Zespół de Quervaina

Zespół de Quervaina to schorzenie wywołujące silny ból w okolicy nadgarstka, a co za tym idzie uniemożliwia swobodne ruchy dłonią. Czym jest i jak leczymy coraz częstszą chorobę XXI wieku?

Czym jest zespół de Quervaina?

Zespół de Quervaina to schorzenie z grupy entezopatii. Jego istotą jest zapalenie pochewek ścięgnistych otaczających ścięgna mięśni kciuka. Dokładnie odwodziciela długiego i prostownika krótkiego, kontrolujących ruchy prostowania i odwodzenia kciuka. Przewlekle drażnienie pochewki ścięgna powoduje jej przekrwienie, obrzęk, a następnie włóknienie, prowadząc w efekcie do pogrubienia ścian i trwałego zwężenia jej światła. Zapalenie wywołuje ból wyzwalający się podczas ruchów kciuka, co może prowadzić do zwłóknienia i uszkodzenia ścięgien. Przyczyną wystąpienia zapalenia mogą być powtarzające się urazy oraz przeciążenia mięśni kciuki, spowodowane powtarzalnością monotonnych ruchów - zginania i prostowania. Choroba jest nazywana również „kciukiem matki”, ponieważ często występuje u matek na skutek wielokrotnego podnoszenia dziecka. Schorzenie może rozwijać się w sposób izolowany lub skojarzony z innymi patologiami takimi jak: łokieć tenisisty, trzaskające palce, niestabilność nadgarstka czy cieśń nadgarstka.

Objawy zespołu de Quervaina

Głównym objawem jest przewlekły ból kciuka, nasilający się przy jego ruchach, zwłaszcza przywodzeniu, odwodzeniu, prostowaniu, mocnym uchwycie oraz wykonaniu znaku “ok”. Ból może promieniować w kierunku całego kciuka, a nawet przedramienia. Niektórzy mówią o bólu nadgarstka. W obrębie pochewki ścięgien objętych zapaleniem można wyczuć zgrubienia i nierówności, tzw. powiększenie obrysu okolicy wyrostka. Skóra na chorym kciuku jest przekrwiona i zaczerwieniona. Innym objawem choroby de Quervaina jest wysięk oraz przeskakiwanie w kciuku - dochodzi do przeskakiwania ścięgien i problemów z zaciśnięciem ręki. Mówi się też o “palcu trzaskającym”, charakteryzującym się trudnością z wyprostowaniem zgiętego palca, czemu towarzyszy bolesne “przeskakiwanie”. Przy badaniu palpacyjnym zauważalna jest wrażliwość okolicy wyrostka rylcowatego kości promieniowej. Objaw ten może świadczyć o objęciu chorobą gałązki powierzchniowej nerwu promieniowego.

Diagnoza choroby de Quervaina

Podejrzenie wystąpienia zespołu de Quervaina można potwierdzić po wykonaniu prostych testów czynnościowych. Najpopularniejszym jest test Finkelsteina. W jego trakcie pacjent zaciska rękę w pięść chowając kciuk do środka, a lekarz odchyla rękę w dół, w kierunku łokcia. Występujący ból w okolicy wyrostka rylcowatego kości promieniowej potwierdza schorzenie. Wynik należy potwierdzić z drugą, zdrową kończyną, ponieważ czasami badanie jest bolesne u osób zdrowych.

Inny test polega na wyprostowaniu i odwiedzeniu kciuka z oporem oraz złożeniu w pięść pozostałych palców. U chorych osób pojawia się silny ból w nadgarstku.

Celem postawienia szczegółowej diagnozy wykonuje się badanie ultrasonograficzne stawu oraz okolicznych tkanek miękkich. W niektórych przypadkach lekarze zlecają badanie RTG, jednak służy ono jedynie wykluczeniu innych patologii. Zespół de Quervaina nie daje wyraźnych objawów na zdjęciach. Dopiero przewlekłe dolegliwości mogą dać zauważalną małą osteopenię okolicy wyrostka rylcowatego kości promieniowej, czasami, czy zwapnienie w obrębie ścięgien uwikłanych mięśni.

Leczenie zespołu de Quervaina

W początkowym etapie choroby zaleca się leczenie zachowawcze, obejmujące rehabilitację oraz farmakoterapię. Jednocześnie wskazane jest unikanie przeciążeń bolącej dłoni. Jeśli to możliwe, warto wykonywać czynności drugą ręką tak, aby nie   wywoływać dolegliwości bólowych. Stosuje się też częściowe unieruchomienie nadgarstka oraz kciuka przy zastosowaniu szyn, stabilizatorów lub ortez. Podaje się leki przeciwzapalne. Dobrze jest schładzać bolące miejsce, np. przykładając okłady z lodu. Warto skorzystać ze współpracy z rehabilitantem. Przy schorzeniu zaleca się: krioterapię, jonoforezę oraz odpowiednio dobrane ćwiczenia pozwalające usprawnić rękę.

Z reguły powyższe działania prowadzą do wyeliminowania stanu zapalnego powodującego ból. W sytuacji, gdy dolegliwości nie ustępują może pojawić się konieczność wykonania zabiegu operacyjnego. Polega on na nacięciu pochewki ścięgnistej celem poszerzenia jej światła oraz uwolnieniu ścięgna. Usuwane są też pozapalne zrosty. Następnie rana jest zszywana i zakłada się dren oraz miękki opatrunek. Przez kilka dni po zabiegu pacjent może odczuwać ból kciuka i dłoni, czasem drętwienie palców, szczególnie kciuka.

Po operacji zaleca się fizykoterapię, ćwiczenia palców, zwłaszcza kciuka, aby nie doprowadzić do wytworzenia się bolesnej blizny. Zoperowaną dłoń warto trzymać wysoko zarówno w dzień, jak i w nocy. Jak w przypadku każdego zabiegu chirurgicznego mogą wystąpić powikłania. Należą do nich: krwiaki i obrzęki dłoni, ograniczenie jej ruchomości, infekcje, uszkodzenie nerwów lub ścięgien.

Końcowy sukces przy zespole de Quervaina możliwy jest jedynie w przypadku zmodyfikowania dotychczasowego trybu życia. Ponieważ schorzenie ma tendencje do nawracania, należy odciążyć chorą kończynę.