Bielactwo - brak pigmentu w skórze

Bielactwo jest defektem skóry polegającym na miejscowym braku melaniny. Objawia się występowaniem ognisk odbarwienia skóry, włosów a nawet braku barwnika w obrębie oczu. Brak melaniny nie powoduje u chorego żadnych dolegliwości, ale rozprzestrzeniające się białe plamy często znacznie upośledzają komfort życia. Z tego względu pacjenci z bielactwem wymagają należytej uwagi, a nie traktowania tego schorzenia jako problemu kosmetycznego.

Co to jest bielactwo?

Bielactwo, zwane również albinizmem, to choroba polegająca na depigmentacji skóry w wyniku niszczenia komórek odpowiedzialnych za kolor skóry, czyli melanocytów. Przyczyna bielactwa jest złożona. Uważa się, że znaczenie mają czynniki genetyczne, immunologiczne oraz zaburzenia unerwienia, a także pewną rolę przypisuje się stresowi oksydacyjnemu. Narażone są na nią osoby cierpiące na inne choroby autoimmunologiczne, a w szczególności choroby tarczycy, cukrzycę, reumatoidalne zapalenie stawów.Bielactwo, czyli albinizm, może występować od urodzenia (bielactwo wrodzone) albo objawić się później (bielactwo nabyte).

Bielactwo wrodzone

Albinizm jest uwarunkowany genetycznie, pojawia się tuż po urodzeniu i zostaje do końca życia. W tym schorzeniu determinującym czynnikiem jest dziedziczenie genów. Prawie wszystkie postaci są dziedziczone w sposób autosomalny recesywny. Schorzenie to dziedziczy się zupełnie przypadkowo, dlatego może dotyczyć wszystkich grup etnicznych. Często zdarza się, że rodzice albinosów są zdrowi, mimo że są nosicielami nieprawidłowego genu. Albinizm występuje jednak stosunkowo rzadko. Zdarza się raz na 10 000 tysięcy narodzin. Dwa główne narządy zajęte u albinosów to skóra i oczy. Prócz albinizmu właściwego (uogólnionego) występuje także albinizm lokalny (częściowy).

Bielactwo nabyte

Zwykle dotyka osoby młode, poniżej 20. roku życia. Jest ono spotykane również często u mężczyzn jak i u kobiet. Przyczyna bielactwa jest złożona  i wiele czynników współdziała, prowadząc do niszczenia melanocytów. Bielactwo należy do chorób autoimmunologicznych. 
Organizm każdego zdrowego człowieka zaopatrzony jest w szereg mechanizmów warunkujących odporność na działanie czynników infekcyjnych obecnych zarówno w środowisku zewnętrznym, jak i wchodzących w skład flory fizjologicznej. Jednym z elementów obrony jest wytwarzanie specyficznych przeciwciał, które łączą się z antygenami. Tak utworzone kompleksy antygen-przeciwciało zostają usunięte w następującym po sobie ciągu reakcji. W niektórych stanach chorobowych wytwarzane przeciwciała kierowane są jednak nie wobec antygenów, a własnych komórek organizmu. Nazywamy je autoantygenami. W przypadku bielactwa być może dochodzi do wytworzenia cytotoksycznych przeciwciał skierowanych przeciwko melanocytom i w konsekwencji dochodzi do ich zniszczenia.

Przyczyny bielactwa

Do najważniejszych przyczyn rozwoju bielactwa zalicza się: predyspozycję genetyczną, wrodzone zaburzenia budowy melanocytów, obecność innych schorzeń autoimmunologicznych, silne doznania psychiczne i stres czy wzrost aktywności układu nerwowego. Stwierdza się dwa główne zaburzenia biochemiczne związane z bielactwem. Pierwsze to zwiększona synteza kofaktora hydroksylazy tyrozynowej, powodująca zwiększony poziom katecholamin. Druga to nadmierna aktywacja reaktywnego tlenu i uszkodzona obrona przed wolnymi rodnikami. W obszarach odbarwień wykazano zaburzenia budowy nerwów i zaburzenia neuroprzekaźników.

Objawy bielactwa

Najbardziej charakterystycznym objawem bielactwa są dobrze odgraniczone i otoczone charakterystyczną obwódką o wzmożonej pigmentacji plamy, które przyjmują nieregularne kształty. Wielkość pojedynczej plamy waha się od kilku do kilkunastu centymetrów. W początkowej fazie choroby liczba zmian jest na ogół niewielka. W miarę upływu czasu zmian może przybywać z tendencją do ich zlewania się w większe wykwity. Istnieje predylekcja do zajmowania pewnych obszarów ciała, do tych regionów zalicza się grzbiety rąk, stóp, okolice genitalne, głowę, szyję, pachy oraz brodawki sutkowe. Może dochodzić do utraty koloru włosów. Objaw częściej spotykany w bielactwie wrodzonym. Niepokojącymi objawami są również odbarwienie tęczówki oka i świąd skóry, który występuje bardzo rzadko.

Leczenie bielactwa

Nie ma całkowicie skutecznego leczenia bielactwa. U wielu pacjentów możliwe jest uzyskanie jedynie częściowej repigmentacji ognisk bielaczych. Najskuteczniejszą metodą leczenia bielactwa jest stosowanie kombinacji miejscowych preparatów kortykosteroidowych i światła ultrafioletowego w połączeniu z kremami. Białe plamy można naświetlać promieniami UVB i UVA, jeśli choroba nie zajęła więcej niż 20% powierzchni ciała. Kuracja trwa kilka miesięcy, a jej efektem jest częściowe przywrócenie kolorytu skóry. W ostatnim okresie alternatywą dla miejscowych preparatów kortykosteroidowych są inhibitory kalcyneuryny (pimekrolimus, takrolimus), które w połączeniu z wąskim spektrum UVB(311nm) wykazały podobną skuteczność , co te pierwsze.

Inną metodą jest autoprzeszczep. Przeszczepia się cieniutkie płatki naskórka ze zdrowego miejsca na chore. Jej minusem są bardzo duże koszty, ale jest to obecnie najskuteczniejsza terapia. Są również domowe sposoby na bielactwo nabyte. Opierają się głównie na naparach z ziół, takich jak lawenda lekarska, rumianek pospolity i krwawnik pospolity. Pomocne jest także mleczko pszczele i ciecierzyca, których właściwości łagodzą objawy choroby. W przypadku bielactwa najważniejsza jest jednak jak najszybsza wizyta u dermatologa. Jak tylko zauważymy pierwsze objawy, od razu umawiajmy wizytę!

Źródła:

1. Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone droga płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, 62-77
.

2. Gernot Rassner, Podręcznik i atlas, Urban&Partner, Wrocław 1994, 8-11


3. Richard Ashton, Barbara Leppard, Diagnostyka różnicowa w dermatologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, 33-37 

4. https://podyplomie.pl/dermatologia/19223,bielactwo-im-wczesniej-tym-gorzej
http://www.czytelniamedyczna.pl/1346,bielactwo-nabyte-wspolczesne-poglady-na-etiopatogeneze-i-mozliwosci-leczenia.html