Co jest dobre na oparzenia?

Oparzenia, a zwłaszcza te niewielkie i powierzchniowe stanowią częsty uraz, szczególnie u dzieci. Najczęściej spowodowane są energią cieplną – aż 90% przypadków i promieniowaniem słonecznym. Przy oparzeniach najważniejsza jest szybka pomoc przedmedyczna, podjęta bezpośrednio po urazie. Dowiedz się, co może pomóc na oparzenia.

Oparzenia - pierwsza pomoc

Oparzenie to stan zapalny lub martwiczy powłok oraz tkanek powstający w wyniku działania różnego typu energii: cieplnej, chemicznej lub elektrycznej. Oparzenie wywołuje skutki miejscowe (rana oparzeniowa) oraz ogólnoustrojowe (choroba oparzeniowa). Zagrożenie życia stanowi każde oparzenie zajmujące powyżej 18% powierzchni ciała u osoby dorosłej i 8% u dzieci. Wyróżnia się następujące stopnie oparzenia:

• Iº – oparzenie powierzchniowe obejmujące jedynie uszkodzenie naskórka objawiające się żywo czerwonym rumieniem, powodujące pieczenie i ból. Skóra pozostaje elastyczna i nie występują pęcherze poparzeniowe
• IIaº – oparzenie powierzchniowe, w którym uszkodzeniu ulegają powierzchniowe warstwy skóry właściwej, na powierzchni skóry pojawiają się pęcherze, które wypełnione są płynem surowiczym, tworzy się obrzęk, występuje ból, skóra pozostaje elastyczna, pozostaje niewielkie przebarwienie, a czasem blizna na ranie.
• IIbº – to oparzenie głębsze, uszkodzenie dotyka naskórek oraz prawie całą skórę właściwą, obecny jest obrzęk, odczuwanie bólu jest mniejsze na skutek uszkodzenia zakończeń włókien nerwowych, obserwuje się powierzchniową martwicę, która musi zostać usunięta, skóra jest mało elastyczna.
• IIIº – to oparzenie pełnej grubości skóry, czasem również leżącej pod nią tkanki podskórnej, mięśni i powięzi, na powierzchni powstaje sucha, twarda powłoka w kolorze ciemnobrunatnym, skóra jest twarda, nie występują pęcherze poparzeniowe, na skutek uszkodzenia włókien nerwowych odczuwany ból jest nieznaczny,
• IVº – to głębokie i nieodwracalne uszkodzenie tkanek, tzw. zwęglenie.

Pierwsza pomoc przy oparzeniu powinna być udzielona w jak najkrótszym czasie od wystąpienia urazu z zachowaniem zasad ostrożności oraz rozsądnie. Zanim podejdziemy do poszkodowanego musimy sprawdzić czy jest bezpiecznie. Dopiero wtedy możemy udzielić pomocy. Wspólne zasady pierwszej pomocy we wszystkich typach oparzeń to: rozpoznanie rodzaju oparzenia, ustalenie czy osoba poszkodowana nie uległa zatruciu tlenkiem węgla oraz jak długo działał czynnik uszkadzający. Następne kroki pierwszej pomocy przy oparzeniu to: wyniesienie i izolacja poparzonego od źródła urazu, ochrona poszkodowanego przed szkodliwym wpływem środowiska zewnętrznego ( ochrona przed zimnem lub nadmiernym słońcem czy deszczem), w razie potrzeby powiadomienie odpowiednich służb medycznych i ratowniczych. Jeśli źródłem oparzenia jest palące się ubranie, gasząc je należy zatrzymać biegnącego poszkodowanego, zmusić go do położenia, ugasić palące się ubranie owijając poszkodowanego w koc, płaszcz, ale pozostawiając odkrytą głowę. Przy braku materiałów do zgaszenia ognia poszkodowanego należy powoli przetoczyć po podłożu. Po ugaszeniu ubrania należy je zdjąć, pamiętając, aby nie zdzierać tkanin z miejsc na skórze, do których one przywarły. Ciasne części garderoby rozciąć. Zdjąć należy też zegarek oraz biżuterię zanim wystąpi obrzęk.

Oparzoną powierzchnię należy jak najszybciej schłodzić czystą, letnią lub zimną wodą o temperaturze od 8 do 18 stopni Celsjusza. Można zastosować wilgotne, chłodzące kompresy albo opatrunki hydrożelowe. Schładzanie powinno trwać od 5 do 15 minut. Nie należy do schładzania stosować lodu, gdyż może on spowodować dodatkowe uszkodzenie skóry. Schładzania nie powinno się prowadzić zbyt długo, aby nie doprowadzić do wychłodzenia osoby poparzonej. Twarz należy schładzać poprzez przykładanie zamoczonych w ziemnej wodzie serwet. Po schłodzeniu stosuje się opatrunek hydrożelowy. Kolejnym krokiem w ramach pierwszej pomocy w oparzeniu jest opatrzenie rany oparzeniowej, w tym celu należy ranę zabezpieczyć jałowym opatrunkiem przy jego braku można ją osłonić czystym prześcieradłem lub ręcznikiem. Nie należy stosować opatrunków przylepcowych, maści (kremów, tłuszczy), barwników ( fiolet, jodyna, rywanol – spowodują trwałe przebarwienia), okładów z kwaśnego mleka oraz płynów dezynfekujących, jak również nie powinno się przekłuwać pęcherzy ani samodzielnie usuwać tkanek martwiczych. Można zastosować opatrunki hydrożelowe, które charakteryzuje działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe i ochładzające ranę. Opatrunkiem nie należy pokrywać oparzeń twarzy. Oparzoną część ciała powinno się w miarę możliwości unieruchomić i unieść. Dalsza postępowanie obejmuje: podanie płynów do picia, środków przeciwbólowych oraz ułożenie w wygodnej pozycji.

Jeśli oparzenie nastąpiło na skutek działania substancji chemicznej należy obficie zmyć wodą środek chemiczny z miejsca oparzenia, w taki sposób, aby spływająca woda nie miała kontaktu ze zdrową skórą. Suchy środek chemiczny strzepuje się.

Leki na oparzenia

W przypadku oparzeń słonecznych, termicznych I i II stopnia wywołanych wrzątkiem, parą lub płomieniem bezpośrednio po oparzeniu zastosować można takie preparaty farmaceutyczne jak żele chłodzące. Wykazują one natychmiastowe działanie chłodzące, co łagodzi ból. Udowodnione działanie łagodzące oparzenia oraz wspomagające leczenie oparzeń wykazują produkty z propolisu: maści czy też płyny do natryskiwania oraz specyfiki z aloesem i rumiankiem. Do grupy farmaceutyków stosowanych w przypadku oparzeń należą również preparaty z pantenolem i alantoinom. Przy oparzeniach III i IV stopnia, oparzeniach twarzy, oczu, rąk, stóp, narządów płciowych, krocza lub, gdy powierzchnia oparzenia jest większa niż 10% u osób dorosłych i większa niż 5% u dzieci niezbędna jest pomoc medyczna i leczenie szpitalne.

Domowe sposoby na oparzenia

Przy poparzeniu pierwszą interwencją powinno być schłodzenie oparzonego miejsca wodą. Wśród domowych sposobów na oparzenia warto wspomnieć o: aloesie, rumianku, ogórku, olejku z drzewa herbacianego, wąkrocie azjatyckiej, balsamie peruwiańskim, dziurawcu zwyczajnym, jeżówce purpurowej, oczarze wirginijskim, nagietku i skrzypie polnym. Aloes przyniesie ulgę oraz przyspieszy proces gojenia, wystarczy sok z jego liści i jałowa gaza, którą należy zmoczyć sokiem, a następnie umieścić w miejscu oparzenia. Olejek z drzewa herbacianego w postaci nierozcieńczonej można stosować maksymalnie dwa dni, najlepszą natomiast postacią będzie jego roztwór od 1 do 10%, który może być stosowany nawet do 6 miesięcy na skórę. W przypadku ziół należy z nich przygotować napar, ostudzić i zrobić okład przy użyciu jałowej gazy. Nie wolno natomiast stosować barwników (fiolet czy jodyna), płynów dezynfekujących, okładów z kwaśnego mleka i tłuszczy.

Źródła:

1. Strużyna J. et al. Wczesne leczenie oparzeń, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
2. Korzeniowska J. Postępowanie przedszpitalne z dzieckiem oparzonym – analiza zakresu postępowania przedszpitalnego u dzieci oparzonych w powiecie częstochowskim w latach 2013 – 2015. Anestezjologia i Ratownictwo 2018; 12: 249 – 255.
3. Burzec A. Oparzenia u dzieci – rodzaje, ocena ciężkości oraz zasady postępowania. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia 2017; 6 (3): 98 – 103.
4. Zamiara K. Aloes – jego tajemnicza moc. Farm Pol 2010; 66 (7): 495 – 497.
5. Szeleszczuk Ł., Zielińska – Pisklak M.,Goś P. Propolis – panaceum prosto z ula. Lek w Polsce 2013; 23 (6-7): 32 – 39.
6. Zielińska – Pisklak M., Szeleszczuk Ł.Rumianek lekarski – dlaczego warto mieć go w domowej apteczce. Lek w Polsce 2013; 23 (9): 72 – 79.
7. Grys A. et al. Rośliny zielarskie w leczeniu chorób skóry – bezpieczeństwo i zastosowanie. Postępy fitoterapii 2011; 3: 191 – 196.
8. Wyszkowska – Kolatko M. et al. Rośliny lecznicze w terapii chorób skóry. Postępy fitoterapii 2015;3: 184 – 192.