Półpasiec - objawy i leczenie

Półpasiec występuje jedynie u osób, które wcześniej przeszły ospę wietrzną - wywołany jest przez ten sam wirus. Jaki jest przebieg choroby i jak wygląda leczenie półpaśca?

Czym jest półpasiec?

Półpasiec to powszechna nazwa dla zostera, który jest chorobą zakaźną wywołaną reaktywacją wirusa ospy wietrznej (VZV – Varicella-zoster virus). Do reaktywacji dochodzi w stanach osłabienia odporności przeciwko temu wirusowi, spowodowanych procesem starzenia lub wyhamowaniem wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych. Każda osoba, która choruje lub chorowała w przeszłości na ospę wietrzną, może zachorować na półpasiec. Bez znaczenia jest łagodny lub ciężki przebieg ospy. Nawet po jej wyleczeniu wirus zostaje w organizmie w formie uśpionej. Gdy znów zacznie być aktywny dochodzi do rozwoju półpaśca.

Półpasiec może pojawić się w każdym wieku, najczęściej chorują jednak osoby starsze. Ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem, a około połowa przypadków rozwoju choroby występuje u osób powyżej 60. roku życia.

Półpasiec - objawy

Półpasiec charakteryzuje się bolesną wysypką i pojawieniem się pęcherzyków na skórze zlokalizowanych na obszarach unerwionych przez jeden korzeń nerwowy (dermatom). Typowe jest jednostronne występowanie, nie przekraczające linii środkowej ciała. Najczęściej choroba dotyczy nerwów piersiowych oraz nerwu ocznego, stanowiącego pierwszą gałąź nerwu trójdzielnego.

Pojawienie się zmian skórnych jest zwykle poprzedzone przeczulicą oraz pieczeniem, swędzeniem, mrowieniem, zaburzeniami czucia i bólami, które mogą się utrzymać przez cały czas choroby. Najczęściej półpasiec występuje na szyi, brzuchu oraz twarzy. Rzadko, ale jednak potrafi znaleźć się w ustach, np. na podniebieniu. Zmiany w półpaścu przechodzą różne etapy, początkowo mają postać czerwonych plamek i grudek, które w ciągu 7-10 dni przekształcają się w pęcherze, tworzą krosty i strupy. Oprócz wyraźnej wysypki dorosłym może towarzyszyć gorączka, bóle głowy, światłowstręt i złe samopoczucie. Zdarza się też, że u pacjentów nie stwierdza się typowych objawów choroby, występuje ona bez bólu lub dolegliwości są znikome.

Występuje kilka odmian klinicznych półpaśca:

krwotoczna - przypadki o ciężkim przebiegu;

oczna - zmiany, owrzodzenia mogą zaatakować spojówkę i rogówkę; przy braku specjalistycznego leczenia okulistycznego w najgorszym przypadku może grozić utratą wzroku;

uszna - zmiany atakują części ucha, powodując jego silne bóle, skutkiem nieleczonego półpaśca usznego mogą być szumy uszne lub przytępienie słuchu;

uogólniona lub rozsiana - oprócz typowej lokalizacji występują zmiany rozsiane na tułowiu. Najczęściej towarzyszy chłoniakom i przerzutom rakowym;

zgorzelinowa - gdy w miejscu krost pojawia się owrzodzenie.

Ciężko przebiegające zakażenie zdarza się u ludzi z poważnymi chorobami układowymi np. białaczkami.

Półpasiec - powikłanie - neuralgia

Jednym z najtrudniejszych do leczenia powikłań zostera jest nerwoból popółpaścowy (neuralgia), czyli ból utrzymujący się przez dłużej niż trzy miesiące po ustąpieniu wysypki. Ból pojawia się w miejscu występowania krost. Pacjenci cierpiący na neuralgię odczuwają silne bóle przez dłuższy czas – do kilkunastu miesięcy, a nawet kilku lat. Ponadto, uskarżają się na przewlekłe zmęczenie, mniejszy apetyt i problemy ze snem. Ból związany z neuralgią może być bardzo nasilony i prowadzić do znacznego obniżenia jakości życia i zaburzeń funkcjonowania. Niekiedy nawet delikatny dotyk może stanowić bardzo silny bodziec bólowy. Nerwoból popółpaścowy dotyka najczęściej osób po 60. roku życia. Starsze osoby są bardziej narażone na wystąpienie neuralgii i skarżą się na bardziej długotrwałe i silniejsze bóle.

Półpasiec - diagnoza i leczenie

Żeby zdiagnozować półpaśca należy udać się do lekarza dermatologa, który najpierw dokona oględzin i przeprowadzi wywiad z pacjentem. Lekarz może pobrać część pęcherzyka surowiczego, aby zbadać go pod mikroskopem lub przesłać płyn z pęcherzyka do laboratorium, celem przeprowadzenia dalszych testów. Jeśli objawy półpaśca wystąpiły na należy koniecznie zgłosić się na wizytę lekarską. Brak odpowiedniego leczenia może prowadzić nawet do uszkodzenia wzroku.

Wysypka spowodowana półpaścem z reguły ustępuje sama w ciągu kilku tygodni, ale specjaliści zalecają rozpoczęcie odpowiedniej terapii. W innym wypadku pacjenci będą odczuwać ból oraz swędzenie, drętwienie, mogące utrzymywać się od kilku miesięcy, nawet do kilku lat.

Warunkiem powodzenia leczenia jest wczesna diagnoza. Choć półpasiec jest chorobą mało zakaźną, to przez 2 do 3 tygodni warto zostać w domu, by nie narażać innych. Na początek lekarz wdraża leczenie przeciwwirusowe oraz przeciwbólowe. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym jego skuteczność będzie wyższa. Oprócz zniwelowania bólu leki pozwalają skrócić czas jego odczuwania.

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na półpaśca można skorzystać ze szczepienia. Jedynym wyjściem jest szczepionka na ospę wietrzną, co w konsekwencji zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia półpaśca w przyszłości.