High need baby: co to znaczy, że Twoje dziecko jest wymagające?

High need baby to termin używany na określenie dziecka, które wymaga od rodziców lub opiekunów poświęcenia więcej uwagi i czasu. Jest bardziej wrażliwe na bodźce, reaguje na nie gwałtownie, domaga się częstej bliskości. Wyjaśniamy, co to jest high need baby test, jakie są przyczyny takiego zachowania dziecka i jak z nim postępować.

Noworodki (przed ukończeniem 4. tygodnia życia) i niemowlęta, czyli dzieci, które nie ukończyły pierwszego roku życia, to dzieci, posiadające wiele potrzeb, które zaspokajają ich rodzice lub opiekunowie. Początkowo dotyczą głównie regularnego karmienia, zapewnienia spokojnego miejsca, bliskości oraz dbania o higienę i o zdrowie. W miarę rozwoju dziecka potrzeby te zwiększają się i dotyczą coraz bardziej świadomych kontaktów ze swoimi opiekunami, z otaczającym światem, rozwoju poszczególnych funkcji i nabywania umiejętności zabawy. 

Pojawienie się dziecka zawsze wiąże się z koniecznością zaangażowania przez rodziców określonych sił i środków w jego wychowanie, które są różne w zależności od zasobów dziecka i psycho-emocjonalnych zasobów rodziców. Są dzieci, które wymagają większego zaangażowania w opiekę i poświęcenia większej ilości czasu niż inne. Mówi się, że to dzieci „bardziej wymagające” lub używa się modnego w ostatnim czasie określenia „high need baby”. 

High need baby – co to znaczy? 

Termin high need baby został wprowadzony przez Wiliama i Marthę Searsów, amerykańskie małżeństwo lekarza i pielęgniarkę, którzy stworzyli także termin „rodzicielstwo bliskości” i są autorami książek na ten temat.

Określenie „dziecko posiadające wyższe/większe potrzeby” stosowane jest wobec dzieci, które wymagają od swoich rodziców poświęcenia im dużo większej niż innym dzieciom, uwagi i troski. Spolszczona wersja tego określenia to –„hajnid”.

High need baby – przyczyny i objawy 

Spośród wielu przyczyn takiego funkcjonowania dziecka są warunki temperamentalne i specyficzny sposób zmysłowego, czyli wrodzonego odbierania świata. Dzieci określane jako high need baby to zwykle dzieci, które dużo częściej płaczą, marudzą, domagają się utulenia, noszenia na rękach, wybudzają się w nocy, mają trudności z jedzeniem. Są dużo bardziej aktywniejsze od innych, nie potrafią samodzielnie zasnąć i szybko wybudzają się. Dorosłym marzącym o dziecku nie zawsze jest łatwo zrozumieć takie reakcje i zaakceptować je.

Najczęściej wymieniane zachowania dzieci high need baby:
- intensywne okazywanie emocji poprzez donośny, długo trwający płacz, lub silne okazywanie radości i domaganie się swoim zachowaniem realizacji swoich potrzeb,
- hiperaktywność ruchowa, dziecko nie potrafi leżeć czy siedzieć spokojnie w jednym miejscu, ma ciągle napięte mięśnie, nie lubi być skrępowane ubraniem czy kocykiem, nieustannie przemieszcza się i domaga się takiego zachowania od osób w otoczeniu,
- oczekuje natychmiastowego realizowania przez otoczenie swoich potrzeb, noszenia na rękach, zabawy i komunikuje to głośno,
- okazuje niepokój i niezaspokojenie uczucia głodu, domaga się jedzenia, picia, trzymania czegoś w ustach (smoczek, palec). Takie zachowanie często wynika z faktu, że z powodu ciągłej aktywności potrzebuje dużo więcej energii,
- często wybudza się w nocy z marudzeniem lub krzykiem, ma trudności z zaśnięciem, domaga się dodatkowego karmienia, noszenia i przytulania (spanie obok rodzica),
- wykazuje nadwrażliwość na bodźce czuciowe, nie lubi na przykład kąpieli w wodzie, bo temperatura wody jest zbyt niska lub zbyt wysoka, mocniejszego uścisku, czesania, smarowania kremem czy ubranek z niektórych materiałów,
- dynamiczne i natychmiastowe okazywania niezadowolenia, trudno je uspokoić, bo deficyty w zakresie samoregulacji emocji zaburzają efektywną relaksację,
- ma dużą potrzebę bliskości, lubi być głaskane, przytulane, ale też nie w każdy sposób, tylko taki, który przynosi mu ukojenie, preferuje spanie z mamą w jej łóżku,
- bywa nieprzewidywalne, co oznacza, że zachowuje się nie tak, jakbyśmy się tego spodziewali.

High need baby – jak postępować?

Jeżeli pewne zachowania dziecka są bardzo niepokojące dla rodziców lub osób z bliskiego kręgu rodziny, to warto skonsultować je z lekarzem pediatrą, który może wykluczyć zaburzenia wynikające z ewentualnej choroby. 

Ważne, żeby mieć świadomość, że dzieci i ich potrzeby psycho-emocjonalne są różne. Rodzice powinni zaakceptować dziecko takim, jakie jest i nie obwiniać się za jego zachowanie, o ile nie popełniają błędów w opiece nad nim i zaspokajaniu potrzeb podstawowych.

Warto porozmawiać ze swoimi mamami, babciami, które są skarbnicą wiedzy o naszym rozwoju i podobnych trudnościach wieku wczesnodziecięcego. Znają i mają wypraktykowane sposoby poradzenia sobie w opisywanych sytuacjach oraz gotowe rozwiązania. 

Można wspomóc się lekturą poradników na ten temat a także poszukać kontaktu z rodzicami mającymi podobne doświadczenia. 

Pomaga także świadomość, że dziecko powoli uczy się siebie i świata, wyrasta z pewnych zachowań, a my zdobywamy doświadczenie, dzięki któremu łatwiej będzie nam je zrozumieć i zaspokajać jego potrzeby. 

Jeżeli częsty płacz, domaganie się bliskości czy uwagi rodziców nie jest związane z zburzeniem rozwoju czy chorobą, a rodzice stosują się do zaleceń specjalistów dotyczących opieki i karmienia, to trzeba przyjąć, że wynika to po prostu z charakteru dziecka.

Rodzice mający high need baby powinni dbać o własny dobrostan (dotyczy to zresztą wszystkich rodziców) i jeżeli to możliwe, korzystać z pomocy innych członków rodziny w opiece nad dzieckiem.

Na pewno posiadanie high need baby, chociaż jest to doświadczenie pełne wyzwań, nie jest nieszczęściem. A takie dziecko może wyrosnąć na wyjątkowego człowieka pełnego pasji.

Dziecko wysoko NAD wrażliwe – co to znaczy?

W opracowaniach używane jest także pojęcie „wysoko wrażliwe dziecko”, które może być powiązane z pojęciem high need baby, ponieważ dziecko bardziej wrażliwe na bodźce jest także dzieckiem bardziej wymagającym uwagi. 

Cechą charakterystyczną dzieci wysoko wrażliwych jest to, że reagują w wysokim stopniu na takie bodźce jak hałas, światło w pomieszczeniu czy zmiana temperatury. W późniejszym wieku takie dzieci są zwykle bardziej wrażliwe emocjonalnie, głębiej i dłużej przeżywają wydarzenia, które dla innych nie stanowią problemu.

W opracowaniu „Wysoko wrażliwe dziecko. Jak je zrozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie?” zamieszczono test składający się z 23 pytań, które dotyczą przejawianych przez dziecko zachowań, mogących wskazywać na wysoką wrażliwość. Trzeba jednak podkreślić, że dotyczą one starszych dzieci, a nie noworodków czy niemowląt.

Moje dziecko…
- łatwo się przestrasza,
- skarży się na „gryzące” ubrania, szwy w skarpetach czy metki, które drapią jego skórę,
- zazwyczaj nie lubi wielkich niespodzianek, 
- lepiej się uczy dzięki łagodnym wskazówkom, a nie surowym karom,
- zdaje się czytać w moich myślach,
- używa słów skomplikowanych jak na swój wiek, 
- wyczuwa nawet najdelikatniejszy niezwykły zapach, 
- ma inteligentne poczucie humoru, 
- zdaje się obdarzone intuicją, 
- z trudem zasypia po ekscytującym dniu, 
- niezbyt dobrze sobie radzi z dużymi zmianami
- chce się przebrać, jeśli jego ubranie jest wilgotne lub zabrudzone piaskiem, 
- zadaje mnóstwo pytań,
- jest perfekcjonistą,
-  zauważa cierpienie i stres innych ludzi,
- preferuje spokojne zabawy,
- zadaje głębokie i skłaniające do refleksji pytania,
- jest bardzo wrażliwe na ból,
- nie lubi hałaśliwych miejsc,
- zauważa subtelności (że coś zostało przesunięte, zmianę w czyimś wyglądzie itp.),
- zanim podejmie jakieś wyzwanie, zastanawia się, czy jest to bezpieczne,
- najlepiej funkcjonuje wtedy, gdy w jego otoczeniu nie ma obcych,
- odczuwa wszystko bardzo głęboko.

Odpowiedź twierdząca na 13 spośród tych pytań oznacza, że dziecko może należeć do grupy wysoce wrażliwych.

Wysoka wrażliwość nie jest dysfunkcją czy wadą, jest po prostu cechą temperamentu i osobowości. Zdarza się, że w dorosłym wieku może być też źródłem niepokoju i lęków. Może także stać się pielęgnowaną zaletą, pomocną na przykład w pracy artystycznej.

Nie należy walczyć z zachowaniami wynikającymi z bycia high need baby czy dzieckiem wysoko wrażliwym, ale akceptować je i pomóc dziecku jak najlepiej wykorzystać swój potencjał w dalszym życiu i rozwoju.

Źródła: 
Aron E., Wysoko wrażliwe dziecko. Jak je zrozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie? Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002
Siudut-Stajura A., High Need Babies – wyjątkowe dzieci o wyjątkowych potrzebach, www.dziecisawazne.pl
Samorańska M., Rodzicielstwo bliskości według Williama i Marthy Searsów − próba pedagogicznej oceny modelu, Roczniki Pedagogiczne, 2016, 8 (44), 4, 97-113
12 Sings Your Baby is High Need, askdrsears.com