Fizjologicznym procesem związanym z ludzkim uzębieniem jest ząbkowanie, czyli wyrzynanie się zębów mlecznych u niemowląt i małych dzieci, a następnie ich wymiana na uzębienie stałe. Tempo wypadania mleczaków i ich uzupełnianie przez zęby stałe jest indywidualnie uwarunkowane. Sprawdźmy, kiedy to się dzieje.
Spis treści:
- Uzębienie człowieka – mleczaki i pierwsze zęby stałe
- Ząbkowanie – wyrzynanie zębów mlecznych
- Wymiana zębów mlecznych na stałe – kiedy wypadają mleczaki?
Uzębienie człowieka – mleczaki i pierwsze zęby stałe
Prawidłowe, kompletne uzębienie dorosłego człowieka obejmuje od 28 do 32 zębów stałych. Różnica wynika z tego, że u niektórych osób wyrzynają się tzw. zęby mądrości, czyli ósemki, a u innych – nie. Dziecko powinno mieć komplet 20 zębów mlecznych.
Zawiązki zębowe tworzą się już w czasie życia płodowego (mniej więcej w 4 miesiącu ciąży) i z czasem rozwijają się, ujawniając w jamie ustnej jako zęby mleczne lub stałe. Zawiązki zębów stałych pojawiają się w dziąsłach płodu później między 24. a 30. tygodniem życia płodowego. Powstają z wtórnej listewki zębowej w przeciwieństwie do zawiązków zębów mlecznych rozwijających się z pierwotnej listewki zębowej.
Kiedy dziecko przyjdzie na świat, w 6. miesiącu życia tworzą się zawiązki drugich zębów trzonowych, a zawiązki zębów mądrości – ok. 5. roku życia.
Zęby pełnią różne funkcje i występuje kilka ich rodzajów. Uzębienie mleczne składa się z:
-
siekaczy – czterech górnych i czterech dolnych przyśrodkowych i bocznych,
-
kłów – czterech, po dwa na dole i na górze,
-
zębów trzonowych – czterech górnych i czterech dolnych.
Uzębienie stałe to z kolei:
-
siekacze – cztery na górze i cztery na dole,
-
kły – dwa na górze i dwa na dole,
-
przedtrzonowce – cztery na dole i cztery na górze,
-
trzonowce górne – cztery na dole i cztery na górze.
Liczba trzecich trzonowców, powszechnie nazywanych ósemkami czy zębami mądrości, może być odmienna, u niektórych osób w ogóle nie występują.
Siekacze to tzw. jedynki i dwójki w uzębieniu. W uzębieniu stałym dorosła osoba powinna mieć w szczęce dwa siekacze centralne, czyli dwie jedynki, oraz dwa boczne – dwójki. Podobnie jest z żuchwą. Rolą siekaczy jest odgryzanie kęsów pokarmów. Występują zarówno w uzębieniu stałym, jak i mlecznym – tak samo jest w przypadku kłów (trójek). Te wyrastają z każdej strony – na dole i na górze – a ich zadaniem jest oddzielanie pokarmu na mniejsze kawałki i naprowadzanie pożywienia na prawidłową drogę połknięcia.
Zęby przedtrzonowe występują jedynie w przypadku zębów stałych w liczbie cztery górne i cztery dolne, tj. czwórki i piątki. Przedtrzonowce rozgniatają i ścierają pokarm. Natomiast trzonowce występują w wersji zębów stałych i mlecznych. Jeśli są to mleczaki, będą to czwórki i piątki, w przypadku zębów stałych trzonowcom odpowiadają szóstki i siódemki oraz ósemki (o ile występują). Zęby te rozcierają i miażdżą pokarm.
Ząbkowanie – wyrzynanie zębów mlecznych
Rodzice niemowlęcia zwykle z niecierpliwością wyczekują chwili, gdy w jego buzi pojawi się pierwszy ząbek. Nie można powiedzieć precyzyjnie, kiedy to nastąpi. Ząbkowanie rozpoczyna się mniej więcej w 6. miesiącu życia dziecka, ale zdarza się, że dzieje się to o wiele później. Uzębienie mleczne powinno być kompletne w wieku ok. 3 lat.
Najwcześniej wyrzynają się siekacze przyśrodkowe – między 6. a 9. miesiącem życia. Nieco później, bo od 7. do 10. miesiąca – siekacze boczne. Pierwsze trzonowce mleczne wyrzynają się między 12. a 16. miesiącem życia, kły pomiędzy 16. a 20., zaś drugie trzonowce – między 23. a 30. miesiącem życia.
Wymiana zębów mlecznych na stałe – kiedy wypadają mleczaki?
W przypadku uzębienia stałego pełne łuki zębowe powinny się wykształcić u dziecka ok. 13-14 roku życia. Jeśli tak nie jest, to możliwe, że u pociechy dochodzi do hipodoncji. To określenie odnosi się do braku zawiązków zębów – niekiedy dotyczy to pojedynczych zębów, innym razem kilku. Warto wybrać się wówczas do stomatologa. Dentysta będzie w stanie ocenić stan jamy ustnej dziecka, jego zgryz i jednocześnie sprawdzić, jak postępuje proces wymiany zębów. Jeśli podejrzewać będzie wady zgryzu, wyśle małego pacjenta do ortodonty na konsultacje.
Zanim uzębienie stałe stanie się kompletne, mleczaki muszą zostać zastąpione przez zęby stałe. Wymiana ta jest długotrwałym procesem, który przebiega inaczej niż ząbkowanie niemowlęcia lub małego dziecka.
W przebiegu wymiany mleczaków na stałe dochodzi do resorpcji, inaczej zaniku korzeni zębów mlecznych. W rezultacie nie mają one ukorzenienia, dlatego łatwo wypadają, a na ich miejsce pojawiają się nowe, stałe zęby.
Wraz z wyrzynaniem się uzębienia stałego zmianie ulegają kształty łuków zębowych. Początkowo są one półkoliste, a u dzieci starszych przekształcają się w „podkowę”. Łuki zębowe jednocześnie znacznie się wydłużają zarówno do przodu, jak i tyłu.
Kolejność wypadania zębów mlecznych
Dopiero ok. 6. urodzin dziecka zęby mleczne mogą zacząć samoistnie wypadać. To czas, kiedy zastępowane są uzębieniem stałym. Jeśli dziecko do 7-8 roku życia ma jeszcze wszystkie zęby mleczne i żadnych stałych i nic nie wskazuje na to, by prędko miało się to zmienić, nie stanowi to powodu do obaw. U każdego człowieka proces wyrzynania się zębów: mlecznych jak i stałych może przebiegać w zupełnie innym tempie. Powinien zakończyć się ok. 12-13 roku życia, nie licząc przy tym zębów mądrości.
Są jednak i takie dzieci, które mają mleczaki nawet w wieku 14 lat. Być może też nie istnieją pod nimi zalążki zębów stałych. Wówczas szczególnie ważne jest odpowiednie dbanie o higienę jamy ustnej, podejmowanie zabiegów mających na celu przeciwdziałanie próchnicy czy też regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym.
Źródło:
Data dodania:
Artykuły powiązane
Czym jest zabieg Credego i kiedy się go wykonuje?
Zabieg Credego to zabieg wykonywany u noworodków. Polega na zakropieniu oczu roztworem azotanu srebra w celu zapobiegania wystąpienia rzeżączkowego zapalenia spojówek.
Krótkie wędzidełko języka - jak pozbyć się problemu?
Problem krótkiego wędzidełka języka dotyczy od 3 do 4% noworodków. Budowa anatomiczna krótkiego wędzidełka stanowi ograniczenie dla normalnych ruchów języka. Dowiedz się jakie są przyczyny wstąpienia krótkiego wędzidełka i jak można rozpoznać jego objawy. Czy już podczas karmienia piersią można zdiagnozować problem? Dowiedz się jakie zabiegi pozwalają poradzić sobie z krótkim wędzidełkiem języka.
Prawidłowa pozycja dziecka przy biurku
Prawidłowa postawa podczas nauki może zaważyć na zdrowym kręgosłupie Twojej pociechy. Jak dziecko powinno siedzieć przy biurku?
Otyłość u dzieci. Przyczyny, leczenie i zapobieganie
Otyłość u dzieci to coraz częstsze zjawisko, jest chorobą wywołaną często przez złe nawyki żywieniowe. Jak pomóc najmłodszym?
Zaparcia u dzieci - dieta
Co powinno jeść dziecko w przypadku zaparcia? Jakich produktów powinno się unikać? Kilka faktów, które powinien znać każdy rodzic przedstawia dietetyk mgr. Natalia Torchała.