Bronchoskopia - co to jest, jak się przygotować, wskazania i wyniki

Bronchoskopia jest badaniem endoskopowym służącym do oceny dróg oddechowych. Jest wiele wskazań do jego wykonania. Poznaj powody, dla których przeprowadza się badanie bronchoskopowe.

Bronchoskopia - co to jest

Bronchoskopia (inaczej badanie bronchoskopowe) to rodzaj badania endoskopowego (wziernikowego), które pozwala na zbadanie dróg oddechowych, a w efekcie na postawienie prawidłowej diagnozy wielu chorób. Dzięki niej możliwe jest dokonanie oceny struktury m.in. krtani, tchawicy czy oskrzeli. W celu wykonania badania wykorzystuje się bronchoskop - czyli elastyczne urządzenie składające się ze światłowodu zakończonego kamerą, wprowadzane pacjentowi przez nos lub jamę ustną, aby dotrzeć do płuc. Chociaż bronchoskopia jest badaniem inwazyjnym, nie jest bolesna i jest bezpieczna dla zdrowia chorego. Wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym. W trakcie badania dokonuje się zapisu wideo, który pomaga lekarzowi udokumentować wyniki. Bronchoskopia pozwala na obserwację płuc oraz dróg oddechowych i zwykle wykonywana jest przez pulmonologa. Z reguły używa się elastycznego bronchoskopu, jednak w pewnych sytuacjach, np. w przypadku dużego krwawienia w płucach lub obecności ciała obcego w drogach oddechowych, może być potrzebny sztywny bronchoskop. Najpowszechniejszą przyczyną konieczności przeprowadzenia tego badania jest krwioplucie, uporczywy kaszel, nawracające infekcje lub zmiany zaobserwowane w badaniu rentgenowskim klatki piersiowej. Bronchoskopię można też wykorzystać do pobrania próbek śluzu lub usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych oraz płuc. Umożliwia też pobranie materiału z oskrzeli i płuc do badania histologicznego

Bronchoskopia - wskazania

Bronchoskopia stała się w ostatnich latach kluczową procedurą diagnostyczną i terapeutyczną w pulmonologii. Jednak istnieją też pewne sytuacje kliniczne, gdy wymagana jest endoskopia dróg oddechowych. Wskazania do badania endoskopowego można podzielić na trzy główne grupy: diagnostyczne, radiologiczne oraz terapeutyczne. Wśród pierwszych wymienia się: niepokojące i utrzymujące się przez dłuższy czas objawy, których bez bronchoskopii nie udaje się wskazać. Np. przewlekłe duszności oraz powracające zapalenie płuc czy krwioplucie. Do innych diagnostycznych wskazań wykonania badania zalicza się: przewlekły kaszel połączony z odkrztuszaniem dużej ilości plwociny, wystąpienie w drogach oddechowych ciała obcego, podejrzenie uszkodzenia tchawicy lub oskrzela, oparzenie dolnych dróg oddechowych, zachłyśnięcie się treścią żołądkową oraz przyjęcie substancji żrących. Przy okazji badania można wykonać też biopsję - błony śluzowej, płuca czy węzłów chłonnych. Do wskazań radiologicznych zalicza się: podejrzenia guza płuca, zamiany rozsiane w płucach, powiększenie węzłów chłonnych wnęk i śródpiersia, przewlekłe zapalenie opłucnej z utrzymującym się płynem w jamie opłucnej.

Wskazania terapeutyczne, nazywane też chirurgicznymi to np. usunięcie ciała obcego z płuc lub odessanie nadmiernej, zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny, intubacja, udrożnienie tchawicy czy dużych oskrzeli, zatamowanie krwawienia, podawanie lekarstw przez oskrzela. Nie wszyscy pacjenci kwalifikują się do wykonania badania. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do bronchoskopii są: brak zgody pacjenta na badanie, brak kwalifikacji personelu, brak właściwego wyposażenia. Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań klinicznych do terapeutycznej bronchofiberoskopii. W każdym przypadku należy oszacować podjęte ryzyko i spodziewane korzyści zabiegu. Przeciwwskazania względne obejmują pacjentów z grup wysokiego ryzyka pogłębienia istniejącego niedotlenienia, zaburzeń rytmu serca i jego niedokrwienia oraz powikłań krwotocznych.

Bronchoskopia - przygotowanie

Niezwykle istotne jest przygotowanie do bronchoskopii. Przed badaniem powinno się być na czczo. Najlepiej nie jeść tego samego dnia, a w ostateczności od ostatniego posiłku powinny minąć 4 godziny, a od ostatniego picia 2 godziny. Dobę przed planowaną bronchoskopią nie można pić alkoholu i palić papierosów. Dodatkowo, przed zabiegiem lekarz powinien zlecić badania określające poziom krzepliwości krwi. Zaleca się wykonanie badania: RTG klatki piersiowej, EKG, spirometrii, gazometrii krwi tętniczej oraz badania na obecność WZW typu B. W przypadku stosowania leków rozrzedzających krew, trzeba je odstawić na 5 dni przed bronchoskopią i przejść na heparynę (naturalny czynnik przeciwdziałający krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych). Osoby chorujące na astmę powinny przyjąć leki rozszerzające oskrzela. Przed właściwym badaniem pacjentowi zakłada się wkłucie dożylne (wenflon). Na bronchoskopię warto przyjechać z kimś, kto odwiezie pacjenta później do domu.

Bronchoskopia - wyniki i ich interpretacja

Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Bronchoskop wprowadza się do ust lub nosa pacjenta. Podczas badania lekarz monitoruje pracę serca oraz ciśnienie tętnicze. Bronchoskopia płuc zazwyczaj trwa około kilkunastu minut. Badanie to jest bezbolesne, chociaż powoduje dyskomfort, związany z wprowadzeniem bronchoskopu do płuc. Prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań po badaniu jest bardzo małe. Zwykle pojawia się ból gardła i nosa w wyniku podrażnienia. Wyniki bronchoskopii są z reguły dostępne zaraz po badaniu, wyjątkiem są te, gdy pobrana zostaje biopsja. Nie ma najmniejszych problemów z odczytaniem wyników, gdyż mają one formę opisową. Jasny obraz wskazuje na występowanie chorób układu oddechowego. W wyniku bronchoskopii wykrywane są nieprawidłowości płuc, np. nowotwory, guzy, poważne uszkodzenia tchawicy czy porażenie nerwu przeponowego.

Źródła

1.    Chciałowski A., Rola bronchoskopii we współczesnej pneumonologii, Medycyna po Dyplomie 2010; 19 (1): 70-79  

2.    Sęk-Szczepanowska K., Antczak A. Bronchoskopia Error! Hyperlink reference not valid.

3.    Gillbe C., Hillier J., Anaesthesia for bronchoscopy, tracheal and airway surgery. Anaesth Intensive Care Med 2005 (6): 422-425