Jak wygląda rumień wędrujący?

Rumień w miejscu ukąszenia kleszcza nie zawsze zwiastuje rozwój boreliozy, która jest najczęstszą chorobą przenoszoną przez te pajęczaki. Czasem pojawienie się zaczerwienienia na skórze jest zwykłą reakcją alergiczną. Do zakażenia boreliozą dochodzi najczęściej od maja do października. 

Od wielu lat w Europie obserwuje się wzrost częstości występowania chorób przenoszonych przez kleszcze, a przede wszystkim boreliozy. To wieloukładowa choroba zapalna, której objawem patognomonicznym (znamiennym) jest wczesna zmiana skórna — rumień wędrujący. Rumieniowi wędrującemu mogą towarzyszyć objawy grypopodobne. Zdarzają się jednak przypadki, gdy po kontakcie z zakażonym kleszczem rumień nie pojawi się. Z kolei w około 10% zmiany skórne są mnogie w wyniku rozsiewu krętków drogą hematogenną.

Czym jest rumień wędrujący?

Rumień wędrujący (z łac. erythema migrans) to zmiana skórna, która rozwija się w miejscu ukąszenia kleszcza zakażonego krętkiem Borrelia burgdorferi. To początkowy, charakterystyczny objaw boreliozy. Przyczyną jego powstawania jest rozszerzenie się naczyń krwionośnych wywoływanych infekcją i stanem zapalnym. Występuje od 3 do 30 dnia od zakażenia u 50-80% chorych. Pozostałe przypadki stanowi borelioza bez rumienia, co prowadzi często do problemów ze zdiagnozowaniem choroby. Po pojawieniu się rumienia w ciągu tygodni, a nawet miesięcy wystąpić mogą zaburzenia w układzie stawowym, neurologicznym czy w sercu. Rzadko dochodzi do zajęcia innych narządów.
Nazwa rumień wędrujący związana jest z jego powiększaniem się w ciągu kilku dni. Dla określenia wędrujący alternatywnie stosuje się też nazwę pełzający.

Jak wygląda rumień wędrujący?

Warto wiedzieć jak wygląda rumień wędrujący, aby móc go odróżnić od zwykłej reakcji alergicznej po ukąszeniu kleszcza i szybko podjąć odpowiednie działanie. Rumień w boreliozie zaczyna się od zaczerwienionej grudki w miejscu ukąszenia przez kleszcza. Ma zazwyczaj postać obrączkowatą, która wolno rozchodzi się obwodowo. Średnica zmiany zazwyczaj jest większa niż 5 cm. Przypomina tarczę strzelniczą, gdyż w środku zmiany znajduje się plamka po ukąszeniu kleszcza, wokół niej pojawia się blady okrąg niezmienionej skóry, a za nim powiększająca się czerwona obręcz. Mówiąc prościej rozwija się z pozostawieniem przejaśnienia w centrum. Czasami pojawiają się dodatkowo fioletowe okręgi wokół rumienia. Zmiana nie daje objawów pieczenia, swędzenia czy bólu, za to skóra jest napięta.
Sporadycznie rumień wędrujący po ukąszeniu kleszcza przybiera inne postacie. Mogą pojawiać się rozrastające się pęcherze i wybroczyny o nieregularnych kształtach i długim czasie zanikania. Zdarza się również, że po ugryzieniu kleszcza, nawet kilka miesięcy później, pojawia się pojedynczy guzek, przypominający chłoniaka. To limfocytoma - pseudochłoniak boreliozowy.
Rumieniowi przy boreliozie towarzyszą często bóle mięśni i stawów, spadek koncentracji, szybkie męczenie się, senność, ból głowy, sztywność karku, powiększenie węzłów chłonnych  oraz inne objawy ze strony układu nerwowego i serca. 

Jak długo utrzymuje się rumień wędrujący w boreliozie?

Erythema migrans u chorych nieleczonych zanika zwykle w ciągu kilku tygodni, rzadziej utrzymuje się przez kilka miesięcy. Mimo iż rumień ustąpi bez leczenia, to krętki rozprzestrzenią się po organizmie razem z krwią lub chłonką. U pacjentów leczonych zmiana znika w ciągu kilku dni. Jeśli dojdzie do nadkażenia rumienia innymi drobnoustrojami, czas utrzymywania się zmiany wydłuża się.

Rumień po ukąszeniu kleszcza niezwiązany z boreliozą

Rumień po ukąszeniu kleszcza nie zawsze oznacza rozwój boreliozy. Nierzadko jest zwykłą reakcją alergiczną. W tym przypadku rumień najczęściej pojawia się szybko - natychmiast lub w ciągu kilku godzin od ukłucia kleszcza. Zwykle jego średnica nie przekracza 5 cm, lecz jest to wyłącznie umownie przyjęta granica. Wykazuje tendencję do samoistnego zanikania w czasie. Oprócz zaczerwienienia skóry niekiedy rozwija się twarde nacieczenie i silny świąd. Zmiana jest ciepła w dotyku. Ustępuje szybko (zanika po kilku dniach) bez antybiotykoterapii.

Rumień wędrujący - leczenie

Stwierdzenie rumienia wędrującego w boreliozie stanowi wskazanie do włączenia antybiotykoterapii bez konieczności potwierdzenia serologicznego. We wczesnym okresie choroby u większości pacjentów nie wykrywa się przeciwciał przeciw Borrelia burgdorferi.
W leczeniu boreliozy i rumienia wędrującego stosuje się antybiotyki, które podaje się przez 14 -28 dni, a w niektórych przypadkach znacznie dłużej. Niektóre antybiotyki można bezpiecznie z powodzeniem stosować nawet u kobiet w ciąży. Postępowanie to jest skuteczne i obarczone znacznie mniejszym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych u przyszłych mam czy dziecka w porównaniu z następstwami boreliozy. Leczenie prowadzi się ambulatoryjnie.