Wolne rodniki i ich wpływ na skórę oraz proces starzenia

Naturalnym procesem zachodzącym w ludzkim organizmie jest proces starzenie się. Wraz z upływem czasu coraz bardziej widoczne stają się zmarszczki na całym ciele, zwłaszcza na twarzy. Pojawiają się przebarwienia, skóra traci jędrność i gładkość. Duży wpływ na przyspieszenie procesu mają wolne rodniki. Czym są i czy można się przed nimi skutecznie chronić?

Czym są wolne rodniki?

Wiele mówi się o negatywnym oddziaływaniu na skórę człowieka, jak i na cały organizm, wolnych rodników, czyli wysoce reaktywnych cząsteczek, które mogą powodować uszkodzenie tkanek. Wszystko dlatego, że reagują z wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, DNA i białkiem.

Jak mogą powstawać wolne rodniki?

Dochodzi do tego endogennie, ze zwykłych reakcji metabolicznych, lub egzogennie, pod wpływem oddziaływania czynników zewnętrznych, takich jak:

• składniki dymu tytoniowego,

• związki zanieczyszczające środowisko,

• toksyny,

• promieniowanie UV.

Co ciekawe, właściwie każda komórka w ciele człowieka bierze udział w reakcjach oksydacyjno-redukcyjnych, skutkujących pojawieniem się wolnych rodników tlenowych. Powstają one przede wszystkim w hepatocytach, pobudzonych makrofagach wątrobowych i komórkach nacieku zapalnego.

Wolne rodniki pojawiają się bardzo często pod wpływem promieniowania jonizującego – promieniowania słonecznego UVA i UVB – ale przyczynia się do tego również promieniowanie przenikliwe, w tym rentgenowskie. Nie bez znaczenia jest także to, co jemy – żywność wysoko przetworzona również przyśpiesza ich namnażanie. Podczas oddychania tlenowego także mogą powstawać wolne rodniki.

Najbardziej niebezpiecznym jest rodnik hydroksylowy HO, który utlenia się do wody. Z drugiej strony pewna ilość wolnych rodników w zdrowym organizmie człowieka ma korzystne działanie, ponieważ są one w stanie niszczyć potencjalnie chorobotwórcze drobnoustroje.

Jak wolne rodniki wpływają na skórę?

Niestety, ale wolne rodniki mają negatywne, wręcz destrukcyjne działanie na skórę człowieka. Utleniają główne składniki komórki, co prowadzi z kolei do uszkodzenia lub wadliwego funkcjonowania wielu struktur komórkowych. W konsekwencji dochodzi do dysfunkcji. Kiedy komórka jest mocno uszkodzona, obumiera, a na jej miejsce musi powstać drogą naturalnego podziału nowa komórka. Niestety, ale ta, która powinna się podzielić, może mieć uszkodzone DNA w wyniku działania wolnych rodników. Nieustannie w organizmie trwają procesy naprawy i odnowy, które ulegają zakłóceniu. Wszystko to prowadzi do szybkiego starzenia się skóry, która zaczyna pokrywać się zmarszczkami, ale nie tylko. Mogą pojawić się na niej mało estetyczne plamy i przebarwienia. Utraci ona swoją naturalną sprężystość i elastyczność oraz ulegnie wysuszeniu.

Przykładowo, jeśli wolny rodnik znajdzie się w niewielkiej odległości od włókien kolagenowych skóry, to natychmiast białko kolagenowe zostanie uszkodzone. Jest to spowodowane jego wysoką wrażliwością na obecność wolnych rodników. Zważywszy na to, że w skórze zawartość kolagenu to 75 proc. jej masy, to pełni on bardzo ważną funkcję w jej strukturze. Naturalne procesy starzenia się powodują, że włókna kolagenowe zanikają, ale rodniki mogą to przyspieszyć.

Jednocześnie działają one negatywnie na kwas hialuronowy. To składnik pozwalający na utrzymanie wody w skórze i jej odpowiednie nawodnienie. Wolne rodniki prowadzą do jego depolimeryzacji. Są w stanie zaatakować zarówno każdą strukturę znajdującą się w komórce organizmu, jak i przestrzeń zewnątrzkomórkową.

Czy są metody zwalczające wolne rodniki?

Przede wszystkim tkanki w ciele człowieka mają własne mechanizmy obronne, które do pewnego stopnia zabezpieczają przed powstawaniem uszkodzeń wywołanych przez rodniki. Mechanizmy egzogenne i endogenne tworzą złożony system antyoksydacyjny. Do obrony przyłączają się niskocząsteczkowe antyoksydanty i białka enzymatyczne, które usuwają wolne rodniki tlenowe.

Jeśli jednak występuje znaczny wzrost oksydantów, to mechanizmy obronne przestają skutecznie chronić organizm, co powoduje pojawienie się stresu oksydacyjnego. To element molekularnych mechanizmów towarzyszących wielu różnym chorobom.

Jak chronić skórę przed wolnymi rodnikami?

Możemy skutecznie chronić się przed wolnymi rodnikami i przyspieszaniem przez ich działanie procesów starzenia się, jeśli wykorzystamy antyoksydanty (przeciwutleniacze), czyli związki, które neutralizują oksydanty i chronią organizm przed stresem oksydacyjnym. Przeciwutleniacze w sposób bezpieczny dla organizmu człowieka reagują z wolnymi rodnikami i doprowadzają do przerwania reakcji łańcuchowej prowadzącej do ostatecznego uszkodzenia ważnych dla życia cząsteczek.

Warto przy tym podkreślić, że jedna cząsteczka antyoksydantu jest w stanie reagować jedynie z jednym wolnym rodnikiem, dlatego ważne jest ich dostarczanie do organizmu, np. poprzez uzupełnianie swojej diety w przeciwutleniacze.

Antyoksydanty są w stanie przy okazji spowalniać procesy starzenia się organizmu. Opóźniają występowanie chorób neurodegeneracyjnych. Usuwają także z organizmu substancje niepożądane, powstające wskutek działania wolnych rodników.

Wśród antyutleniaczy na szczególną uwagę zasługuje witamina E określana jako witamina młodości. Dzięki swoim właściwościom opóźnia procesy starzenia się, bowiem przeciwdziała utlenianiu tłuszczów, białek oraz DNA, co zapobiega jednocześnie ich niszczeniu. Ma liczne dobroczynne właściwości dla skóry człowieka. Poprawia jej stan, powodując, że staje się lepiej wygładzona. Przyspiesza też gojenie się ran. Uszczelnia i wzmacnia błonę komórkową, przez co woda nie ucieka z komórek. Dzięki temu są lepiej nawilżone, a przez to sama skóra staje się jędrniejsza.

Z kolei inny antyoksydant – witamina C – uczestniczy w syntezie kolagenu w skórze, przez co wolniej się ona starzeje i ma mniej zmarszczek. Witamina A powoduje wzrost i różnicowanie komórek nabłonkowych, co przyczynia się do utrzymania prawidłowego stanu naskórka.

Źródłem tych korzystnych dla kondycji naszej skóry i samego zdrowia antyoksydantów są właściwie wszystkie produkty roślinne, które warto włączyć do diety  m.in. fasola, szparagi, czosnek, cebula, orzechy, owoce jagodowe oraz niektóre przyprawy, jak kurkuma, imbir, oregano, tymianek i cynamon oraz goździki.

https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.agro-article-c4218c6d-93bb-49b9-b871-e94cd8c90bbd

https://jms.ump.edu.pl/uploads/2006/6/582_6_75_2006.pdf

https://enel.pl/enelzdrowie/dieta-i-odzywianie/witaminy-a-e-i-c-sila-antyoksydantow

https://dermasolution.pl/wolne-rodniki-a-procesy-starzenia-sie-skory/