Najważniejsze witaminy dla człowieka - rola witamin w organizmie i skutki ich niedoboru

Łacińskie słowo „vita”, będące częścią składową wyrazu witamina, oznacza „życie” i świetnie oddaje rolę witamin w naszym organizmie. Choć niepozorne i na ogół potrzebne nam w małych ilościach, to jednak niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego naszego ciała. Warto zatem wiedzieć jakie witaminy wykorzystujemy każdego dnia i w jakich produktach możemy je znaleźć. Świadome kształtowanie diety tak, aby obfitowała w najważniejsze witaminy to recepta nie tylko na długotrwałe zdrowie, ale także na dobre samopoczucie.

Charakterystyka witamin

Witaminy są organicznymi związkami, które nie tylko usprawniają, lecz wręcz warunkują przebieg wielu procesów metabolicznych w organizmie. Pierwszą witaminę odkrył Polak – Kazimierz Funk i była to witamina B1. Poza nielicznymi wyjątkami, witaminy musimy dostarczyć organizmowi z zewnątrz w postaci pokarmu. Do wyjątków można zaliczyć m.in. witaminę D3, która powstaje w skórze człowieka pod wpływem promieni słonecznych. Dzielimy je na rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach. Od tego zależy czy ich nadmiar zostanie zmagazynowany w organizmie (rozpuszczalne w tłuszczach) czy wydalony (rozpuszczalne w wodzie).

Za co odpowiadają witaminy?

Rola witamin w organizmie jest bardzo rozległa. Odpowiadają one zarówno za wzrok, rozwój kości, przepływ krwi, wzrost odporności, jak i za psychikę i koncentracje. Aby móc dobrze zbilansować dietę i skutecznie reagować na ewentualne zaburzenia w funkcjonowaniu którejś ze sfer naszego organizmu trzeba wiedzieć, która z witamin odpowiada za dany proces. Wymieńmy, chociaż kilka z nich:

Krążenie i produkcja krwi:

Za procesy związane z funkcjonowaniem krwi odpowiadają głównie witaminy z grupy B. W krwiotworzeniu zachodzącym w szpiku kostnym uczestniczą w roli koenzymu witamina B11 i B12. Do produkcji erytrocytów, jak także immunoglobulin i porfiryn, niezbędna jest witamina B6, zaś bezpośrednio w syntezie hemoglobiny, dzięki której krew może transportować tlen, ważną rolę odgrywa witamina B2. Nadmiar cholesterolu we krwi pomaga wyeliminować witamina B3. Ponadto działanie witamin E i K reguluje krzepnięcie krwi.

Wytwarzanie energii:

Organizm czerpie energię z procesu oddychania, zachodzącego w komórkach. Proces ten ściśle jest związany z pracą układu krwionośnego i do witamin go kontrolujących zaliczymy głównie witaminy reprezentowane przez literę B. Uczestniczą w nim głównie jako koenzymy: wit. B 1 jako koenzym dekarboksylaz, ryboflawina (czyli witamina B2) jako koenzym FMN i FAD, witamina B3 jako koenzym różnych form, oraz witamina B5, będąca składnikiem koenzymu A odpowiedzialnego m.in. za przenoszenie energii.

Wzrost kości:

Aktywność tkanki kostnej stymuluje witamina A, a witaminy D i K odpowiadają za właściwą gospodarkę wapniową. Prawidłowe wchłanianie wapnia jest niezbędne dla uzyskania mocnych i niepodatnych na złamania kości.

Skutki niedoboru witamin w organizmie

Niedobór witamin może doprowadzić do bardzo poważnych chorób i zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Wśród nich należy wymienić np. choroby oczu przy niedoborze witaminy A (kurza ślepota, kseroftalmia), zwyrodnienia kości – krzywica i osteomalacja, przy niedoborze wit. D, problem z krzepliwością krwi spowodowany brakiem potrzebnej ilości witaminy K, choroba beri-beri spowodowana awitaminozą wit. B1, dolegliwości skóry: stany zapalne, pelagra, łojotok (wit. B2, B3, B6, B7), niedokrwistość wraz z jej złośliwą odmianą (wit. B 11, B12), a nawet poważne zaburzenia w sferze płodności lub poronienie (wit. E).

Do łagodniejszych, choć również uciążliwych, rezultatów niedoboru witamin należy zaliczyć problemy psychiczne jak np. zaburzenia koncentracji, depresja i stany lękowe, zmęczenie i bezsenność (m.in. przy niedoborze wit. B6).