Uwaga, sezon alergiczny! Jak walczyć z alergią przy pandemii koronawirusa?

Czy alergia zwiększa ryzyko zarażenia przez koronawirus? Czy leki na alergię są bezpieczne przy zagrożeniu COVID-19? Podczas pandemii wywołanej przez koronawirus SARS-CoV-2 pojawia się coraz więcej pytań związanych z leczeniem alergii. Bez wątpienia obecna sytuacja stanowi wyzwanie dla lekarzy alergologów i rodzi szereg pytań co do właściwego postępowania w okresie pandemii. Za kontynuacją dotychczasowego leczenia nie przemawia niesprecyzowany brak danych tylko przesłanki racjonalne wynikające ze znajomości patomechanizmu chorób alergicznych i brak danych wskazujących na alergię jako istotny czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji SARS-CoV-2. O właściwym postępowaniu w trakcie sezonu alergicznego w czasach koronawirusa mówi specjalista alergolog dr n. med. Wojciech Janowicz z enel-med.

Choroby alergiczne

Czym są choroby alergiczne?

Choroby alergiczne to cała grupa różnych schorzeń spowodowanych nieprawidłową, nadmierną reakcją organizmu na czynniki obecne w środowisku, które są tolerowane przez osoby zdrowe. Najczęstszymi alergenami są pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, zarodniki grzybów pleśniowych, alergeny zwierząt futerkowych, liczne pokarmy, leki oraz związki chemiczne stosowane zarówno w domu jak i przy różnego typu produkcji (alergia zawodowa) albo działalności usługowej ( np. zakłady fryzjerskie, kosmetyczne) Dodatkowo mogą uczulać jady owadów żądlących. Charakterystyczne jest to, że reakcja jest nieadekwatna do bodźca. Dla zdrowego człowieka bodziec ze swojej natury nie jest szkodliwy, np. pyłek roślin. Jednak u osoby uczulonej może wywołać różne reakcje ze strony układu oddechowego. Podobnie w przypadku różnych pokarmów u osób uczulonych mogą wywoływać rozmaite reakcje uczuleniowe, począwszy od reakcji lekkich, a skończywszy nawet na zagrożeniu życia.

Jak dużą grupę alergii stanowią alergie sezonowe?

Alergie sezonowe zaliczamy do najczęstszych form alergii. Wśród najbardziej rozpowszechnionych chorób alergicznych, sezonowych można wymienić alergiczny nieżyt nosa spowodowany uczuleniem na pyłki roślin lub zarodniki grzybów pleśniowych. . Często połączony jest on z nieżytem spojówek.

Jakie objawy daje alergia sezonowa?

Najczęstszym objawem alergii sezonowych jest katar. Może on mieć różny przebieg i formy. Wyróżnia się: wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, kichanie, czasami napadowe, swędzenie nosa, zatkanie nosa, a u niektórych może również występować spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Często dochodzą też objawy ze strony spojówek, czyli pieczenie, swędzenie i łzawienie. Część osób uczulonych na alergeny sezonowe, przeważnie pyłki roślin i zarodniki grzybów pleśniowych ma astmę oskrzelową manifestującą się dusznościami wywołanymi kontaktem z alergenem.

Alergicy a koronawirus

Czy objawy COVID-19 i objawy alergii mogą być takie same lub zbliżone?

Odwiecznym problemem u pacjentów mających choroby alergiczne i uczuleniowe, szczególnie lżejsze postacie nieżytów błon śluzowych, jest odróżnienie ich od objawów infekcji wirusowych. Czasami symptomy są tożsame i nakładają się na siebie. Osoba, która ma objawy alergii dodatkowo ma infekcję. Często bywa tak, że te choroby wzajemnie się nasilają. Pacjent z alergią może łatwiej łapać infekcje, a także przechodzić ją w cięższy sposób i czas trwania jej objawów może się wydłużyć.

Jak odróżnić objawy alergii od tych jakie daje daje zakażenie przez koronawirus?

Czasami może być to trudne do zróżnicowania ponieważ dużo objawów może występować zarówno w alergii jak i zakażeniu COVID-19. Warto, jednak zaznaczyć, że za zakażeniem COVID-19 bardziej przemawia: gorączka, bóle mięśni, ból gardła. 

Dla alergii charakterystyczny jest katar, szczególnie taki typowy z napadami kichania, obfitym wyciekiem wodnistym z nosa. Do czynników różnicujących można też zaliczyć objawy ze strony spojówek takie, jak łzawienie, świad . Są one charakterystyczne dla alergii. Gdy u chorego pojawi się nasilony kaszel, gorączka oraz duszności, to może to świadczyć o zachorowaniu na COVID-19. 

Astma a koronawirus

Jak rozpoznać COVID-19 przy astmie oskrzelowej?

Trudniej zdiagnozować chorobę przy astmie oskrzelowej, ponieważ może to być jedynie reakcja na nasilone działanie alergenu, np. u ludzi z sezonowym zaostrzeniem astmy w okresie pylenia.Może być to też związane z infekcją dróg oddechowych innym wirusem. Tak naprawdę, nikt nie jest w stanie powiedzieć, czy jest to COVID-19 czy infekcja.  Na pewno powinno niepokoić pojawienie się pierwszy raz w życiu duszności u osoby, która dotychczas nie miała objawów astmy oskrzelowej w sezonie pylenia roślin. Aktualnie istnieje problem w rozróżnieniu oraz diagnostyce przyczyny choroby, ponieważ trwa okres infekcji dróg oddechowych. Część osób podejrzanych o COVID-19 okazuje się zarażona wirusem grypy. Jeżeli występują symptomy świadczące o możliwości zakażenia koronawirusem, pacjent musi poddać się procedurom, które zostały wprowadzone u osób z podejrzeniem zakażenia COVID-19.

Alergia a koronawirus

Czy alergicy są szczególnie zagrożeni przez koronawirusa?

Odpowiadając na to pytanie opieram się na dokumencie będącym oficjalnym stanowiskiem grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w sprawie postępowania u chorych na astmę i choroby alergiczne w okresie pandemii SARS-CoV-2. Osoby, które mają alergie, przede wszystkim dróg oddechowych, np. katar alergiczny oraz pacjenci chorzy na astmę wykazują obniżoną miejscową odpowiedź immunologiczną, przejawiającą się mniejszą produkcją interferonów typu I i II w odpowiedzi na infekcje rinowirusami i paramyksowirusami związanymi ze zwykłym przeziębieniem. Infekcje wirusowe dróg oddechowych u chorych na astmę występują częściej i są przyczyną groźnych zaostrzeń choroby. Koronawirus (szczepy łagodne) jest stwierdzany relatywnie często w trakcie zaostrzeń astmy oskrzelowej. Takie stwierdzenia potwierdzają liczne badania. Często też te infekcje przebiegają ciężej i są rozciągnięte w czasie. Mogą też wywoływać zaostrzenie przebiegu astmy oskrzelowej. Nie wiadomo czy u chorych na astmę wirus SARS-CoV-2 wywołuje zaostrzenia choroby, a jeśli tak, to jaki jest ich przebieg. Biorąc pod uwagę, że koronawirusy innych szczepów wykrywa się w drogach oddechowych u chorych z zaostrzeniami astmy, nie można wykluczyć, że SARS-CoV-2 także może wywoływać zaostrzenia astmy. Nie ma żadnych danych na związek lub wpływ SARS-CoV-2 na inne choroby alergiczne: alergiczne choroby skóry, alergie na pokarmy, na leki ani alergię na jad owadów błonkoskrzydłych.

Chorzy na astmę i choroby alergiczne powinni przestrzegać ogólnych zasad prewencji, co może zredukować ryzyko zakażenia wirusem. Szczególnie uzasadnione jest ograniczenie kontaktów społecznych, zachowanie odpowiedniego dystansu fizycznego od innych osób, systematyczne mycie rąk (przy użyciu mydła i wody lub preparatów odkażających na bazie alkoholu, min. 60%), unikanie dotykania okolic oczu, nosa i ust. Jeśli zdarzy się kichać lub kaszleć wśród ludzi należy zakryć usta chusteczką lub zgiętym łokciem, a następnie wyrzucić zużytą chusteczkę i niezwłocznie umyć ręce. Na chwilę obecną nie ma żadnych danych na związek lub wpływ SARS-CoV-2 na inne choroby alergiczne: alergiczne choroby skóry, alergie na pokarmy, na leki na alergię na jad owadów błonkoskrzydłych.

Alergia a koronawirus - leczenie

Czy leczenie alergii jest bezpieczne w czasie pandemii wywołanej przez koronawirus?

Zasada jest taka, że osoby z chorobami alergicznymi układu oddechowego czy w ogóle z alergią powinny swoje dolegliwości leczyć według wcześniej przyjętych zasad i nie przerywać dotychczasowego leczenia. Nie należy zmieniać dedykowanego leczenia bez porozumienia z lekarzem (alergolog) Po otrzymaniu wskazówek od specjalisty można modyfikować leczenie w zależności od tego, jakie mają objawy i jakie jest ich nasilenie. Zalecenia dla alergików, jeżeli wymagają leczenia przewlekłego, składają się z dawkowania leków przyjmowanych na stałe i instrukcji, co zrobić w przypadku nasilenia się różnych objawów. Podstawą postępowania jest kontynuacja dotychczasowego leczenia astmy oskrzelowej. Zgodnie ze stanowiskiem grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w sprawie postępowania u chorych na astmę i choroby alergiczne w okresie pandemii SARS-CoV-2 (po modyfikacji):

• zaleca się kontynuację leczenia przeciwzapalnego wziewnymi glikokortykosteroidami (GKS) u chorych na astmę w okresie trwania epidemii SARS-CoV-2;
• wziewne GKS powinny być stosowane w postaci ciśnieniowych inhalatorów wytwarzających aerozol lub inhalatorów proszkowych
• odradza się stosowanie leków w nebulizacji, ponieważ może ona spowodować zwiększoną aerolizację cząstek wirusa w otoczeniu i sprzyjać rozprzestrzenianiu infekcji;
• uzasadniona jest kontynuacja leczenia doustnymi GKS u chorych przyjmujących te leki w sposób przewlekły;
• Leczenie biologiczne preparatami anty-IgE lub anty-IL-5 u chorych z astmą ciężką wg programu lekowego NFZ według uzgodnień z ośrodkiem prowadzącym leczenie;
• U chorych z alergicznym nieżytem nosa (ANN) dotychczasowe leczenie powinno być kontynuowane, a u pacjentów ze spodziewanymi objawami sezonowymi należy wdrożyć adekwatne leczenie włącznie z miejscowym leczeniem przeciwzapalnym donosowym glikokortykosteroidem.

Odczulanie a koronawirus

Czy odczulanie ma związek z koronawirusem?

Nie ma żadnych danych wskazujących na możliwe niekorzystne związki immunoterapii alergenowej z podatnością na zakażenie COVID-19 lub przebiegiem zakażenia COVID-19. Poniższe zalecenia są proponowanym postępowaniem w przypadku pacjentów poddawanych immunoterapii alergenowej (odczulaniu). Szczegółowe postępowanie indywidualne związane z immunoterapią alergenową (odczulanie) w czasie pandemii SARS-CoV-2 należy uzgodnić z alergologiem. W każdej chwili możliwe są zmiany postępowania zależne od sytuacji epidemiologicznej. 

• biorąc pod uwagę aspekty epidemiologiczne i organizacyjne lekarz w porozumieniu z pacjentem może rozważyć czasowe zawieszenie odczulania za pomocą zastrzyków z perspektywą jej wznowienia w warunkach zapewniających pełne bezpieczeństwo. Należy się liczyć z koniecznością ponownego rozpoczęcia procedury odczulania dopiero po unormowaniu się sytuacji epidemiologicznej związanej z pandemią SARS-CoV-2. Możliwe jest zalecenie zakończenia immunoterapii wcześniej niż planowano.
• stosowanie terapii podjęzykowej (doustnej) na dotychczasowych zasadach
• kontynuację immunoterapii alergenowej alergenami jadu owadów zgodnie z obowiązującymi zasadami, zależnie od występowania czynników ryzyka niepowodzenia immunoterapii.

Źródła:

1. Stanowisko grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w sprawie postępowania u chorych na astmę i choroby alergiczne w okresie pandemii SARS-CoV-2
2. Stanowisko Konsultanta Krajowego w dziedzinie alergologii w sprawie prowadzenia swoistej immunoterapii alergenowej oraz leczenia biologicznego astmy ciężkiej w okresie epidemii COVID-19