Stan podgorączkowy - co to jest? Objawy, przyczyny, leczenie

Stan podgorączkowy to stan, w którym temperatura ciała pacjenta jest wyższa niż normalna, ale nie przekracza granicy ustalonej dla gorączki. Może być to związane z różnymi czynnikami, takimi jak infekcje, stres czy reakcje alergiczne. Choć jej obecność nie zawsze świadczy o rozwijającej się chorobie, wymaga uwagi i czujnej obserwacji. Prawdopodobnie najwięcej niepokoju i stresu budzi stan podgorączkowy pojawiający się u małych dzieci i noworodków. Sprawdźmy, czym jest stan podgorączkowy, jakie są jego główne objawy oraz przyczyny i jak można go skutecznie leczyć.

Czym jest i ile wynosi stan podgorączkowy?

Wyższa temperatura jest niezbędna, aby komórki odpornościowe zwiększyły swoją aktywność i mogły skutecznie walczyć z drobnoustrojami. O stanie podgorączkowym mówimy, gdy wartość temperatury ciała pacjenta jest wyższa niż normalna (36,6°C), ale nie przekracza granicy ustalonej dla gorączki. Najczęściej to od 37,1°C do 38°C. Sytuacja, w której temperatura ciała jest podwyższona, jest oznaką, że organizm reaguje na czynniki, takie jak patogeny, stres czy alergeny, i aktywuje układ odpornościowy do obrony. Może być to chwilowy stan, z którym organizm sobie poradzi, jednak, zwłaszcza w przypadku malutkich dzieci lub osób o obniżonej odporności, może wskazywać na rozwijające się problemy zdrowotne. 

Zdarza się, że stan podgorączkowy występuje nagle i nie towarzyszą mu żadne inne objawy. Jednak najczęściej wraz z rosnącą gorączką pacjenci zaczynają odczuwać dolegliwości bólowe, ogólne osłabienie i jest im zimno.

Najczęstsze przyczyny stanu podgorączkowego

Pojawienie się stanu podgorączkowego ma różne podłoże, w zależności, czy mówimy o dzieciach, dorosłych, kobietach czy mężczyznach. W przypadku najmłodszych podwyższona temperatura ciała może być związana np. z ząbkowaniem, emocjami czy przegrzaniem. U dzieci z alergiami kontakt z konkretnym alergenem może wpływać na wzrost temperatury.

Stan podgorączkowy u niemowląt i dzieci, który się utrzymuje, może wskazywać na toczący się stan zapalny, Stan podgorączkowy u dzieci może wystąpić również jako niegroźna reakcja organizmu na antygeny podane w trakcie szczepienia. Z uwagi na fakt, że maluchy są podatne na różnego rodzaju choroby i przeziębienia, rosnąca temperatura może także wskazywać na początek infekcji wirusowej, bakteryjnej, a czasami grzybiczej. 

Czynniki wywołujące stan podgorączkowy u osób dorosłych są bardzo zbliżone. Wyższa temperatura może pojawić się w wyniku silnych emocji, upałów, poparzeń słonecznych czy dużego zmęczenia. Będzie także oznaką zaczynającej się choroby o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Utrzymujący się stan podgorączkowy może występować w części chorób przewlekłych, Podobnie jak u najmłodszych, stan podgorączkowy może się utrzymywać, jeśli w organizmie toczy się stan zapalny.

W przypadku kobiet dodatkowym czynnikiem, który wywołuje stan podgorączkowy, są zmiany hormonalne związane z fazami cyklu. Najczęściej towarzyszą mu inne objawy, takie jak bóle brzucha, tkliwość piersi czy wahania nastroju.

Co oznacza stan podgorączkowy bez innych objawów?

Stan podgorączkowy, któremu nie towarzyszą żadne inne, niepokojące symptomy, może nie wynikać z rozwijającej się choroby lub świadczyć, że ma ona bardzo łagodny przebieg. W takiej sytuacji jedynym wskaźnikiem mobilizacji organizmu do walki z chorobą jest właśnie podwyższenie temperatury. W niektórych przypadkach stan podgorączkowy może być zwiastunem choroby, która dopiero za kilka dni się rozwinie. Jeśli podwyższona temperatura ciała utrzymuje się przez kilka dni lub pojawiają się dodatkowe objawy, zaleca się skonsultowanie z lekarzem w celu dalszej oceny i diagnozy.

Przyczyną stanu podgorączkowego bez innych objawów u dorosłych i dzieci może być reakcja organizmu na stres, zmęczenie, nadmierną aktywność fizyczną, zbyt długie przebywanie na słońcu czy stosowanie niektórych leków.

Stan podgorączkowy w ciąży

Przyjęło się, że w trakcie ciąży norma temperatury ciała może być nieco wyższa niż przed ciążą. W związku z tym lekko podwyższona temperatura, w zakresie 37,2-37,7°C, jest uważana za normę. Jest to powiązane ze zmianami hormonalnymi w organizmie kobiety oraz zwiększonym przepływem krwi.

Jednak dla spokoju ciężarnej, każdy stan podwyższonej ciepłoty ciała i pogorszenia samopoczucia lepiej skonsultować z lekarzem, ze względu na ryzyko wystąpienia powikłań w rozwoju dziecka. Specjalista wykluczy ewentualne choroby wirusowe czy bakteryjne, infekcje pochwy lub alergie, które mogą wywoływać stan podgorączkowy. Warto pamiętać, że większość leków nie jest zalecana dla kobiet ciężarnych, dlatego przed zastosowaniem jakichkolwiek wyrobów medycznych, należy udać się do lekarza.

Czy podwyższona temperatura ciała wymaga leczenia?

Krótkotrwały stan podgorączkowy nie jest niebezpieczny i może być reakcją na różne czynniki, np. niegroźne infekcje, stres czy przegrzanie organizmu. W wielu przypadkach lekki wzrost temperatury nie wymaga specjalnego leczenia, a organizm sam poradzi sobie z termoregulacją. Gdy zauważymy podwyższoną temperaturę, najlepiej zadbać o picie odpowiedniej ilości płynów, odpoczynek, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego oraz monitorować temperaturę. Po trzech dniach sytuacja powinna się unormować, jeśli jest inaczej, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Istnieją pewne sytuacje, w których podwyższona temperatura ciała będzie wymagała podjęcia leczenia. Zaliczamy tutaj przewlekły stan podgorączkowy, który trwa dłużej niż trzy dni oraz towarzyszące mu niepokojące objawy choroby, takie jak bóle mięśni, trudności z oddychaniem czy nudności. Jeśli mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym, który przekracza 37,5°C, nie reaguje na leki lub pojawiły się objawy typowe dla wirusa bądź choroby bakteryjnej, należy zgłosić się do lekarza.  

Stan podgorączkowy – leczenie

Leczenie stanu podgorączkowego zależy od jego przyczyny oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Zaleca się wykonywanie regularnych pomiarów temperatury ciała, mierzonych termometrem pod pachą, w odbycie lub na czole, co pomoże w obserwacji jej wahań i ocenie skuteczności leczenia.

Ważne, aby dać organizmowi czas na odpoczynek i regenerację. Warto również zadbać o domowe sposoby, takie jak regularne nawodnienie organizmu oraz wartościowa dieta.

Jeśli utrzymującemu się stanowi podgorączkowemu towarzyszą inne objawy, takie jak bóle ciała czy głowy, można sięgnąć po paracetamol lub ibuprofen, które pomogą obniżyć temperaturę i zmniejszą ból. Gdy stan podgorączkowy utrzymuje się przez dłuższy czas, towarzyszą mu inne niepokojące objawy lub dotyczy kobiet w ciąży i dzieci, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Źródła: 

1. Nowicki R., Świderska-Kowalczyk M., Stan podgorączkowy, [w:] "Pediatria. Podręcznik dla studentów medycyny", red. J. Syczewska-Miłek, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.

2. Ciebiada M., Podgórski P., Podgorączka jako częsty problem w praktyce lekarza rodzinnego, "Family Medicine & Primary Care Review" 2019, t. 21, nr 1, s. 49-52.

3. Zgliczyński W., Stan podgorączkowy u dorosłych, [w:] "Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów medycyny", red. A. Szczeklik, W. Zgliczyński, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.

4. Lipiec P., Januszko-Giergielewicz B., Podgorączka u dzieci – przyczyny, diagnostyka i postępowanie, "Pediatric Review/Przegląd Pediatryczny" 2017, t. 47, nr 2, s. 97-103. 5. Wojtaszek E., Marcińska K., Wpływ podgorączki na przebieg ciąży i porodu, "Pielęgniarstwo Polskie" 2015, t. 1, nr 50, s. 55-59.