Można szczepić dzieci od 5 do 11 lat przeciw COVID-19

W połowie grudnia 2021 w Polsce rozpoczęły się szczepienia przeciw COVID-19 u dzieci w wieku od 5 do 11 lat. Szczepionki podawane dzieciom są bezpieczne i zmniejszają ryzyko ciężkiego przebiegu choroby. Dzieci szczepione są preparatem firmy Pfizer i otrzymują przystosowaną do ich wieku dawkę pediatryczną.

Pandemia choroby COVID-19 została ogłoszona przez Światową Organizację Zdrowia w marcu 2020 roku. Pod koniec roku 2020 dostępne były już pierwsze szczepionki przeciwko tej chorobie. 

Obecnie w krajach Unii Europejskiej zarejestrowane są cztery szczepionki przeciw COVID-19 podawane w postaci dwóch dawek. Są to:  
-szczepionka mRNA Comirnaty Pfizer-BioNTech,
-szczepionka mRNA COVID-19 Vaccine Moderna,
-szczepionka wektorowa Vaxzevria AstraZeneca,
-szczepionka białkowa rekombinowana Nuvaxovid Novavax

Poza tym dostępna jest szczepionka podawana w postaci jednej dawki. Jest to szczepionka wektorowa Janssen firmy Johnson & Johnson.

W Polsce szczepionki zostały najpierw udostępnione pracownikom ochrony zdrowia, potem seniorom, nauczycielom, przedstawicielom służb mundurowych, a potem wszystkim obywatelom, którzy ukończyli 18 lat.

Po potwierdzeniu w wieloośrodkowych badaniach klinicznych skuteczności szczepionek u osób poniżej 18 roku życia, i wydaniu zalecania przez EMA (Europejską Agencję Leków) dopuszczono także szczepienie osób od 16., a potem od 12. roku życia.

W Polsce 17 maja 2021 rozpoczęła się rejestracja na szczepienie przeciw COVID-19 młodzieży w wieku 16 i 17 lat, a od 7 czerwca 2021 – dzieci w wieku od 12 do 15 lat.

W listopadzie 2021 EMA zaleciła zatwierdzenie produkowanej przez firmę Pfizer szczepionki Comirnaty przeciwko COVID-19 dla dzieci w wieku od 5 do 11 lat. 

Od 13 grudnia 2021 roku wystawiane są automatyczne skierowania na szczepienie dzieci, a od 14 grudnia 2021 jest możliwa rejestracja.

Szczepienia dzieci w wieku od 5 do 11 lat rozpoczęły się 16 grudnia 2021 roku. 

Dlaczego warto szczepić dzieci przeciw COVID-19?

Szczepienia przeciw COVID-19 są skutecznym sposobem walki z pandemią, ponieważ zmniejszają ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i śmierci w jej wyniku.

Kraje, w których jest duży odsetek osób zaszczepionych, takich jak na przykład Portugalia, gdzie szczepieniom poddało się około 90 procent obywateli, pomimo notowanych zakażeń wirusem Sars-CoV-2,  do szpitali trafia kilkakrotnie mniej osób i kilkakrotnie mniej zakażonych umiera  niż w Polsce, gdzie szczepienie dotyczy niewiele ponad 50 procent ogółu społeczeństwa. W Polsce od wielu tygodni notujemy ponad 500 zgonów w wyniku COVID-19 dziennie, w Portugalii jest to kilkanaście zgonów dziennie.

Szczepienie najmłodszych oznacza także dbanie o bezpieczeństwo seniorów i osób, które zmagają się z chorobami przewlekłymi, bardziej narażonych na ciężki przebieg choroby.

Szczepienie wszystkich obywateli, w każdym wieku, w tym również dzieci, przyczynia się także do nabrania tzw. odporności populacyjnej. Jest to ważne, szczególnie w obliczu pojawiania się nowych mutacji wirusa SARS-CoV-2, takich jak stwierdzona w listopadzie 2021 na terenie Afryki i rozprzestrzeniająca się już na całym świecie, bardziej zakaźna niż inne mutacje, odmiana omikron.

Podczas pandemii ciężko chorują nie tylko seniorzy (co było obserwowane szczególnie w czasie pierwszej i drugiej fali zachorowań), ale także dzieci, co widzimy zwłaszcza teraz, podczas tzw. czwartej fali. Wiele dzieci chorych na COVID-19 trafia do szpitali i przebieg choroby bywa bardzo ciężki – wymagają intensywnej terapii z użyciem respiratora włącznie. Niestety odnotowywane są również zgony, czego właściwie nie doświadczaliśmy przy wcześniejszych fazach zachorowań w tej grupie wiekowej.

Jednak nawet gdy dzieci przechodzą chorobę COVID-19 bezobjawowo, może się u nich pojawić PIMS, czyli wieloukładowy zespół zapalny związany z COVID-19, rozwijający się w okresie od 2 do 4 tygodni po przejściu infekcji.

PIMS może powodować wiele powikłań, takich jak na przykład ostre zapalenie mięśnia sercowego z obniżeniem frakcji wyrzutowej lewej komory oraz wstrząs, a także tętniaki tętnic wieńcowych

Szczepiąc dzieci, troszczymy się więc także o ich zdrowie i chronimy je przed ciężkim przejściem choroby COVID-19 i przed powikłaniami.

Zaszczepienie dużej ilości dzieci może także być gwarancją realizacji nauki szkolnej w formie stacjonarnej. 

Jakie szczepionki przeciw COVID-19 są podawane dzieciom?

Dzieci w wieku 5 do 11 lat otrzymują preparat Comirnaty w dawce 10µg firmy BioNTech Manufacturing GmbH, reprezentowaną w naszym kraju przez Pfizer Polska Sp. z o.o.

Produkt ten został dopuszczony do obrotu po ocenie Europejskiej Agencji Leków, ze wskazaniami ochrony przed objawami COVID-19 wywołanymi przez wirusa SARS-CoV-2. 

Dzieci otrzymują tzw. dawkę pediatryczną, dostosowaną do wieku, jest to dawka  0,2 ml, zawierająca 10 µg preparatu.

Jeżeli pomiędzy podaniem pierwszej i drugiej dawki dziecko ukończy 12 lat, wówczas otrzymuje drugą dawkę zgodną z jego wiekiem w dniu szczepienia.

Wówczas pierwsza dawka szczepionki to dawka 0,2 ml, zawierająca 10 µg, a druga to dostosowana do osób w wieku 12 lat i starszych, dawka 0,3 ml zawierająca 30 µg preparatu.

Działanie szczepionki polega na przygotowaniu organizmu do obrony przed COVID-19.  Zawiera ona cząsteczkę zwaną informacyjnym RNA (mRNA), posiadającym instrukcje tworzenia białka kolczastego, czyli białka znajdującego się na powierzchni wirusa SARS-CoV-2, które jest potrzebne wirusowi w celu wniknięcia do komórek organizmu.

Po podaniu szczepionki komórki organizmu „odczytują” instrukcje mRNA i tymczasowo wytwarzają białko kolca, które jest rozpoznawane przez układ odpornościowy jako ciało obce. Organizm wytwarza przeciwko niemu przeciwciała oraz aktywuje komórki T (białe krwinki). 

Jeżeli osoba zaszczepiona ma kontakt z wirusem SARS-CoV-2, jej układ odpornościowy rozpoznaje go i jest gotowy do obrony przed nim. mRNA zawarty w szczepionce nie pozostaje w organizmie, ale ulega rozkładowi wkrótce po szczepieniu.

Czy szczepienia przeciw COVID-19 są bezpieczne dla dzieci?

Szczepionki podawane dzieciom są bezpieczne, ponieważ są to preparaty, które przeszły pełną ścieżkę badań klinicznych i spełniają wszystkie kryteria jakościowe oraz mają udokumentowaną skuteczność odpornościową

Według informacji EMA badanie u dzieci w wieku od 5 do 11 lat wykazało, że odpowiedź immunologiczna na produkt Comirnaty podany w niższej dawce (10 µg) w tej grupie wiekowej była porównywalna z odpowiedzią, która była obserwowana po podaniu wyższej dawki (30 µg) osobom w wieku 16 do 25 lat. Odpowiedź ta była mierzone na podstawie poziomu przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2. 

Badania dotyczące skuteczności szczepionki Comirnaty przeprowadzone zostały u prawie 2000 dzieci w wieku od 5 do 11 lat, które nie miały wcześniej żadnych objawów zakażenia. Z badan wynika, że szczepionka była w 90,7 procent skuteczna w zapobieganiu objawowemu COVID-19.

U dzieci, podobnie jak u osób dorosłych, po podaniu szczepionki mogą wystąpić niewielkie działania niepożądane, które obejmują ból w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, ból głowy, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, czasami także ból mięśni i dreszcze. Są to zwykle objawy łagodne lub umiarkowane, które ustępują w ciągu kilku dni po szczepieniu.

Przed szczepieniem dziecko jest poddawane badaniu kwalifikacyjnemu, które zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia, które weszło w życie 15 grudnia 2021, może przeprowadzać tylko lekarz. W przypadku osób powyżej 15. roku życia takie badanie mogą przeprowadzać także przedstawiciele innych zawodów medycznych. 

Szczepionki przeciw COVID-19 w grupie dzieci 5-11 lat mogą być podawane w dowolnym czasie przed podaniem lub po podaniu, albo jednocześnie (tylko w różne okolice ciała) z innymi szczepionkami, które dzieci przyjmują w ramach programu szczepień ochronnych.

Dotyczy to między innymi szczepionek przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis lub szczepionki MMR przeciw odrze, śwince i różyczce.

Przed badaniem kwalifikacyjnym dziecka rodzice lub opiekunowie wypełniają specjalną ankietę, w której zawarte są pytania dotyczące reakcji alergicznych na inne szczepionki czy na leki oraz aktualnego stanu zdrowia (po przejściu choroby COVID-19 szczepienia może się odbyć po 30-tu dniach).

Ile dawek szczepionki przeciw COVID-19 otrzymują dzieci?

Dzieci w wieku od 5 do 11 lat otrzymują dwie dawki szczepionki przeciw COVID-19. Druga dawka podawana jest w odstępie co najmniej 21 dni po pierwszej. Nie zaleca się wydłużania tego okresu, bez uzasadnionej potrzeby.

Z Charakterystyki Produktu Leczniczego szczepionki Comirnaty wynika, że osobom poniżej 18. lat nie podaje się dawki przypominającej, czyli trzeciej.

Wyjątek stanowią dzieci z ciężkimi zaburzeniami odporności. Wówczas schemat szczepienia stosowany u nich obejmuje podanie trzech dawek: dwóch dawek w odstępie co najmniej 21. dni oraz dawki dodatkowej (uzupełniającej), podawanej w odstępie co najmniej 28 dni po ukończeniu 2-dawkowego szczepienia.

Schemat ten dotyczy dzieci w trakcie leczenia przeciwnowotworowego, w trakcie leczenia immunosupresyjnego, po przeszczepach narządów litych, przyjmujących leki immunosupresyjne lub terapie biologiczne, u których wykonano przeszczep komórek macierzystych w ciągu ostatnich 2 lat, u dzieci z umiarkowanymi lub ciężkimi zespołami pierwotnych niedoborów odporności, zakażonych HIV, a także leczonych dużymi dawkami kortykosteroidów lub innych leków biologicznych, które mogą hamować odpowiedź immunologiczną, a także u dzieci dializowanych z powodu niewydolności nerek.

Źródła: 
Informacje Ministerstwa Zdrowia na temat szczepień przeciw COVID-19, zawarte na stronie www.gov.pl/we/zdrowie
Informacje Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Państwowego Instytutu Badawczego www.szczepienia.pzh.gov.pl
European Medicines Agency: Comirnaty COVID-19 vaccine: EMA recommends approval for children aged 5 to 11, 25.11.2021