Dna moczanowa - objawy i leczenie

Dna moczanowa to jedna z chorób cywilizacyjnych, dotycząca głównie mężczyzn. Na czym polega i jak zapobiegać skazie moczanowej?

Dna moczanowa – co to takiego

Dna moczanowa, zwana także skazą moczanową, podagrą (gdy dotyczy palucha) lub artretyzmem jest chorobą reumatyczną - spowodowaną odkładaniem w tkankach, najczęściej w stawach, kryształów moczanu sodu. Zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego, czyli tzw. hiperurykemia jest skutkiem jego nadmiernej produkcji bądź zmniejszonego wydalania z organizmu. Choroba wywołana jest zaburzeniami metabolizmu, konkretnie nieprawidłowością katabolizmu zasad purynowych. Puryny są grupą naturalnie występujących związków chemicznych, z których w wyniku przemian metabolicznych powstaje kwas moczowy. 
Skaza moczanowa jest chorobą cywilizacyjną związaną ze zmianą  sposobu odżywiania: większe spożycie mięsa i tłustych potraw, nadmierne picie alkoholu, zwłaszcza piwa i mocnych trunków oraz kawy. Występuje  częściej u mężczyzn niż u kobiet (działanie ochronne estrogenów).
Z drugiej strony czynnikiem wyzwalacym dnę mogą być również przesadne i źle przeprowadzone kuracje głodowe. Może też towarzyszyć zespołowi metabolicznemu oraz innym chorobom cywilizacyjnym. Zwykle dotyka mężczyzn po 40. roku życia i kobiety w okresie pomenopauzalnym.
 
Dna moczanowa - przyczyny

Przyczyną dny moczanowej jest wytrącanie się kryształów moczanu jednosodowego i ich odkładanie w zajętych tkankach, głównie stawach, co powoduje napady ostrego zapalenia stawów, powstawanie guzków dnawych, destrukcję stawów i kości. Dnie sprzyja przyjmowanie niektórych leków odwadniających. Przyczyną dny pierwotnej jest większa produkcja kwasu moczowego z powodu jego zwiększonej syntezy. Wtórny rozwój dny moczanowej związany jest z tym, że w wyniku innych nieprawidłowości, np. niewydolności nerek, leczenia onkologicznego czy zaburzeń odżywiania dochodzi do nadmiernego gromadzenia kwasu moczowego w organizmie.
Czynnikiem uruchamiającym napady dny jest stres fizyczny i psychiczny, przejadanie się produktami o dużej zawartości związków purynowych oraz nadużywanie alkoholu. Ponadto napad może być wywołany zmęczeniem po intensywnym wysiłku fizycznym, infekcją, urazem, zakażeniem, zabiegiem operacyjnym oraz przyjmowaniem niektórych leków. Jednym z czynników zwiększająch ryzyko wystąpienia dny moczanowej jest nadwaga. Otyłość zazwyczaj spowodowana jest niewłaściwymi nawykami żywieniowymi nabytymi już często w dzieciństwie. Dlatego chorzy na dnę z otyłością muszą jak najszybciej wprowadzić w życie zasady prawidłowego żywienia, wyłączając z diety produkty niewskazane.

Dna moczanowa - objawy

W dnie moczanowej wyróżnia się następujące etapy:
-    bezobjawowa hiperurykemia;
-    ostre napady dny moczanowej (zapalenia stawów);
-    okresy międzynapadowe;
-    dna moczanowa przewlekła (guzkowa).

Choroba najczęściej zaczyna się zapaleniem jednego stawu. Typowo jest to staw palucha (podagra), jednak mogą być to inne stawy. Napad pojawia się najczęściej w nocy i nasila się przez kolejne godziny. Towarzyszy mu wzmożone ocieplenie tego stawu i zaczerwienienie okolicy dotkniętej zapaleniem stawu. Ponadto występują objawy ogólne - gorączka i osłabienie organizmu. Może też pojawić się zapalenie kilku stawów naraz lub sytuacja, gdy dolegliwości wędrują z jednego stawu na kolejny. Napad ustępuje samoistnie w ciągu około dwóch tygodni, jednak nawraca po okresie od pół roku do dwóch lat. Wycofanie się objawów choroby nazywamy okresem międzynapadowym. Jeśli nie wdroży się odpowiedniego postępowania, występują kolejne ataki, które stają się coraz częstsze i zajmują kolejne stawy.
U chorych nieleczonych lub leczonych nieprawidłowo dna moczanowa może przejść w fazę przewlekłą. Wraz z upływem czasu napady występują coraz częściej, aż są stałe. W stawach odkładają się złogi kryształów moczanu sodu powodując ich deformację i niesprawność. Guzki dnawe mogą lokalizować się w tkankach miękkich, na paluchu, łokciu, pięcie czy małżowinie usznej. W postaci przewlekłej na skutek kamicy nerkowej może dojść do niewydolności nerek. U większości pacjentów występują również inne choroby cywilizacyjne, takie jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 oraz zaburzenia lipidowe.

Dna moczanowa - leczenie

Trzeba pogodzić się z faktem, że leczenie dny moczanowej trwa całe życie. Jego powodzenie zależy od realizacji przez pacjenta zaleceń lekarza odnośnie trybu życia, diety oraz stosowania przepisanych leków. Wdrożenie leczenia w odpowiednim momencie może skutkować ustąpieniem objawów choroby.
W tym przypadku najlepszą metodą jest zapobieganie. Należy unikać czynników mogących wyzwolić dnawe zapalenie stawów: nadmiernego wysiłku fizycznego, stresu psychicznego, przechłodzenia organizmu, gwałtownego odchudzania się oraz alkoholu.

Dieta przy dnie moczanowej

Bardzo istotna rolę pełni w przypadku tej choroby dieta. Celem leczenia dietetycznego jest trwałe obniżenie stężenia kwasu moczowego. Należy unikać pokarmów zwiększających jego stężenie, przede wszystkim mięsa, podrobów, owoców morza, a także produktów zawierających fruktozę np. słodkich, gazowanych napojów. Posiłki powinno się przyjmować regularnie (3-4 razy dziennie), a ostatni z nich spożyć 3-4 godziny przed snem.

Pacjenci z dną moczanową powinni być pod stałą opieką lekarza reumatologa. Może on wdrożyć leczenie farmakologiczne. Stosowanie leków jest zależne od okresu dny.

W ostrym napadzie dny podaje się kolchicynę, natomiast w okresie mieędzy napadami leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego. Nie należy stosować leków prowadzących do zwiększenia stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, a są to np. leki zawierające kofeinę, leki moczopędne, witamina B12 czy witamina C.
Gdy wystąpią powikłania zaleca się rehabilitację narządu ruchu, operacyjne usuwanie dużych guzków dnawych oraz leczenie powikłań wynikających z uszkodzenia nerek.