Co to jest naczyniak?

Naczyniaki należą do wrodzonych anomalii naczyniowych, stanowią grupę najczęściej spotykanych wad wrodzonych i dotyczą w większości skóry i tkanek miękkich, występują zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Naczyniaki wczesnodziecięce to najczęstsze guzy pojawiające się w okresie niemowlęcym, dotyczą od 5 do 10% niemowląt, u dorosłych naczyniaki mogą pojawiać się najczęściej pomiędzy 30- 40- rokiem życia. W zależności od rodzaju mogą zanikać same lub wymagać podjęcia leczenia. Dowiedz się jak rozpoznaje się naczyniaka i jakie są metody leczenia naczyniaków.

Co to jest naczyniak?

Naczyniaki są łagodnymi guzami nowotworowymi, które występują w okresie wczesnodziecięcym. Potocznie określane są jako: „znamię winnej plamy”, „czereśnie”, „truskawki”, „plama łososiowa”. Najczęściej pojawiają się w powłokach ciała – w skórze i tkance podskórnej, ale mogą również dotyczyć narządów wewnętrznych nie dając zazwyczaj żadnych objawów. Naczyniaki powierzchniowe to przeważnie zmiany pojedyncze. Jeśli występują w większej ilości mogą im towarzyszyć naczyniaki narządów wewnętrznych: wątroby, płuc i mózgu. Przyczynami naczyniaków mogą być: mutacje somatyczne w genach, ekspansja kolonialna śródbłonka łożyska, zaburzenia w angiogenezie (procesie tworzenia się naczyń włosowatych), nieprawidłowa odpowiedź organizmu na uraz lub zakażenie, choroby przewlekłe wątroby, nadczynność tarczycy, choroba reumatoidalna, embolizacja (zamknięcie dopływu krwi) naczyń płodu komórkami pochodzącymi z łożyska oraz zespoły skórno – nerwowe.  Wyróżnić można guzy łagodne, miejscowo agresywne oraz złośliwe. Do łagodnych należą: naczyniak wczesnodziecięcy, wrodzony szybko zanikający, wrodzony niezanikający, wrodzony częściowo zanikający, wrzecionowatokomórkowy, nabłonkowy, ziarniniak naczyniowy oraz inne rzadkie guzy naczyniowe. Guzy miejscowo agresywne to z kolei naczyniakośródbłoniaki: o typie mięsaka Kaposiego, siatkowaty, brodawkowaty wewnątrzlimfatyczny, złożony, pseudomyogeniczny, polimorficzny, niespecyficzny i mięsak Kaposiego. Guzy złośliwe obejmują: mięsaka naczyniowego oraz naczyniakośródbłoniaka nabłonkowego.

Naczyniak u niemowlaka

Naczyniaki wczesnodziecięce to najczęstsze guzy pojawiające się w okresie niemowlęcym, dotyczą od 5 do 10% niemowląt. Występują zdecydowanie częściej u dziewczynek niż chłopców. Przeważnie lokalizują się na głowie oraz szyi, a w następnej kolejności na tułowiu. Początkowo w chwili urodzenia są przeważnie niewidoczne. Zaczynają się pojawiać w pierwszych tygodniach po porodzie w formie dyskretnych, płaskich, różowych, czerwonych lub sinawych plam bądź też punktowych przebarwień z jaśniejszą obwódką. Po paru tygodniach następuje gwałtowne przyspieszenie wzrostu naczyniaka trwające od 9 do 12 miesiąca życia. Po osiągnięciu pierwszego roku życia następuje jego zanik, trwający do 7 – 10 roku życia. W większości naczyniaki wczesnodziecięce nie wymagają leczenia i zanikają samoistnie. Leczenia wymaga około 20% zmian, w przypadku, gdy dochodzi do upośledzenia funkcji narządów, owrzodzenia, krwawienia lub występuje znaczny defekt kosmetyczny. Naczyniak wrodzony szybko zanikający jest natomiast obecny już przy urodzeniu. Zanika samoistnie przeważnie do 7 miesiąca życia w związku z czym nie wymaga leczenia. W przypadku naczyniaków częściowo zanikających i niezanikających konieczna jest chirurgiczna interwencja ponieważ nie ulegają inwolucji ( zanikowi). Pozostałe guzy naczyniowe (naczyniaki) są miejscowo złośliwe dlatego również wymagają leczenia operacyjnego, a w przypadku guzów złośliwych niezbędna jest terapia onkologiczna.  

Naczyniak u dorosłych

U dorosłych między 30 a 40 rokiem życia pojawić mogą się tak zwane naczyniaki starcze, spotykane również pod nazwami: naczyniaki rubinowe lub punkty rubinowe. Wraz z wiekiem wzrasta ich liczba na całym ciele. Charakteryzują się średnicą od jednego do kilku milimetrów i zlokalizowane są najczęściej na kończynach oraz tułowiu. Przeważnie mają barwę rubinową. Mimo, nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia to warto jest usuwać ze względów kosmetycznych.

Naczyniak - leczenie

Leczenie naczyniaków powinno być ustalane indywidualnie po konsultacji dermatologa i chirurga w przypadku naczyniaków powierzchniowych. Lekarz dermatolog jest dostępny także w formie teleporady. Naczyniaki narządów wewnętrznych zależnie od lokalizacji wymagają wizyty u neurologa, okulisty lub hepatologa. Do wyboru jest kilka metod leczenia naczyniaków, które mogą być stosowane osobno lub razem w celu uzyskania jak najlepszej skuteczności. Pierwsza to leczenie operacyjne polegające na usunięciu naczyniaka przez jego wycięcie. Wskazania interwencji chirurgicznej są rzadkie, a stanowią je duże i szybko rosnące naczyniaki, które dają dolegliwości bólowe, uciskowe, zagrażają owrzodzeniem bądź też krwawieniem. Druga metoda to laseroterapia, w której światło naczyń zamykane jest wiązką lasera. Do wyboru jest również sterydoterapia, leczenie propranololem i krioterapia miejscowa. W krioterapii zmienione miejsce jest zamrażane prowadzi to do pękania błon biologicznych i destrukcji zajętych tkanek. Bardzo dobre efekty daje wprowadzona wcześnie terapia propranololem.

Źródła:

1. Książek J. et al. Metody terapeutyczne stosowane u dzieci leczonych z powodu naczyniaków. Nowa Pediatria 2016; 1: 31 – 36.
2. Jaroń W., Mikołajczyk A., Łątkowska A. Naczyniaki i malformacje naczyniowe. Chirurgia plastyczna i oparzeniowa 2018; 6 (3): 71 – 78. 
3. Bagłaj M, Kaliciński P. Chirurgia Dziecięca. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2016. 
4. International Society for the Study of Vascular Anomalies. ISSVA classification of vascular anomalies. ISSVA (online) 2018; http://www.issva.org/UserFiles/file/ISSVA-Classification-2018.pdf 
5. Sadick M, Müller-Wille R, Wildgruber M, Wohlgemuth WA. Vascular ano- malies (part I): classification and diagnostics of vascular anomalies. Rofo 2018;190(9):825–835. 
6. Sznurkowska K., Wyrzykowski D., Kamińska B. Naczyniaki u dzieci – problem interdyscyplinarny. Forum Medycyny Rodzinnej 2011; 5 (6): 460 – 467. 
7. Rycroft R. J., Robertson S. J., Wakelin S. H. Dermatologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2014.