O czym może świadczyć częste oddawanie moczu? Najczęstsze przyczyny i leczenie

Układ moczowy jest jednym z najważniejszych w organizmie człowieka, a jego wszelkie zaburzenia bardzo szybko odbijają się na zdrowiu i są bardzo niebezpieczne. W przypadku wszelkich nieprawidłowości oraz zaburzeń, zarówno ze strony pęcherza, jak i nerek, nigdy nie należy zbyt długo zwlekać i jak najszybciej udać się do lekarza. Nietrzymanie moczu, zbyt częsta mikcja, pieczenie podczas oddawania moczu czy bóle w podbrzuszu o nieznanej przyczynie - wszystko to powinno być bodźcem do skonsultowania ze specjalistą, ponieważ brak badań może okazać się prawdziwym powodem do niepokoju. Sprawdź, czym charakteryzuje się niepokojące oddawanie moczu, jakie mogą być przyczyny częstomoczu i co zrobić, gdy wizytom w toalecie towarzyszy ból cewki moczowej.

Czym jest częstomocz i kiedy ta dolegliwość powinna niepokoić?

Każdy z nas funkcjonuje w nieco inny sposób, jego tryb życia jest inny, odżywia się w oparciu o odmienne produkty i wypija dziennie różne ilości płynów. Jednak przeciętnie osoba dorosła odwiedza toaletę średnio 7-8 razy w ciągu dnia i nocy, i oddaje ok. 200-350 ml moczu. U niektórych osób mikcja występuje rzadziej i mogą one utrzymać w pęcherzu nawet pół litra moczu. Niekiedy parcie na pęcherz pojawia się jeszcze częściej, zwłaszcza przy wypijaniu dużej ilości płynów. Niektóre osoby wypijają dziennie nawet 3 i więcej litrów wody. Wówczas tak częste wizyty w toalecie są zjawiskiem zupełnie naturalnym.

Jednak parcie na pęcherz przy umiarkowanym spożywaniu płynów może też wskazywać na występowanie różnego rodzaju schorzeń zarówno w drogach moczowych, jak i innych układach organizmu. Częstomocz jest jednym z częstszych objawów m.in. cukrzycy i zapalenia pęcherza moczowego, które może wystąpić zarówno u osoby dorosłej, jak i dziecka. Jeżeli jednak dana osoba nie wypija zbyt dużej ilości płynów i wstaje do toalety dwa lub więcej razy w nocy, a mikcja wiąże się z występowaniem dolegliwości bólowych, należy udać się do lekarza. Pomocy specjalisty wymaga także całkowite zatrzymanie moczu.

Częste oddawanie moczu a zakażenia układu moczowego

Jedną z najczęstszych przyczyn częstych wizyt w toalecie jest zapalenie pęcherza moczowego i pokrewne zakażenia układu moczowego. W takich przypadkach wyraźnie odczuwalne jest parcie na mocz i może w nim znaleźć się też śladowa ilość krwi. Po oddaniu moczu charakterystyczne jest też odczuwalne pieczenie i ból w dole brzucha. Potrzeba oddania moczu zazwyczaj pojawia się nagle, choć opróżnienie pęcherza odbywa się w bardzo małych ilościach. 

Podobne objawy mogą również świadczyć o stanie zapalnym gruczołu krokowego, a także zapaleniu cewki moczowej. 

Częste oddawanie moczu a cukrzyca

Częstomocz może być związany z utratą wody przez nerki, co z kolei miewa różne przyczyny. Często za taki stan odpowiada niedobór wazopresyny w związku z uszkodzeniem tylnego płata przysadki mózgowej lub podwzgórza czy kanalików nerkowych. Wówczas mowa o schorzeniu nazywanym moczówką prostą nerkową. 

Jednak częstomocz może być też objawem cukrzycy, podobnie jak zwiększone pragnienie. Za ten stan odpowiada zbyt duże stężenie glukozy we krwi, która musi zostać wydalona wraz z moczem. Określane jest to mianem poliurii. 

Zbyt częste oddawanie moczu u mężczyzn a prostata

Jednym z problemów pojawiających się u mężczyzn po 50. roku życia jest częste oddawanie moczu – przyczyną czego jest najczęściej rozrastający się w tym okresie gruczoł krokowy, czyli prostata. Ten stan powoduje uciskanie cewki moczowej, co wywołuje częstomocz, a także kłopoty z rozpoczęciem oddania moczu i nykturię, czyli potrzebę mikcji w nocy. Okazuje się, że z przerostem prostaty ma problem prawie 90% mężczyzn powyżej 80. roku życia, a niemal połowa mężczyzn po pięćdziesiątce boryka się co najmniej z lekkim przerostem gruczołu krokowego. 

Problemy z prostatą mogą prowadzić do jednej z chorób gruczołu krokowego. Może to być zapalenie, ale także nowotwór. Występowanie schorzenia wiąże się często z bólem podczas oddawania moczu. Zwykle tym dolegliwościom towarzyszą gorączka, ropna wydzielina z cewki moczowej, a także dreszcze czy bóle w dole pleców. Niekiedy pojawiają się także dolegliwości mięśni i stawów lub tkliwość podczas dotykania gruczołu krokowego i słaby strumień moczu.

Częste oddawanie moczu u kobiet w ciąży

Bardzo często można zauważyć częste oddawanie moczu w trakcie ciąży, także w ciągu nocy. Takie objawy pojawiają się zazwyczaj od około 6. tygodnia ciąży i trwają aż do dnia narodzin dziecka. Ten stan jest spowodowany rozrastającą się macicą, która poprzez zwiększanie swojej objętości stopniowo zaczyna uciskać okoliczne narządy i struktury, w tym pęcherz moczowy, gdzie nie jest w stanie pomieścić się zbyt wiele moczu, co powoduje częstsze uczucie parcia oraz potrzebę rozpoczęcia mikcji. 

Jednak powodem do niepokoju mogą być oddawanie moczu i ból odczuwany w okolicy cewki moczowej, co może wskazywać na zakażenie dróg moczowych. Kobiety ciężarne dość często dotyka taka sytuacja i nigdy nie należy jej lekceważyć. Nieleczone zakażenie układu moczowego może rozprzestrzenić się na nerki, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia matki i dziecka, co bywa niekiedy przyczyną poronienia.

Inne przyczyny częstego oddawania moczu

Częste korzystanie z toalety może mieć też wiele innych przyczyn. Jedną z nich jest m.in. przyjmowanie diuretyków. To grupa leków zażywana w leczeniu różnego typu schorzeń, które mają wpływ na zwiększanie wydalania wody i sodu z organizmu wraz z moczem. Do diuretyków zalicza się m.in. preparaty stosowane w zespole tarczycowym i obrzękach płuc, a także zioła, takie jak skrzyp, pokrzywę czy żurawinę. Moczopędnie działa też cola, kawa, herbata oraz napoje czekoladowe. 

Częstomocz bywa także jednym z objawów schorzeń ginekologicznych u kobiet, takich jak zapalenie jajników i jajowodów czy endometrioza. Często też jest jednym z symptomów towarzyszących nowotworom rozwijającym się w tym obszarze. To także objaw niektórych chorób wenerycznych wywoływanych m.in. przez chlamydię.

Częste mikcje towarzyszą również reaktywnemu zapaleniu stawów w obrębie stawów kolanowych, śródstopno-paliczkowych czy skokowych. Towarzyszy im często zapalenie spojówek oraz owrzodzenia w jamie ustnej, na dłoniach i stopach, podeszwach stóp, a u mężczyzn dodatkowo na żołędzi prącia. Charakterystyczne dla tego schorzenia bywa również chudnięcie.

Wśród chorób, którym towarzyszy częstomocz, można wyróżnić też uszkodzenie mózgu i rdzenia kręgowego. Zazwyczaj w takich sytuacjach, poza ogólnym osłabieniem mięśni i ich kurczliwości, dochodzi również do uszkodzenia nerwów, w tym dochodzących też do pęcherza moczowego, co wywołuje nagłe i częste oddawanie moczu. 

O czym może świadczyć częste oddawanie moczu w nocy?

Potrzeba odwiedzenia toalety w nocy może mieć związek z występowaniem przerostu prostaty, cukrzycą, nieprawidłowościami w obrębie układu moczowego, niewydolnością krążenia, a także występowaniem zaburzeń neurologicznych. Jednak za częstą mikcję w nocy mogą odpowiadać również stres i czynniki psychologiczne. Szczególnie częstomocz u dzieci może mieć związek ze sferą emocjonalną, dlatego należy zwrócić na ten problem uwagę i w przypadku powtarzających się tego typu sytuacji skorzystać z pomocy specjalisty.

Nie bez znaczenia jest także objętość wydalanego moczu, która często może wskazywać na rodzaj problemów, które dotyczą danej osoby. Jeżeli moczu jest dużo, a dziecko wieczorem wypija znaczne ilości płynów, nie ma powodu do niepokoju.

Diagnostyka infekcji układu moczowego i problemów z pęcherzem moczowym

W przypadku występowania problemu z częstym oddawaniem moczu należy udać się do lekarza. Diagnostyka problemów z pęcherzem moczowym i częstym oddawaniem moczu polega na szczegółowym przeanalizowaniu objawów występujących u danego Pacjenta, przeprowadzeniu badania fizykalnego oraz uzyskania obrazu klinicznego na podstawie wyników badań zleconych do wykonania przez specjalistę. Dopiero po ich przeanalizowaniu możliwe jest rozpoczęcie konkretnego działania i leczenia w konkretnym kierunku.

Zazwyczaj w ramach zleconych badań wykonuje się badanie ogólne moczu i posiew, ale także badanie wydzieliny pobieranej z cewki moczowej oraz badania krwi. To standardowa morfologia, stężenie kreatyniny, kwasu moczowego i mocznika, sodu, potasu, wapnia oraz glukozy. Niekiedy też przeprowadzana jest diagnostyka obrazowa, w ramach której wykonuje się USG układu moczowego lub specjalistyczne działania, takie jak badanie urodynamiczne, gdy lekarz podejrzewa zaburzenia czynności pęcherza moczowego, test odwodnieniowy i wazopresynowy przy stanach, w których pojawia się nadmierne pragnienie, czy pomiar objętości przyjmowanych płynów wraz z wydalanym moczem. 

Aby móc zdiagnozować częste oddawanie moczu na tle nerwowym i uznać za przyczynę problemu podłoże psychiczne, w pierwszej kolejności niezbędne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych i wykluczenie istnienia zaburzeń oraz chorób o charakterze urologicznym.

Leczenie częstego oddawania moczu

Sposób leczenia problemów z częstym oddawaniem moczu zależy od przyczyny problemu. Należy pamiętać, że sam częstomocz nie jest schorzeniem, a jedynie objawem określonej dolegliwości. W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego, który zleci wykonanie podstawowych badań, przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem, a następnie skieruje go do danego specjalisty, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Źródła:

• Życzkowski, Marcin, et al. "Zespół pęcherza nadreaktywnego—niedoszacowany problem chorych na cukrzycę." Clinical Diabetology 4.1 (2015): 13-21.

• Wolski, Zbigniew. "Wpływ częstomoczu nocnego na sen i jakość życia polskich mężczyzn Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2007/60/1."

• Guess, Marsha K., and Kathleen A. Connell. "Rozpoznawanie i leczenie nadreaktywnego pęcherza moczowego: specjalne uwarunkowania związane z wiekiem."

• Trambacz, Sylwia. "Ocena związku między rozwojem fizycznym dziecka 6-letniego a stresem i jakością życia." (2014).

• Kowalczyk, Alicja. "Przerost prostaty–objawy i leczenie." (2022).

• Szymanowski, Paweł, et al. "Choroby uroginekologiczne–poważny problem społeczny." Państwo i Społeczeństwo 4 (2017): 107-124.