Choroba parkinsona – co to jest, objawy, leczenie

Choroba Parkinsona to przewlekła choroba układu nerwowego. Prowadzi do pogorszenia jakości życia osoby chorej w skutek postępującej niesprawności. Poza leczeniem farmakologicznym niezwykle istotna jest rehabilitacja i odpowiednia dieta.

Choroba Parkinsona – co to jest

Choroba Parkinsona to przewlekła i nieuleczalna choroba neurozwyrodnieniowa układu nerwowego. Charakteryzuje się utratą neuronów w skutek odkładania się w nich patologicznego białka – α – synukleiny.

Choroba Parkinsona – objawy

Klasyczne objawy choroby Parkinsona to: spowolnienie ruchowe, które nazywane jest również bradykinezją, wzmożone napięcie mięśniowe typu plastycznego, drżenie spoczynkowe i/lub zaburzenia postawy oraz sztywność mięśniowa. Spowolnienie ruchowe we wczesnym okresie może przejawiać się spowolnieniem w chodzeniu i ubieraniu. Manifestuje się również trudnością z rozpoczęciem ruchu, nagłym przerwaniem już rozpoczętego ruchu, rzadkim mruganiem powiekami, zmianą częstości połykania, ślinieniem, brakiem mimiki i zaburzeniami mowy. Charakterystyczne są też następujące zaburzenia: łojotok i zaparcia. Zmienia się również charakter pisma (mikrografia) na skutek spowolnienia, drżenia i sztywności mięśniowej dłoni. Przed wymienionymi objawami wystąpić mogą zaburzenia węchu. Pojawia się też niestabilność postawy. Charakteryzuje się przodopochyleniem ze zgięciem tułowia. Sylwetka osoby chorej jest przygarbiona, stawy biodrowe, kolanowe i łokciowe są ugięte. Chory porusza się drobnymi krokami i nie odrywa stóp od podłoża. Początkowo symptomy choroby Parkinsona występują po jednej stronie. Pojawiające się zaburzenia są przyczyną trudności w wykonywaniu czynności dnia codziennego: podnoszenia się z pozycji siedzącej, zmiany pozycji w łóżku, chodzenia, spożywania posiłków i zakładania butów.

Choroba Parkinsona – leczenie

Leczenie choroby Parkinsona należy rozpocząć w momencie pojawienia się pierwszych objawów. Powinno ono uwzględniać wiek chorego i być zaplanowane długofalowo. Początek leczenia to wprowadzenie leków dopaminergicznych. Pozwala to na uzyskanie mniejszej lub większej poprawy. Okres ten bywa nazywany „miodowym miesiącem”. Po tym czasie następuje pogorszenie odpowiedzi na lek, co wymusza optymalizację dawki. Z czasem dochodzi do okresu powikłań ruchowych. Przyjęcie leku nie przynosi od razu poprawy. Gdy się pojawi, towarzyszą jej mimowolne ruchy o charakterze pląsawiczym. W późnym okresie terapii, gdy leczenie farmakologiczne nie daje rezultatów zastosować można leczenie operacyjne. Polega ono na założeniu elektrod do wybranych struktur mózgu.

Choroba Parkinsona – dieta

Dieta w chorobie Parkinsona powinna charakteryzować się regularnymi i urozmaiconymi posiłkami (najlepiej w ilości 4 – 5 dziennie), na które powinny składać się 3 główne posiłki, czyli śniadanie, obiad i kolacja oraz 1 – 2 przekąsek. Śniadanie należy spożywać do godziny po przebudzeniu, a ostatni posiłek 2 – 3 godziny przed snem. Większość posiłków powinna zawierać pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa oraz owoce. Ważne jest też pełnowartościowe białko. Jego źródłem jest: mleko i jego przetwory, jaja, ryby oraz chude mięso, a także nasiona roślin strączkowych. Warto jednak mieć na uwadze, że białko utrudnia wchłanianie leku dlatego nie jest wskazany jego nadmiar w diecie. W celu poprawy wchłaniania leku należy przyjmować go 30 minut przed posiłkiem białkowym lub 2 godziny po nim. Odpowiednia ilość błonnika pokarmowego oraz płynów w diecie pomaga zmniejszyć ryzyko zaparć, które nasilają się w miarę rozwoju choroby. W sytuacji, gdy pojawią się problemy z połykaniem, posiłki należy rozdrabniać, a czasem nawet miksować. Należy unikać potraw długo zalegających w żołądku oraz opóźniających jego opróżnianie: potraw smażonych, tłustych, słodyczy i produktów fast food. W związku z większym ryzykiem upadków i złamań konieczne jest dostarczanie odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D.

Choroba Parkinsona – rehabilitacja

Program rehabilitacji powinien być indywidualnie dostosowany do osoby chorej. Badania naukowe wskazują, że ćwiczenia ruchowe mogą spowodować opóźnienie narastania zaburzeń ruchowych i wydłużyć niezależność funkcjonalną. Najczęściej stosowaną metodą rehabilitacji jest kinezyterapia czyli leczenie ruchem. W pierwszym etapie choroby bardzo ważna jest systematyczna aktywność fizyczna. Zalecane są długie spacery po zróżnicowanych nawierzchniach z różną szybkością. Powinno się łączyć ćwiczenia złożonych czynności, na przykład odbieranie telefonu podczas spaceru. Na drugim etapie choroby podkreśla się konieczność utrzymania wyprostowanej postawy ciała. Wskazane są ćwiczenia: wstawania z krzesła, przysiady, chodzenie po schodach, zmiany pozycji, siadanie w łóżku i ćwiczenia rozciągające. W trzeciej fazie nacisk powinien być kładziony na regularne chodzenie długimi krokami i unoszenie stóp ponad 1,5 cm ponad podłoże. Ćwiczenia powinny być ukierunkowane na przeciwdziałanie upadkom. W czwartej fazie zaleca się regularne chodzenie z asekuracją oraz pomocą opiekuna i ćwiczenia rozciągające.

Źródła:

1. Gaweł M., Potulska – Chromik A. Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona. Postępy Nauk Medycznych 2015; 28 (7) : 468 – 475.

2. Ellis T. et al.: Factors associated with exercise behavior in people with Parkinson disease. Physical Therapy. 2011; 91 (12): 1838-1848. 

3. Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D.: Dietoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014.

4. Sławek J. Choroba Parkinsona – jak właściwie rozpoznawać, skutecznie i bezpiecznie leczyć? Forum Medycyny Rodzinnej 2014; 8 (6): 281 – 191.

5. Kozak – Putowska D. et al. Kinezyterapia w chorobie Parkinsona. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2015; 21 (1): 19 – 23.