Badania wydolności w sporcie amatorskim

Wśród amatorów biegania na popularności zyskuje badanie wydolnościowe -  ergospirometria . Czy rzeczywiście metoda dotychczas wykorzystywana przede wszystkim przez zawodowców jest niezbędna do bezpiecznego uprawiania sportu przez amatorów?

Co to jest ergospirometria?

Ergospirometria to badanie wykonywane w celu oceny wydolności oddechowo krążeniowej i w celu monitorowania przebiegu rehabilitacji oraz efektów treningu fizycznego. Ten sercowo-płucny test wydolnościowy wykorzystywany jest w przypadku sportowców uprawiających tzw. sporty wytrzymałościowe, u pacjentów poradni kardiologicznych, rehabilitacyjnych i pulmologicznych, a od niedawna także u sportowców amatorów.

- Istnieje kilka sposobów wyznaczenia parametrów wydolnościowych,  najbardziej precyzyjnym jest jednoczesny pomiar mleczanu z krwi kapilarnej, monitorowanie gazów oddechowych i pracy tętna – mówi Remigiusz Rzepka, Konsultant ds. Rehabilitacji w Klinice Ortopedii i Rehabilitacji Enel-Sport, na co dzień odpowiadający za przygotowanie fizyczne reprezentacji Polski w Piłce Nożnej. 

Z racji specyfiki wysiłku, badania wydolnościowe można przeprowadzić niezależnie podczas wysiłku biegowego, jazdy na rowerze, pływania czy innych aktywności fizycznych. Podstawowe parametry jakie są wyznaczane podczas testów wydolnościowych to m.in.: VO2max, czyli maksymalny pułap tlenowy, VE – wysiłkowa odpowiedź wentylacyjna, a także prędkości progowe (tlenowe, beztlenowe), parametry tętna na poszczególnych progach, czy też maksymalna moc.

Na początek: próba wysiłkowa

Coraz więcej biegaczy amatorów skuszonych możliwością precyzyjnego określenia stanu wytrenowania, wyznaczenia stref intensywności treningu oraz wskazania optymalnych obciążeń treningowych decyduje się na wykonanie badania ergospirometrii. Jednocześnie zapominają oni zupełnie o tak podstawowym badaniu jakim jest próba wysiłkowa, która pozwala określić wystąpienie różnego rodzaju nieprawidłowości pracy serca w trakcie wysiłku przy narastającym obciążeniu w trakcie jej trwania oraz bezpośrednio po nim.

- Próba wysiłkowa to inaczej badanie elektrokardiograficzne w czasie kontrolowanego wysiłku fizycznego. Badanie wykonywane jest na bieżni bądź na rowerze stacjonarnym, w  zależności od zaleceń lekarza oraz preferencji pacjenta, z ciągłą rejestracją EKG za pomocą elektrod przymocowanych do klatki piersiowej pacjenta. Bezpośredniej obserwacji podlega zapis EKG oraz ciśnienie tętnicze – mówi kardiolog dr hab. n. med. Marek Postuła z Kliniki Ortopedii i Rehabilitacji Enel-Sport.

- Zauważyliśmy, że coraz więcej osób amatorsko uprawiających sport zgłasza się do nas w celu wykonania badań wysiłkowych i zaczyna diagnostykę od ergospirometrii. Z jednej strony to zrozumiałe – chcą oni osiągać jak najlepsze wyniki i mieć możliwość korzystania z takich samych badań jak profesjonaliści. Ważne jednak, aby pamiętać, że nie sztuką jest zrobienie bardzo zaawansowanego badania jakim jest ergospirometria, nie wiedząc jednocześnie jak zachowa się nasz organizm przy zwykłej próbie wysiłkowej. Wyniki próby wysiłkowej mogą bowiem wskazać, że w trakcie obciążenia pojawiają się lub nasilają się istniejące już wcześniej zaburzenia rytmu serca, lub też nasze ciśnienie wzrasta nadmiernie w stosunku do oczekiwanych wartości. Takie wyniki mogą skłaniać nas do zmiany planów treningowych, a nawet zaprzestania uprawiania danej dyscypliny sportowej – dodaje dr hab. n. med. Marek Postuła.

Badanie wydolności, co warto wiedzieć?

Warto pamiętać, że w kardiologii próba wysiłkowa dedykowana jest przede wszystkim diagnostyce choroby wieńcowej, która w postaci zaawansowanej może znacznie ograniczać naszą wydolność fizyczną. Test pozwala na określenie rokowania po zawale serca, określenie bezpieczeństwa przy uprawianiu sportów, czy też zwykłych codziennych aktywnościach.  - Coraz więcej amatorów zaczyna uprawiać sporty, takie jak bieganie, jazda na rowerze, pomimo tego, że wcześniej nie mieli żadnej styczności ze sportem. Wszystkim sportowcom amatorom zalecamy więc, aby swoją przygodę ze sportem rozpoczęli od wykonania zwykłego EKG oraz próby wysiłkowej i upewnienia się, że uprawianie sportu będzie bezpieczne dla ich zdrowia i życia. Dopiero w następnej kolejności, przy regularnym uprawianiu sportu i chęci osiągania jak najlepszych wyników, warto rozważyć test wydolnościowy, czyli ergospirometrię – podsumowuje dr Postuła.

Przed wykonaniem zarówno próby wysiłkowej, jak też ergospirometrii należy pamiętać o przeciwskazaniach do badania. Są nimi m.in. infekcje, ograniczenia kostno-stawowe uniemożliwiające szybki marsz, niektóre wady serca, nie wyrównana niewydolność serca, czy niewyjaśniona duszność przy niewielkich wysiłkach.