Koronawirus w samolocie - jakie jest ryzyko zarażenia?

Strach przed lataniem w czasie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 znacząco ograniczył światowy ruch lotniczy. Linie lotnicze były jednymi z pierwszych, które na własnej skórze najmocniej odczuły skutki zamknięcia granic i ograniczeń w podróżach. Choć po kilku miesiącach połączenia wznowiono na nowych zasadach, to branża turystyczna musiała walczyć o przetrwanie, a wielu podróżnych wciąż ma obawy, co do bezpieczeństwa poruszania się drogą powietrzną. Wiele osób zmieniło plany, obawiając się o możliwość zarażenia się podczas lotu samolotem. Okazuje się jednak, że zgodnie z badaniami naukowymi ryzyko zakażenia się koronawirusem na pokładzie samolotu jest w rzeczywistości stosunkowo niewielkie. Eksperci z różnych dziedzin są zgodni, że powietrze w kabinie samolotu jest bardzo dobrze filtrowane, a szanse na złapanie COVID-19 podczas lotu samolotem są niskie.

Koronawirus w samolocie - jakie jest ryzyko zarażenia?

Już na wstępie warto zaznaczyć, że przestrzegając podstawowych zasad bezpieczeństwa, ryzyko zarażenia się koronawirusem znacznie spada. Dotyczy to zarówno pokładu samolotu, jak i codziennego przebywania w miejscach publicznych. Zbiór zasad, dzięki którym można ograniczyć ryzyko transmisji koronawirusa SARS-CoV-2 podczas podróży lotniczych został opracowany przez GIS wraz z Urzędem Lotnictwa Cywilnego. Warto zaznaczyć, że obowiązuje on zarówno na lotnisku, pokładzie samolotu oraz po wylądowaniu.

Wśród środków bezpieczeństwa w samolotach należy wymienić przede wszystkim zachowanie odpowiedniego dystansu społecznego. Trzeba przebywać minimum dwa metry od współpasażerów, często dezynfekować dłonie specjalnymi środkami i podróżować wyłącznie z zasłoniętymi ustami i nosem. Jak mówi inżynier Linsey Marr z Virginia Tech. "jedyna okazja do wdychania wirusa pochodzi z powietrza, które przelatuje obok ciebie, zanim przejdzie przez system wentylacji. Do zarażenia może dojść tylko, gdy przebywasz blisko chorej osoby". Innymi słowy, dzięki systemom filtrującym powietrze w samolocie ryzyko zarażenia koronawirusem podczas lotu pochodzi praktycznie wylącznie od osób siedzących obok. Ryzyko spada w momencie noszenia maseczki przez wszystkich.

Kolejnym sposobem na niwelowanie zagrożenia zachorowania może być wybór odpowiedniego miejsca, najlepiej przy oknie, gdyż wtedy nie mija nas w bliskiej odległości większa liczba poruszających się po pokładzie podróżnych.

COVID-19 w samolocie - badania

Powołując się na badania przeprowadzone przez niemieckich wirusologów, którzy wyniki badania opublikowali na łamach "JAMA Network Open" nawet, gdy podróżujemy wspólnie z osobą chorującą na COVID-19, ryzyko zakażenia pozostałych podróżnych jest znikome.

Wirusolodzy z Instytutu Wirusologii Uniwersytetu Goethego poddali analizie wyniki badań 102 pasażerów samolotu Boeing 737, lecącego 9 marca 2020 roku z Tel Awiwu do Frankfurtu. Podczas blisko pięciogodzinnego lotu na pokładzie było 24 osoby, które miały kontakt z chorym. Po wylądowaniu w Niemczech testy wykazały, że zakażonych jest siedmiu pasażerów. W przypadku 78 osób obecnych w samolocie, badania wykonano po 4-5 tygodniach i jedynie dwie zostały zakażone koronawirusem. Warto zaznaczyć, że sytuacja miała miejsce jeszcze przed wprowadzeniem obostrzeń związanych z pandemią COVID-19, w tym obowiązkiem noszenia maseczek. Według niemieckich naukowców wyniki potwierdziły stwierdzenie, że transmisja wirusa w samolocie jest stosunkowo niska, jeśli nie znikoma. Gdyby pasażerowie nosili maseczki (zgodnie z obowiązującymi obecnie zasadami), ryzyko zarażenia byłoby jeszcze niższe.

Wszyscy badacze podkreślają, że powietrze w kabinach samolotów pasażerskich jest wymieniane na świeże co dwie do trzech minut, a większość maszyn wyposażona jest w wysokowydajne filtry HEPA, zatrzymujące prawie sto procent cząsteczek.

Swoje badania zaprezentował też profesor statystyki ze Sloan School of Management w Massachusetts Institute of Technology Arnold Barnett. Spróbował on obliczyć prawdopodobieństwo zarażenia się koronawirusem w trakcie krótkich lotów przy pozostawieniu pustych miejsc w samolocie. Przy zachowaniu środków ostrożności (noszenie maseczek) ryzyko złapania choroby w czasie lotu wynosi 1 do 4300, a szanse spadają do 1 do 7700, przy pozostawieniu wolnych środkowych miejsc. Naukowiec jest zwolennikiem pozostawiania przestrzeni między podróżującymi. W opozycji do Amerykanina jest Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA), które twierdzi, że to ekonomicznie niewykonalne zadanie. - Musimy znaleźć rozwiązanie, które zapewni pasażerom bezpieczeństwo latania przy jednoczesnym utrzymaniu kosztów lotu w przystępnej cenie. Jedno bez drugiego nie przyniesie trwałych korzyści - mówił Alexandre de Juniak, dyrektor generalny IATA cytowany przez CNN.

"Ryzyko mniejsze niż zakupy w sklepie spożywczym"

Jeszcze odważniejsze twierdzenie wystosowali naukowcy z Harvard School of Public Health. W raporcie opracowanym przez nich stwierdzono, że ryzyko przenoszenia choroby można zredukować do bardzo niskiego poziomu poprzez wykorzystanie podstawowych środków bezpieczeństwa, czyli noszenia maseczek i odkażania powietrza. Zdaniem amerykańskich ekspertów prawdopodobieństwo zarażenia się COVID-19 podczas lotu jest mniejsze niż podczas np. zakupów w sklepie.

"Przy milionach godzin spędzonych w powietrzu, nie ma jak dotąd dowodów na przenoszenie koronawirusa na pokładzie" - napisano w raporcie opracowanym przez zespół Aviation Public Health Initiative Uniwersytetu Harvarda. Podobnie jak w poprzednich badaniach w wynikach zauważono, że samoloty pasażerskie mają systemy wentylacyjne, odświeżające powietrze w kabinie średnio co 2-3 minuty i usuwają 99 procent wirusów. Ponadto, naukowcy odkryli też, że maski, zakrywające usta i nos podczas całego lotu, znacznie zmniejszają ryzyko przenoszenia chorób podczas kryzysu COVID-19. Kiedy pasażer samolotu nosi maskę, stwierdzono, że średnio 0,003 proc. cząstek powietrza w strefie oddychania wokół głowy osoby jest zakaźnych, nawet gdy siedzenia obok są zajęte.

Źródła:

1. Hoehl S., Karaca O., Kohmer N, et. al; Assessment of SARS-CoV-2 Transmission on an International Flight and Among a Tourist Group, JAMA Netw Open. 2020;3(8):e2018044. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.18044;
2. Hardingham T.; The odds of catching Covid-19 on an airplane are slimmer than you think, scientists say, CNN Travel; https://edition.cnn.com/travel/article/odds-catching-covid-19-flight-wellness-scn/index.html;
3. Mzezewa T.; Is It Safe to Fly During the Pandemic? Answers From the Experts, The New York Times; https://www.nytimes.com/2020/11/25/travel/air-travel-safety-coronavirus.html;
4. Urząd Lotnictwa Cywilnego; Nowe zasady bezpieczeństwa w podróży samolotem; https://www.ulc.gov.pl/pl/kampanie-edukacyjne/5319-nowe-zasady-bezpieczenstwa-w-podrozy-samolotem.