Chlamydia - bakteria, która może powodować niepłodność

Zakażenia układu moczowo-płciowego to problem, który dotyka wielu kobiet. Pacjentki zgłaszają się do gabinetów ginekologicznych z objawami pieczenia i swędzenia okolicy intymnej, czy obecnością nieprawidłowej wydzieliny z pochwy. Tego typu dolegliwości mogą być spowodowane zakażeniem niemal każdym patogenem. Infekcje wywoływane przez bakterie, wirusy lub grzyby będą się jednak różniły przebiegiem, charakterystyką objawów oraz obecnością ewentualnych powikłań. Wśród bakterii, na szczególną uwagę zasługuje Chlamydia trachomatis, która jest jednym z najczęściej występujących czynników chorobotwórczych powodujących zapalenie kobiecych narządów płciowych. Dowiedz się czym jest Chlamydia, jakie są objawy jej zakażenia oraz w jaki sposób można je leczyć.

Chlamydia trachomatis - bakteria przenoszona drogą płciową

Chlamydia trachomatis to bakteria występująca na całym świecie. Jest patogenem bytującym i namnażającym się wewnątrzkomórkowo, który zakaża nabłonek cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy, układu oddechowego oraz spojówki oka. Spośród licznych bakterii z rzędu Chlamydiales, drobnoustrojami chorobotwórczymi u człowieka są: Chlamydia pneumoniae (powodująca zapalenia dróg oddechowych), Chlamydia psittaci (bakteria pochodzenia odzwierzęcego, wywołująca ornitozę) oraz najczęściej występująca Chlamydia trachomatis, będąca przyczyną zapalenia układu moczowo-płciowego, zapalenia spojówek oraz zapalenia płuc u noworodków. W zależności od miejsca zakażenia, Ch. trachomatis będzie powodować:

• Zakażenie układu moczowo-płciowego- jest to najczęstsza choroba, z którą kojarzymy zakażenie Ch. trachomatis. U obu płci obecne są specyficzne dolegliwości, jednak u 80% kobiet i 50% mężczyzn zakażenie będzie miało przebieg bezobjawowy.
• Ziarnicę weneryczną pachwin (LGV)- choroba ta występuje głównie w regionach podzwrotnikowych i zwrotnikowych. Znacznie częściej dotyka mężczyzn. U kobiet, ze względu na inne warunki anatomiczne, przebieg jest najczęściej bezobjawowy. W miejscu wtargnięcia Chlamydii do organizmu pojawia się niebolesne owrzodzenie, które następnie goi się w przeciągu kilku dni. U mężczyzn powstaje ono na napletku, żołędzi, rowku zażołędnym i trzonie prącia, natomiast u kobiet na wargach sromowych, ścianie pochwy lub szyjce macicy. W niektórych przypadkach, owrzodzenie może pojawić się również w okolicy odbytu, w jamie ustnej lub w obrębie ściany gardła. W kolejnym etapie pojawia się zapalenie, ból i obrzęk węzłów chłonnych (najczęściej pachwinowych). Wraz z postępem choroby dochodzi do przebicia skóry, a z zajętych węzłów wydobywa się żółto-zielona wydzielina. Zniszczenie węzłów chłonnych powoduje uszkodzenie naczyń limfatycznych oraz zaburzenia odpływu chłonki, co skutkuje słoniowacizną narządów moczowo - płciowych. LGV mogą ponadto towarzyszyć objawy ogólnoustrojowe.
• Jaglicę - występuje endemicznie w 44 krajach o niskich warunkach socjoekonomicznych. Przenosi się przez kontakt z wydzieliną oka i nosa osoby chorej oraz poprzez muchy, które miały styczność z zakażonymi wydzielinami. Jest to przewlekły proces zapalny powierzchni oka, charakteryzujący się powstawaniem tzw. ziarniny (grudek jaglicznych). Początkowo oko jest jedynie zaczerwienione, a choremu przeszkadza wrażenie ciała obcego pod powieką. Wraz z upływem czasu, zapalenie i bliznowacenie prowadzą do podwinięcia się powiek oraz uszkodzenia powierzchni rogówki. Owrzodziała rogówka także ulega bliznowaceniu, co powoduje jej zmętnienie i może prowadzić do ślepoty. Należy zaznaczyć, że jaglica jest obecnie najczęstszą przyczyną ślepoty w krajach rozwijających się.
• Wtrętowe zapalenie spojówek - jest to jednostka chorobowa występująca głównie wśród niemowląt. Dzieci ulegają zarażeniu podczas porodu drogami natury, przechodząc przez kanał rodny. Objawy pojawiają się ok 5-12 dni po porodzie i mają zazwyczaj charakter ostry. Niemowlę ma silnie obrzęknięte powieki, na których pojawia się obfita ropna wydzielina. Nieleczone zapalenie spojówek, może w niektórych przypadkach prowadzić do rozwinięcia się u noworodka chlamydiowego zapalenia płuc.
• Zapalenie płuc - choroby płuc wywoływane przez Ch. trachomatis występują jedynie u noworodków. Dziecko może ulec zakażeniu podczas przechodzenia przez kanał rodny matki lub w skutek transmisji bakterii ze spojówek, w przebiegu chlamydiowego zapalenia spojówek. Objawy chlamydiowego zapalenia płuc nie różnią się w sposób znaczący od zapaleń płuc powodowanych przez inne bakterie.

Wiodącą drogą transmisji w przypadku Ch. trachomatis jest więc droga płciowa (czy to w wyniku kontaktów seksualnych, czy w skutek przechodzenia noworodka przez zakażony kanał rodny). Odmiennym sposobem rozprzestrzeniania charakteryzuje się jedynie jaglica, która występuje endemicznie w rozwijających się krajach Afryki Północnej i Środkowego Wschodu. Choroba ta jest przenoszona drogą kropelkową, na rękach oraz na zanieczyszczonym ubraniu. Transmisji bakterii sprzyjają niewystarczająca higiena i złe warunki sanitarno-epidemiologiczne w miejscu zamieszkania.

Chlamydia - objawy zakażenia

W Polsce, zapalenia układu moczowo – płciowego są obecnie najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową. Najwyższy wskaźnik zakażeń notuje się wśród dorastających dziewcząt i kobiet w wieku 14-24 lat. Choć większość zakażeń ma charakter bezobjawowy, to część chorych będzie nadal prezentowała pewne dolegliwości. W przypadku kobiet, w zależności od rozległości zapalenia, mogą występować: pieczenie i swędzenie okolicy intymnej, śluzowo-ropne upławy o przykrym zapachu, ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu, ból podczas współżycia oraz zaraz po, krwawienie po stosunku, krwawienia między miesiączkami, ból okolicy podbrzusza. W przypadku mężczyzn dominujące będą objawy zapalenia cewki moczowej- wyciek z cewki moczowej, ból i pieczenie podczas mikcji, trudności z oddawaniem moczu oraz uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Warto takżewspomnieć, że zakażenie Chlamydia trachomatis może być pośrednio związane z wystąpieniem tzw. zespołu Reitera. Zespół ten pojawia się zazwyczaj u młodych mężczyzn rasy białej, do 6 tygodni od zakażenia układu moczowo - płciowego. W jego przebiegu występuje triada objawów: zapalenie cewki moczowej, zapalenie spojówek oraz odczynowe zapalenie stawów.

Chlamydia - leczenie skutków zakażenia

Mimo iż u kobiet nawet 80% chlamydiowych zakażeń układu płciowego ma charakter bezobjawowy, to ich powikłania mogą być poważniejsze, niezależnie od prezentowanych objawów. Chlamydia trachomatis, obok dwoinki rzeżączki, jest głównym czynnikiem etiologicznym zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID). Nawracające i przewlekłe zapalenie może skutkować bliznowaceniem narządów miednicy, a co za tym idzie może być przyczyną tzw. niepłodności mechanicznej. Zakażenie Ch. trachomatis najczęściej wiąże się z niepłodnością jajowodową. Skrycie toczący się proces zapalny powoduje nieodwracalne uszkodzenie jajowodów poprzez zarośnięcie ich ujść brzusznych, wygładzanie fałdów, zniszczenie rzęsek oraz spłaszczenie błony śluzowej. Tak zmienione, niedrożne jajowody będą skutkowały poważnymi problemami z zajściem w ciążę. Dodatkowo, również przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy w przebiegu zakażenia Ch. trachomatis może być przyczyną niepłodności. Będzie ono bowiem skutkowało problemami z implantacją zarodka w zmienionym endometrium. 

Leczenie niepłodności mechanicznej powinno być prowadzone przez doświadczonego lekarza ginekologa w poradni specjalistycznej. Podczas terapii, ważne jest przede wszystkim zwalczenie toczącego się zapalenia. Samo udrażnianie jajowodów ma charakter inwazyjny i może być przeprowadzone np. metodą laparoskopową.

Źródła:

1. P.Murray, K. Rosenthal, M. Pfaller, Mikrobiologia Wrocław 2011
2. Bręborowicz G. Położnictwo i ginekologia tom 1 PZWL Warszawa 2015, wyd.2
3. Występowanie zakażeń Chlamydia trachomatis w kobiet z niepłodnością w Polsce; Occurrence of Chlamydia trachomatis infections in infertile women in Poland;  GinekolPol.2014,85,843-846; Izabela Chudzicka- Strugała, Tomasz Karpiński, Agnieszka Zeidler, Andrzej Szkaradkiewicz, Leszek Pawelczyk, Beata Banaszewska