Ile przerwy w pracy przysługuje pracownikowi i kiedy jest ona konieczna

Przerwa w pracy to istotny element funkcjonowania każdego z nas, nie tylko z perspektywy kwestii zdrowotnych. Jest to również ważny punkt Kodeksu Pracy, który reguluje to zagadnienie możliwie szczegółowo. Na podstawie tego dokumentu wyróżnia się kilka rodzajów przerw przysługujących pracownikom. Można je także pogrupować pod kątem wielu czynników stanowiących o charakterze wykonywanej pracy.

Czas pracy

Najważniejszym czynnikiem, według którego są regulowane przerwy w pracy, jest wymiar etatu, na którym jest zatrudniony konkretny pracownik.

Każdy pracownik wykonujący przynajmniej 6-godzinną pracę ma prawo do 15-minutowej przerwy. Ta przerwa jest wliczana w czas pracy pracownika. Zwyczajowo jest ona określana jako przerwa śniadaniowa, jednak pracownik może spożytkować ją w dowolnym celu. Sposób naliczania przerwy jest niezwykle istotny dla osób pracujących w wymiarze niepełnego etatu. Dzieje się tak dlatego, że niezależnie od jego faktycznego wymiaru osoba pracująca przynajmniej 6 godzin dziennie ma prawo do przerwy tego typu.

Ile przerwy na 8 godzin pracy?

Ile trwa przerwa w pracy 8-godzinnej? Również 15 minut, choć niektóre firmy, zwłaszcza zagraniczne, wydłużają ją nawet do 30 minut. Nazywana jest ona wówczas tzw. przerwą lunchową. Przerwy w pracy 12-godzinnej, zgodnie z Kodeksem Pracy, również wynoszą jedynie 15 minut – większość pracodawców wydłuża je jednak swoimi wewnętrznymi regulaminami.

Praca przy komputerze – przerwy

Innym rodzajem przerwy w pracy, która wynika już z jej konkretnych uwarunkowań i specyfiki, jest 5-minutowa przerwa dla osób pracujących przy komputerze. Przysługuje ona pracownikom co godzinę, jeżeli czas pracy przed monitorem wynosi przynajmniej 4 godziny dziennie. Należy jednak pamiętać, że jest to przerwa w pracy przy komputerze (monitorze ekranowym), a nie od pracy w ogóle. Dodatkowo istnieją wyjątki od jej stosowania. Taka sytuacja może zaistnieć w momencie, gdy pracodawca zapewni naprzemienne łączenie pracy przy komputerze z innymi pracami nieobciążającymi wzroku.

Przerwa w czasie pracy w uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia warunkach

Z katalogu przerw biorących pod uwagę charakter pracy możemy dodatkowo wymienić zapisane w Kodeksie Pracy przerwy w pracy w uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach, przy przerywanym czasie pracy, pracy monotonnej oraz pracy w ustalonym z góry tempie wykonywania. W kontekście dwóch ostatnich wymienionych uwarunkowań pracownik ma prawo do skrócenia czasu pracy. Szczegółowe założenia nie są jednak regulowane żadnymi ogólnymi przepisami – mogą one być natomiast zapisane w regulaminie zakładu pracy lub wynikać z ustaleń między pracodawcą a związkami pracowników zakładu.

Pod tym kątem bardzo podobnie wygląda kwestia przerw w pracy wynikających z uciążliwych warunków lub warunków szkodliwych dla zdrowia. Ich wymiary czasowe również są ustalane na podstawie rozmów kadry zarządzającej i osób zatrudnionych, po wcześniejszym zapoznaniu się z opinią lekarza – opiekuna pracowników zakładu. Wszystkie te przerwy w pracy są płatne w pełnym wymiarze, z wyjątkiem jednej. Chodzi o przerwy wynikające z przerywanego czasu pracy. W tym przypadku przerwa jest płatna w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju w wykonywaniu pracy.

Przerwy w pracy – matka karmiąca, wiek pracownika, przerwa obiadowa

Przerwy w pracy mogą również wynikać z profilu konkretnego pracownika. Należy tu wymienić pracowników niepełnosprawnych, młodocianych oraz matki karmiące piersią. Każdy z wymienionych typów pracownika posiada własne uprawnienia dotyczące przerw w pracy. Zatrudnionej osobie niepełnosprawnej przysługuje dodatkowe 15 minut przerwy w czasie wykonywania swojej pracy (dziennie), którą może poświęcić po prostu na odpoczynek lub gimnastykę usprawniającą.

W przypadku pracownika młodocianego wszystko jest zależne od jego wieku. Ile przerwy w pracy przysługuje w takiej sytuacji? W podstawowym założeniu osoba, która nie przekroczyła 16. roku życia, nie może wykonywać pracy przekraczającej 6 godzin w ciągu dnia. Osoba, która 16. urodziny ma już za sobą, nie może z kolei pracować dłużej niż przez 8 godzin dziennie. W obu przypadkach młodocianemu pracownikowi przysługuje 30-minutowa przerwa w pracy, pod warunkiem, że pracuje on co najmniej 4,5 godziny w ciągu doby. Taka przerwa musi mieć charakter ciągły.

Jeszcze inną kategorią pracowników są matki karmiące piersią. Mają one prawo do skorzystania z dwóch 30-minutowych przerw na karmienie piersią, jeśli karmią wyłącznie jedno dziecko. Jeżeli dzieci jest więcej niż jedno, wtedy przerwy są wydłużane do 45 minut. Naturalnie – tak jak w przypadku osób niepełnosprawnych i osób młodocianych – przerwy na karmienie piersią są płatne. Nie przysługują one jednak pracownicom, które wykonują pracę krótszą niż 4 godziny w ciągu dnia. Natomiast w sytuacji, gdy nie przekracza ona 6 godzin, kobieta karmiąca posiada wyłącznie jedną tego typu przerwę w pracy.

Jest jeszcze jeden typ przerwy, która może występować w ciągu dnia pracy. Przerwa, o której mowa, nie jest jednak płatna. Chodzi o 60-minutową przerwę obiadową, która przez pracodawcę może być wprowadzona lub nie – przepisy nie zakładają obowiązku jej uwzględniania. Dodatkowo w rękach pracodawcy również pozostaje faktyczny wymiar czasowy takiej przerwy. 60 minut to maksymalny czas, jaki pracodawca może przeznaczyć na przerwę tego typu. Dodatkowym faktem, który należy odnotować, jest to, że przerwa na obiad nie wlicza się w czas pracy w ciągu dnia – stanowi ona więc faktyczną przerwę między wymiarami czasu, który pracownik przeznacza na swoje obowiązki pracownicze.

Przy biurowym trybie pracy ważne jest, by raz na godzinę zrobić sobie chwilę przerwy. Nasze kręgosłupy będą nam za to wdzięczne! Co zrobić, by sobie pomóc? O najprostszych, ale skutecznych metodach na zasiedzenie opowiada mgr Mateusz Oszust, fizjoterapeuta enel-sport.