Katar sienny - przyczyny, objawy i leczenie

Katar sienny, określany też jako sezonowy alergiczny nieżyt nosa, często współistnieje z innymi chorobami alergicznymi, w tym z astmą, alergicznym zapaleniem spojówek i atopowym zapaleniem skóry. Pojawia się nagle, bezpośrednio po kontakcie z alergenem.

Katar sienny to dość powszechna dolegliwość. Objawia się kichaniem, drapaniem w gardle, łzawieniem i zaczerwienieniem oczu, wodnistą wydzieliną z nosa. Katar najczęściej jest wywołany przez pyłki roślinne, stąd też bywa określany jako pyłkowica. Priorytetem w leczeniu jest ograniczenie narażenia na czynnik wywołujący alergię. Należy dbać o jamę nosową – wzmacniać błonę śluzową nosa, nawilżając ją i łagodząc podrażnienia.

Co to jest katar sienny?

Katar sienny alternatywnie jest określany jako katar alergiczny lub alergiczny nieżyt nosa. Rozwija się na podłożu stanu zapalnego błony śluzowej nosa, za który odpowiadają czynniki alergiczne, przedostające się do organizmu przez drogi oddechowe. Naczynia krwionośne rozszerzają się, co powoduje nasilone wydzielanie śluzu. 

Katar sienny – przyczyny

Przyczyną alergicznego kataru u dzieci i dorosłych jest działanie czynnika uczulającego. Najczęściej objawy rozwijają się po kontakcie z pyłkami roślin, w tym traw, kwiatów i drzew. Mogą je też powodować zarodniki pleśni. W zależności od czasu trwania objawów, wyróżnia się katar sienny:

• okresowy - trwa krócej niż 4 dni w tygodniu lub mniej niż 4 tygodnie,
• przewlekły - trwa więcej niż 4 dni w tygodniu lub dłużej niż 4 tygodnie.

Katar sienny – objawy 

Charakterystyczny objaw kataru siennego stanowi wodnista, przezroczysta wydzielina z nosa, która świadczy o tym, że organizm broni się przed alergenami. Choremu dokucza dodatkowo kichanie, łzawienie z oczu, świąd w nosie, uczucie drapania w gardle, uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, bezwiedne odchrząkiwanie. Wydzielina zalega w nosie, przez co utrudnia swobodne oddychanie i może doprowadzić do upośledzenia zmysłów powonienia i smaku. 
Chorzy często manipulują przy nosie, powodując pękanie w nim naczyń krwionośnych, czyli krwawienia. Skóra wokół nosa jest podrażniona i często mocno wysuszona. Nierzadko stwierdza się bóle głowy, złe samopoczucie, osłabienie, problemy z koncentracją i skupieniem uwagi, podwyższoną temperaturę ciała, problemy ze snem i zasypianiem. Katar sienny u dziecka powoduje dodatkowo tzw. salut alergiczny, czyli częste pocieranie ręką swędzącego i cieknącego nosa. Alergicznemu nieżytowi nosa często współtowarzyszą inne dolegliwości , w tym astma, alergiczne zapalenie spojówek lub atopowe zapalenie skóry.

Co na katar alergiczny?

Jeśli chodzi o katar sienny, leczenie skupia się w pierwszej kolejności na ograniczeniu ekspozycji na czynniki uczulające. Aby to było możliwe, należy się upewnić, co wywołuje alergię. W tym celu przeprowadza się specjalne testy skórne, które wykonuje się poza okresem pylenia. Do ich przeprowadzenia używa się rozcieńczonych preparatów zawierających uczulające alergeny wziewne, które są nanoszone na drobne nacięcia lub nakłucia wykonywane na przedramieniu lub plecach pacjenta. Wykonuje się także próby prowokacyjne (donosowe).
W przypadku, gdy unikanie kontaktu z alergenami nie przynosi zadowalających efektów, wprowadza się leczenie farmakologiczne. Katar sienny leczy się m.in. poprzez stosowanie leków przeciwhistaminowych lub glikokortykosteroidów. W terapii można stosować również kromoglikany. Na poprawę drożności nosa wpływają leki przeciwleukotrienowe o działaniu przeciwzapalnym. W aptekach dostępne są krople i spraye do nosa na alergie, które mają działanie obkurczające i uszczelniające błonę śluzową nosa. Najlepiej korzystać z tych zawierających ektoinę, która tworzy ochronną warstwę uniemożliwiającą wnikanie alergenów i sprzyja regeneracji śluzówki.
Przy katarze alergicznym przeprowadza się proste, skuteczne i bezpieczne zabiegi irygacji nosa. Płukanie nosa oczyszcza zatoki z wydzieliny i alergenów, dzięki czemu przynosi szybką ulgę. W tym celu zastosować można roztwór soli fizjologicznej lub wody morskiej.
Popularnością cieszą się także terapie odczulające, które polegają na podawaniu regularnie zwiększanych dawek alergenów w formie szczepionek. Immunoterapia może być prowadzona nawet przez kilka lat. Warto jednak z niej skorzystać, ponieważ wykazuje wysoką skuteczność. Działa przyczynowo – zwiększa tolerancję organizmu na alergen, przez co minimalizuje, a niekiedy likwiduje wywoływane przez niego dokuczliwe objawy.

Katar alergiczny – domowe sposoby 

Domowe sposoby na katar sienny z powodzeniem uzupełniają specjalistyczną terapię. Należy zadbać o nawilżanie powietrza i utrzymywania czystości w pomieszczeniu. Specjaliści zalecają wietrzyć pokoje jedynie wieczorem i w nocy, kiedy pylenie roślin jest najmniejsze. W suche i wietrzne dni należy unikać wychodzenia z domu – wówczas stężenie alergenów jest największe.
Kolejnym domowym sposobem leczenia kataru siennego są inhalacje z użyciem olejków eterycznych, w tym eukaliptusowego, miętowego, terpentynowego, goździkowego oraz rozmarynowego. Wdychanie pary wodnej nawilża podrażnioną błonę śluzową górnych dróg oddechowych i ułatwia spływanie zalegającej wydzieliny. Pozytywne działanie na katar sienny wykazują niektóre zioła, w tym mięta, kwiat lipy i czarnego bzu, lawenda, rumianek. Mają one właściwości odkażające i przeciwzapalne.