Zespół policystycznych jajników – co to takiego?

Zespół policystycznych jajników jest to najczęstsza endokrynopatia u kobiet. U jego podłoża leżą zaburzenia gospodarki hormonalnej. Poznaj objawy i sprawdź czy masz się czego obawiać.

Zespół policystycznych jajników – objawy i rozpoznanie

Zespół policystycznych jajników inaczej zwany zespołem wielotorbielowatych jajników (ang. policystic ovary syndrome, PCOS) to zespół objawów, opisanych w 1935 r. przez dwóch niezależnych badaczy Steina i Leventhala, u otyłych kobiet z powiększonymi, kulistymi jajnikami. Szacuje się, że może dotyczyć ok. 7-10% populacji żeńskiej i być odpowiedzialne za niemożność zajścia w ciążę. Nazwa zespołu pochodzi od charakterystycznego obrazu jajników. Fizjologicznie, u kobiet w wieku rozrodczym w każdym cyklu z obecnych w jajniku licznych pęcherzyków pierwotnych rozwija się kilka- kilkanaście z nich, w tym jeden dominujący. W nim rozwinie się komórka jajowa a moment jego pęknięcia to owulacja. Uwolniona podczas owulacji dojrzała komórka jajowa jest gotowa do zapłodnienia. U kobiet z PCOS z powodu zaburzeń endokrynnych, nie dochodzi do selekcji czyli wybrania pęcherzyka dominującego i dominacji – nie występuje owulacja. W badaniu USG jajniki u tych kobiet są powiększone, znajdują się w nich liczne (ponad 12, ale ich liczba dochodzić może nawet do 30) drobne pęcherzyki układające się obwodowo w charakterystyczny tzw. „sznur pereł”. Wg aktualnie obowiązujących kryteriów rotterdamskich (wymagających zweryfikowania i uaktualnienia) aby rozpoznać PCOS muszą wystąpić co najmniej dwa z trzech objawów:

•    cykle bezowulacyjne
•    kliniczny lub biochemiczny hiperandrogenizm 
•    obraz jajników polistycznych w USG

U kobiet z PCOS występują nieregularne, wydłużone cykle miesiączkowe lub ich brak miesiączki, efektem czego może być wspomniana już zmniejszona płodność. Objawy hiperanrogenizmu to hirsutyzm, czyli pojawienie się nadmiernego owłosienia w miejscach charakterystycznych dla mężczyzn, między innymi na twarzy czy klatce piersiowej, trądzik, przetłuszczająca się skóra, łysienie typu męskiego. Może temu towarzyszyć otyłość brzuszna, charakteryzująca się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w dolnej części tułowia oraz zaburzenia lipidowe, hiperinsulinemia i insulinooporność.

Diagnoza i co dalej?

Jeśli lekarz zdiagnozował u Ciebie zespół policystycznych jajników, po pierwsze – nie stresuj się. PCOS nie oznacza, że nie możesz mieć dzieci. Jeżeli planujesz ciążę to dzięki zastosowaniu przez lekarza specjalistę leczenia farmakologicznego można wywołać owulację. Pozostałym objawom PCOS również można przeciwdziałać. Objawy wskazujące na nadmiar hormonów męskich można wyeliminować stosując leki hormonalne, m. in. dwuskładnikową antykoncepcję hormonalną, która dodatkowo reguluje cykle u kobiet nieplanujących ciąży. Ogromną rolę w walce z PCOS odgrywa zmiana stylu życia. Stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety, jedzenie w regularnych odstępach czasu oraz podjęcie aktywności fizycznej, pomaga nie tylko w zrzuceniu zbędnych kilogramów u kobiet z nadwagą, ale także wpływa na przywrócenie regularnych cyklów miesiączkowych.

W leczeniu PCOS zastosowanie znajduje także metformina – lek przeciwcukrzycowy. Oprócz regulacji gospodarki cukrowej i pomocy w walce 
z otyłością, wykazano iż metformina u kobiet z PCOS wpływa na regulację cyklów oraz zmniejsza objawy wynikające z nadmiaru męskich hormonów w organizmie.

Mimo iż PCOS stanowi realny problem wśród kobiet, lekarze alarmują iż zespół ten stał się nadrozpoznawalny. Dlatego najlepszym rozwiązaniem będzie wizyta u ginekologa-endokrynologa, który po wnikliwym procesie diagnostycznym oraz wykluczeniu innych chorób prawidłowo postawi rozpoznanie, co z kolei stanowi warunek wprowadzenia skutecznej terapii tego schorzenia.