Goździki – zdrowie w sezonie jesienno-zimowym

Goździki zdecydowanie są warte wprowadzenia do codziennego menu, przede wszystkim ze względu na bogactwo składników bioaktywnych. Działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, wspomagają też odporność, dlatego tym bardziej powinny znaleźć miejsce w kuchni w sezonie jesienno – zimowym. Warto zadbać o zdrowie i korzystać z darów natury, szczególnie tych, które wspomagają odporność. Sprawdź komu i w jaki sposób, goździki będą szczególnie pomocne!

Goździki - właściwości

Goździki to wysuszone pączki kwiatowe goździkowca korzennego, które są jednym z głównych roślinnych źródeł związków fenolowych (flawonoidów, kwasów hydroksybenzoesowych, kwasów hydroksycynamonowych) o właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych. Występującym w największej ilości składnikiem bioaktywnym jest eugenol. Goździki charakteryzują się intensywnym zapachem oraz korzenno – słodkim smakiem. Mielone szybko tracą swój aromat, całe można przechowywać maksymalnie 24 miesiące w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Goździki to afrodyzjak, który warto włączyć do diety także na poprawę potencji.

Częściej niż same goździki w celach zdrowotnych stosowany jest olejek goździkowy, który otrzymuje się w wyniku destylacji, z: pączków, owoców i wierzchołków pędów.

Goździki - działanie

Ze względu na obecność eugenolu, który jest antyoksydantem zmniejszającym poziom wolnych rodników, goździkom przypisuje się działanie przeciwnowotworowe. Eugenol działa też przeciwzakrzepowo. Goździki bywają stosowane w leczeniu stanów zapalnych żołądka oraz jelit, wymiotów, nudności, a także zaburzeń erekcji i wtórnej impotencji. Goździki są skutecznym środkiem w walce z nadmierną fermentacją jelitową, a ponadto wywołują skurcze macicy. Charakteryzują się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym. Ze względu na właściwości przeciwbakteryjne stanowią dodatek do płynów do płukania jamy ustnej, past do zębów, jak również sprayów do gardła. Goździki pomagają kontrolować gospodarkę węglowodanową, przez co wskazane są dla diabetyków. Poprawiają pamięć, zmniejszają senność i depresję. Korzystnie wpływają na stan skóry, zwłaszcza przy trądziku.

Olejek goździkowy jest stosowany do produkcji kosmetyków i w przemyśle spożywczym, a ze względu na swoje właściwości antyseptyczne w przemyśle farmaceutycznym. Wykazuje też działanie przeciwbólowe, przez co znalazł zastosowanie w stomatologii. Łagodzi również bóle głowy. Dzięki flawonoidom olejek goździkowy działa przeciwzapalnie. Stosowany jest w aromaterapii artretyzmu oraz reumatyzmu, leczeniu grzybicy paznokci. Wspomaga również odporność. Inhalacje z dodatkiem olejku goździkowego łagodzą choroby układu oddechowego takie jak: przeziębienie, kaszel, zapalenie zatok i oskrzeli, zapalenie błon śluzowych jamy ustnej, ból gardła, zalecane są też w stanach osłabienia i nerwobólach. Zwiększa koncentrację, efektywność myślenia, rewitalizuje i dodaje energii. Stosowany miejscowo łagodzi bóle mięśni. Dodatkowo olejek goździkowy odstrasza komary. Jest składnikiem wielu maści rozgrzewających i przeciwbólowych.

Goździki - jak stosować?

Goździki mają szerokie zastosowanie w kuchni, zaostrzają smak potraw, służą jako przyprawa do: marynat, wina, kruszonu i ponczu, pasują do ciast, ciastek, szczególnie pierników oraz ciastek korzennych. Goździki idealnie komponują się z dynią, są doskonałym uzupełnieniem zupy dyniowej, kompotu czy dżemu z dyni. Pasują też do gruszek, jabłek, mięs, sałatek. Na zaburzenia trawienia wskazane jest spożywanie mielonych goździków w połączeniu z 1 łyżeczką miodu wieczorem przed pójściem spać. Na ból gardła zaleca się przeżuwanie goździka z solą kamienną. Na kaszel pomoże olejek goździkowy z miodem. Żucie goździków może zapobiegać nudnościom oraz łagodzić zgagę, w tym ostatnim przypadku warto zachować umiar, gdyż nadmierne użycie goździków może nasilać zgagę, zwłaszcza na czczo. Na nudności, wzdęcia oraz niestrawność skuteczny jest też napar z goździków. Stosując olejek goździkowy warto mieć na uwadze, że może powodować podrażnienia skóry oraz reakcje alergiczne. Z tej przyczyny można używać go w postaci rozcieńczonej olejem roślinnym lub olejem do masażu. Jego stężenie powinno być mniejsze niż 1%. Olejek goździkowy nałożony na lekkie oparzenia łagodzi je i uśmierza ból. Łagodzi również bóle mięśniowe. W połączeniu z olejkami z bazylii, cytrusów czy korzennymi stanowi doskonały odświeżacz powietrza.

Goździki – skutki uboczne

Goździki stosowane w dużych ilościach mogą prowadzić do podrażnienia skóry, błon śluzowych oraz reakcji alergicznej. Powinno się unikać goździków w okresie ciąży.

Źródła:

Smardzewska – Lasota R. Historia i zastosowanie przypraw i aromatów ( cz. IV). Przegląd Piekarski i Cukierniczy 2009; 3: 68 – 69.

Sarwa A. Lecznicze przyprawy. Wydawnictwo Amoryka, Sandomierz 2013.

Cortes – Rojas D. F., Fernandes de Souza C. R., Oliveirs W. P. Clove: a precious spice. Asian Pac J Trop Biomed 2014; 4(2): 90 – 96.

Hussain S. et al. Clove: a review od a precious species with multiple uses. IJCNS 2017; 11: 129 – 133.

Nowak K. et al. Olejek goździkowy – właściwości i zastosowanie. Chemik 2012; 66(2): 145 – 152.

Bhowmik D. et al. Recent Trends in Indian Traditional Herbs Syzygium aromaticum and its health Benefits. Journal od Pharmacognosy and Phytochemistry 2012; 1(1): 13 – 22.