Koronawirus – czy po szczepieniu można zachorować?

Coraz więcej ludzi szczepi się przeciwko Covid-19, odzyskując radość z normalnego funkcjonowania w codziennej rzeczywistości. Pojawiają się jednak doniesienia, że nawet osoby, które przyjęły już dwie dawki szczepionki, zakażają się wirusem SARS-CoV-2. Czy rzeczywiście można zachorować po szczepieniu i jakie są objawy?

Czy po szczepieniu na Covid-19 można zachorować?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba przede wszystkim wyjaśnić, co dają nam szczepienia przeciwko Covid-19 i jaka jest ich skuteczność. Jest to w tej chwili jedyna (poza prewencją, tj. utrzymywaniem dystansu i ograniczeniem kontaktów) metoda zapobiegania zakażeniu, zmniejszająca ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i śmierci. 

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podkreśla, że dostępne na rynku szczepionki skutecznie chronią przed ciężkimi objawami koronawirusa i śmiercią, ale nie dają całkowitego zabezpieczenia przed zakażeniem i transmisją wirusa na innych. Dlatego – w trosce o zdrowie swoje i innych – mimo przyjęcia pełnej dawki szczepienia warto w miarę możliwości utrzymywać dystans, a w zamkniętych, zwłaszcza niewielkich pomieszczeniach, nosić maseczki ochronne. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób z osłabionym układem immunologicznym.

Tzw. pełną odporność poszczepienną zyskuje się:

• 2 tygodnie po przyjęciu drugiej dawki – w przypadku szczepionek Pfizer, AstraZeneca czy Moderna (wymagających podania 2 dawek),
• 2 tygodnie po przyjęciu szczepionki jednodawkowej, tj. Johnson & Johnson.

Co oznacza tzw. pełna odporność? 

Nie ma szczepionki, która w 100% chroniłaby przed zakażeniem wirusem SARS-CoV-2, zresztą podobnie jest z wieloma innymi szczepionkami (choćby na grypę) – znanymi i stosowanymi od lat. Skuteczność szczepień przeciw Covid-19 jest jednak bardzo wysoka – średnio 70-90% w zależności od producenta. Oznacza to, że o tyle zmniejsza się ryzyko zachorowania po ich przyjęciu. 
Najbardziej skuteczne są szczepionki mRNA (ze zmodyfikowanymi nukleozydami), które po 2 tygodniach od przyjęcia drugiej dawki zapewniają ochronę na poziomie:

• Pfizer (wg danych zaktualizowanych w kwietniu 2021 r.) – 91,3%,
• Moderna – 94,1%.

Z kolei szczepionki wektorowe to ochrona na poziomie:

• AstraZeneca – 76-82%,
• Johnson & Johnson – 66%.

Badania opublikowane przez Centers for Disease Control Prevention (CDC) potwierdziły, że szczepionki mRNA (Pfizer i Moderna), po upływie 2 tygodni od przyjęcia drugiej dawki, w 90% chronią przed objawową infekcją. Spośród 2479 osób poddanych szczepieniu i biorących udział w tym badaniu tylko trzy zakaziły się koronawirusem SARS-CoV-2 po nabyciu tzw. pełnej odporności. Oznacza to, że ryzyko zachorowania na Covid-19 po szczepieniu istnieje, jest ono jednak ekstremalnie małe – według różnych badań wynosi ok. 0,02-0,4%. 

Zwraca się uwagę, że zachorowania poszczepienne mogą być związane z:

• osłabionym układem immunologicznym (np. wskutek nowotworów, przyjmowania leków immunosupresyjnych) i indywidualną odpowiedzią immunologiczną organizmu,
• złym przechowywaniem szczepionki, niepodaniem jej pełnej dawki itp., 
• pojawieniem się nowego wariantu koronawirusa, odpornego na szczepionkę (szczepionki Pfizer i Moderna działają także na warianty południowoafrykański i indyjski).

Jak przechodzi się koronawirusa po szczepieniu? 

Na pewno łagodniej! Szczepionki przeciwko Covid-19 nie tylko bowiem znacznie zmniejszają ryzyko zachorowania, ale też – gdyby mimo to do niego doszło – zapobiegają ciężkiemu przebiegowi choroby wymagającemu hospitalizacji. Według badań już jedna dawka szczepionki Pfizer zmniejsza ryzyko hospitalizacji o 85%, a także ogranicza ryzyko transmisji wirusa SARS-CoV-2 w przypadkach zakażeń bezobjawowych o 89,4%, a objawowych – o 93,7%. Bardzo skuteczna jest też szczepionka AstraZeneca – ograniczając ryzyko hospitalizacji o 95% po jednej dawce. Co ważne, wyniki prowadzonych badań są podobne w każdej grupie wiekowej – zarówno u młodych osób, jak i starszych, po 80. roku życia. Dlatego tak ważne jest, aby jak najwięcej osób szczepiło się przeciwko Covid-19 – bo daje nam to realną szansę na wytworzenie odporności zbiorowej i pokonanie pandemii tej choroby.

Koronawirus – objawy zakażenia. Jakie są najczęstsze? Do najczęstszych objawów Covid-19 należą: kaszel, gorączka, duszność, zanik węchu i smaku. Dodatkowo mogą pojawić się nudności, wymioty, biegunka, silne bóle głowy i brzucha, osłabienie, bóle mięśniowe. W przypadku ciężkiego przebiegu obserwowane są zaburzenia sercowo-naczyniowe, ogólnoustrojowa reakcja zapalna organizmu, zmiany zapalne w płucach oraz niebezpieczne dla życia powikłania zakrzepowo-zatorowe. Przyjęcie szczepionki chroni przed najcięższym przebiegiem choroby i śmiercią. Choroba u zaszczepionych bardziej przypomina kilkudniowe przeziębienie, a w wielu przypadkach zakażenie przebiega bezobjawowo. Oczywiście, nie można lekceważyć „łagodnego” Covidu – nadal bowiem możemy zakazić wirusem inne osoby, które jeszcze nie były szczepione. Pozytywny test będzie się wiązał z koniecznością odbycia kwarantanny. 

Pamiętajmy, że odporność nabywamy dopiero około 2 tygodnie po podaniu drugiej dawki (w przypadku szczepionek dwudawkowych). Dlatego w okresie między kolejnymi szczepieniami trzeba się nadal mocno pilnować i chronić przed zakażeniem – zachorowanie na Covid-19 może opóźnić podanie kolejnej dawki szczepionki. A zdaniem ekspertów najlepiej zaszczepić się (po konsultacji lekarskiej) nie później niż 4-12 tygodni po przechorowaniu, aby utrzymać w organizmie poziom odpowiedzi immunologicznej. 

Nie należy też mylić objawów spowodowanych podaniem szczepionki z samą chorobą. W odpowiedzi immunologicznej dochodzi do wywołania w organizmie stanu zapalnego, co może dawać objawy poszczepienne podobne do Covidu. Do najczęstszych skutków ubocznych należą (poza bólem w miejscu wstrzyknięcia): wysoka gorączka bądź podwyższona temperatura, bóle głowy, bóle mięśni, osłabienie, dreszcze. Czujemy się po prostu chorzy. Zwykle objawy te utrzymują się 1-3 dni i samoczynnie ustępują (można sobie pomóc stosując np. leki przeciwgorączkowe). Jeśli się nie zmniejszają, należy skontaktować się z lekarzem. 

Źródła:
https://pulsmedycyny.pl/szczepionka-przeciw-covid-19-pfizer-biontech-ogranicza-przekazywanie-koronawirusa-badanie-1109026
https://pulsmedycyny.pl/szczepionka-przeciw-covid-19-pfizer-i-astrazeneca-jedna-dawka-redukuje-ryzyko-hospitalizacji-o-85-94-proc-badanie-1109139
https://www.aarp.org/health/conditions-treatments/info-2021/coronavirus-after-vaccination.html
https://www.who.int/news-room/q-a-detail/coronavirus-disease-(covid-19)-vaccines?adgroupsurvey={adgroupsurvey}&gclid=CjwKCAjwy42FBhB2EiwAJY0yQvWLF57q_ld-EgcuqEYIW4IvVJuiALnhTMN_6RdjyQoBfqWeXwnvBRoCCyoQAvD_BwE
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/fully-vaccinated.html