Aparat słuchowy - jak działa, jaki wybrać?

Utrata słuchu może mieć duży wpływ na życie codzienne, zarówno zawodowe, jak i relacje rodzinne oraz samopoczucie psychiczne. Nie należy zapominać też o kwestiach bezpieczeństwa, jakie daje nam prawidłowy, stereofoniczny słuch, na przykład w warunkach ruchu ulicznego, kiedy możemy dzięki właściwemu słyszeniu, zidentyfikować i zlokalizować nadjeżdżający samochód. Aparat słuchowy można porównać do okularów, ponieważ oba te przedmioty wzmacniają zmysł, który bez tego nie byłby w stanie właściwie funkcjonować. Zadaniem tego elektrycznego urządzenia jest wzmocnienie głośności dźwięków, które trafiają do ucha. Właściwie dobrany aparat słuchowy może znacznie poprawić jakość życia i stanowić o procesie rehabilitacji. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń poprawiających słuch, jednak kluczem do sukcesu jest wybór aparatu słuchowego dopasowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta i danej wady słuchu. Jak wybrać dobry i odpowiedni dla danej osoby aparat słuchowy?

Aparaty słuchowe - jak działają?

Niezależnie od typu aparatu słuchowego, składa się on z trzech podstawowych części do przenoszenia dźwięków z otoczenia do ucha i zwiększania ich głośności: mikrofonu, wzmacniacza oraz głośnika (słuchawki). Większość urządzeń jest cyfrowych, zasilanych tradycyjną baterią lub akumulatorem do wielokrotnego ładowania. Aparat słuchowy zbiera dźwięki z otoczenia dzięki zastosowaniu bardzo czułego mikrofonu, który zmienia fale akustyczne w sygnał elektroakustyczny, następnie wzmacnia dźwięki, jednocześnie redukując szumy dochodzące z otoczenia. Przy pomocy chipu komputerowego i wzmacniacza dźwięk taki jest konwertowany na kod cyfrowy. Następnie dochodzi do analizy i dostosowania dźwięku do ubytku słuchu. Tak wzmocnione dźwięki za sprawą miniaturowej słuchawki doprowadzą dźwięk w pobliże błony bębenkowej. Niewielkie rozmiary tych nowoczesnych urządzeń zapewniają wygodę oraz dyskrecję poprzez noszenie ich na małżowinie usznej lub w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Najbardziej zaawansowane technologicznie aparaty mogą m.in. komunikować się z telefonami komórkowymi tak, by przesyłać dźwięki bezpośrednio do ucha, bez wykorzystania dodatkowych akcesoriów. Aparat słuchowy ma za zadanie odbieranie dźwięków tak, aby osoba niedosłysząca miała szansę optymalnie słyszeć wypowiedzi innych z wyeliminowaniem zakłóceń i otaczających hałasów.

Aparat słuchowy - rodzaje

Aparaty słuchowe różnią się między sobą miejscem ich noszenia, sposobem działania oraz specjalnymi funkcjami. Cztery podstawowe typy urządzeń to:

• zauszne (BTE) – umieszczane za małżowiną uszną, w których zasadnicze elementy urządzenia schowane są za uchem, a cienki przewód łączy aparat z wkładką wewnątrzuszną, dopasowaną do przewodu słuchowego (przeznaczone są dla osób ze znacznym ubytkiem słuchu a także dla pacjentów z węższymi przewodami słuchowymi; dobrze sprawdzają się też u dzieci, ponieważ wraz ze wzrostem dziecka można wymieniać jedynie wkładki wewnątrzuszne, pozostawiając część zauszną; ponadto aparaty  te są łatwe w czyszczeniu);
• wewnątrzkanałowe (ITC) – mieszczą się częściowo w przewodzie słuchowym zewnętrznym pacjenta, przez co są bardziej dyskretne (przeznaczone są dla osób z lekkim lub umiarkowanym ubytkiem słuchu, wykazują przeważnie nieco dłuższą żywotność baterii i mogą pasować do szerszego zakresu niedosłuchów);
• douszne (ITE) – nosi się je w przewodzie słuchowym zewnętrznym, dlatego są indywidualnie dostosowane (przeznaczone dla osób z niedosłuchem małego i średniego stopnia; wyróżnia się dwa rodzaje dousznych aparatów słuchowych: aparat tzw. głęboko kanałowy (IIC), niemal niewidoczny w przewodzie słuchowym oraz aparat całkowicie wewnątrzkanałowy (CIC); To najbardziej dyskretne aparaty słuchowe; Nie są dedykowane dla dzieci, których uszy wciąż rosną);
• aparaty zauszne ze zintegrowaną słuchawką w przewodzie (RIC) oraz z wkładką ze zintegrowaną słuchawką w  małżowinie usznej (RITE) – mniejsze od klasycznych aparatów zausznych (mają znakomitą jakość dźwięku, a przeznaczone są zarówno dla osób z lekkim, jak i głębokim ubytkiem słuchu, mają opcję zasilania akumulatorowego, a dzięki zaawansowaniu technologicznemu posiadają też możliwość bezprzewodowego łączenia się np. z telefonami komórkowymi).

Aparat słuchowy – diagnoza niedosłuchu, komu się przyda?

Jeżeli zaobserwujemy u siebie problemy ze słuchem, to pierwszym krokiem powinna być wizyta u lekarza specjalisty, czyli: otolaryngologa lub audiologa. Po przeprowadzonym wywiadzie medycznym oraz badaniu laryngologicznym z otoskopią, czyli wziernikowaniem ucha, lekarz zleca badania słuchu. Podstawowe badanie czyli audiometrię tonalną wykonuje się w specjalnej kabinie. Badanie to pokazuje nam próg słyszenia dla różnych częstotliwości, standardowo w zakresie od 125 Hz do 8000 Hz. Często uzupełniamy diagnostykę o audiometrię mowy oraz audiometrię impedancyjną.

Jeśli na podstawie badań audiometrycznych lekarz stwierdzi u pacjenta wskazania do aparatowania, wówczas kieruje go do protetyka słuchu, który zajmuje się dopasowaniem do potrzeb chorego aparat słuchowy.

Aparat słuchowy dobierany jest indywidualnie w zależności od ubytku i charakterystyki krzywej na audiogramie. Urządzenie ma zapewnić najlepszą słyszalność (możliwość rozumienia mowy dochodzącej z otoczenia nie tylko przy otaczającej ciszy, ale i w hałasie oraz możliwie największą naturalność odbieranych tonów). Protetyk kieruje się również wymaganiami estetycznymi i potrzebami osoby, która będzie go nosić. Na tym etapie niezwykle istotne jest oczywiście ustalenie, w jakich sytuacjach niedosłuch stanowi największy problem dla pacjenta.

W Polsce istnieje możliwość uzyskania dofinansowania na aparat słuchowy. Każdy ubezpieczony pacjent, spełniający kryteria refundacyjne, czyli mający niedosłuch powyżej 40 decybeli, może uzyskać wniosek refundacyjny do NFZ. Wypisuje go specjalista otolaryngolog lub specjalista foniatrii i audiologii. Może to zrobić przyjmując pacjenta zarówno w gabinecie mającym umowę z NFZ, jak i w gabinecie prywatnym.

Źródła:

1. U.S. Department of Health and Human Services. National Institutes of Health, Hearing Aids; nidcd nih gov/sites/default/files/Documents/health/hearing/nidcd-hearing-aids

2. Flint PW, et al., eds. Hearing aid amplification. In: Cummings Otolaryngology: Head & Neck Surgery. 7th ed. Elsevier; 2021;

3.Age-related hearing loss. National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. https://nidcd nih gov/health/hearing-aids. Accessed Sept. 15, 2020;

4. Rehabilitation and prosthetic services. U.S. Department of Veteran Affairs. https://www.prosthetics.va.gov/psas/Hearing_Aids.asp. Accessed Sept. 15, 2020;

5. Lachowska M.: Diagnostyka różnicowa zaburzeń słyszenia, Neurologia po Dyplomie, 2012, 7(6): 47-53.