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Odejście czopa śluzowego – kiedy zgłosić się do lekarza?

Zdarzają się sytuacje, w których należy zgłosić się do lekarza, którym w tym przypadku jest ginekolog, któremu powierzaliśmy prowadzenie ciąży. Jedną z takich sytuacji jest ta, w której zaobserwujemy, że czop porodowy jest intensywnie czerwony lub zielony. Czerwone zabarwienie może świadczyć o łożysku przodującym lub jego przedwczesnym odklejeniu się. Zielony czop śluzowy może pojawić się w wyniku równoczesnego odejścia czopu, ale i wód płodowych. Jeśli śluz wydobywający się z macicy ma taki kolor, należy niezwłocznie udać się do lekarza, ponieważ taki objaw może świadczyć o niebezpieczeństwie w postaci infekcji lub obecności smółki w płynie owodniowym, co może łączyć się z zagrożeniem płodu.
Podstawą do kontaktu z lekarzem są także sytuacje, w których czop śluzowy ma dziwny, nieprzyjemny zapach, jak również gdy po odejściu czopa porodowego ciężarna odczuwa skurcze – to znak zbliżającego się porodu. Konsultacji lekarskiej wymaga również moment, w którym zaobserwowano czop śluzowy we wczesnej ciąży, czyli przed 36. tygodniem ciąży – ten objaw może bowiem świadczyć o tym, że szyjka macicy rozwiera się zbyt wcześnie i co za tym idzie, na świat przyjdzie wcześniak.

Źródła:
Becher N., Waldorf K., Hein M., et al., The cervical mucus plug: Structured review of the literature, Obstetrics&Gynaecology; 12/2020;
Hansen L., Becher J., Bastholm S., et al., The cervical mucus plug inhibits, but does not block, the passage of ascending bacteria from the vagina during pregnancy, 10/2013, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5987199/
Lewsley J., How long after the mucus plug comes out does labour start, https://www.babycentre.co.uk/