Upławy – czym są i kiedy powinny niepokoić? Przyczyny, objawy, leczenie

Upławy, czyli wydzielina z pochwy, są powszechnym zjawiskiem, które dotyczy większości kobiet w różnych okresach życia. Choć są częścią fizjologii, w niektórych sytuacjach mogą wskazywać na problemy zdrowotne. Warto zdawać sobie sprawę, że upławy to nie tylko problem kosmetyczny, lecz także wskaźnik stanu zdrowia intymnego kobiety. Chociaż nie wszystkie przypadki wymagają natychmiastowej interwencji medycznej, to zrozumienie, jakie czynniki wpływają na pojawienie się wydzieliny oraz umiejętność rozpoznawania sytuacji, w których jej obecność może świadczyć np. o infekcji, są niezwykle istotne dla zachowania dobrego zdrowia i komfortu intymnego. Z tego artykułu dowiesz się, czym są upławy, jakie są ich objawy i przyczyny oraz kiedy powinny nas zaniepokoić.

O czym świadczy i jak wygląda fizjologiczny śluz z pochwy?

Naturalna, śluzowa wydzielina jest produkowana przez szyjkę macicy i występuje u większości kobiet. Stanowi element żeńskiej fizjologii intymnej i pełni istotne funkcje w utrzymaniu zdrowia, ochrony pochwy, dróg rodnych oraz umożliwia zajście w ciążę.

Fizjologiczny śluz z pochwy wydzielany przez gruczoły znajdujące się w jej ścianach jest bezwonny, przezroczysty lub o lekko białawym, mlecznym albo żółtawym zabarwieniu. Ma lekko kwaśny odczyn o pH 3,8–4,5. Jego kolor, konsystencja i zapach mogą się różnić w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, wieku, poziomu hormonów, stresu oraz ogólnego zdrowia kobiety.

W fazie przedowulacyjnej, kiedy poziom estrogenów jest wysoki, śluz jest zazwyczaj przejrzysty, elastyczny i śliski, przypominający białko surowego jaja kurzego. Taka konsystencja ułatwia plemnikom drogę w kierunku komórki jajowej, wspomagając tym samym szanse na zapłodnienie.

W fazie poowulacyjnej poziom progesteronu wzrasta, co powoduje zmiany w wyglądzie wydzieliny. Staje się gęstsza, mętna, a czasem może przybierać konsystencję kremu. Taki rodzaj śluzu ma za zadanie utrzymanie warunków sprzyjających implantacji zapłodnionego jajeczka w ścianie macicy.

Warto wiedzieć, że każda kobieta może mieć nieco inny wygląd i charakterystykę śluzu, dlatego istotne jest, aby być świadomym swojego własnego ciała oraz regularnie monitorować wszelkie zmiany. Dzięki wnikliwej obserwacji rozróżnienie między fizjologiczną wydzieliną a patologicznymi upławami będzie dużo prostsze. Jeśli upławy mają nieprzyjemny zapach, są intensywnie zabarwione, towarzyszy im pieczenie, swędzenie, ból lub występują w dużych ilościach, mogą być oznaką infekcji pochwy lub innych zaburzeń zdrowotnych.

Czym są upławy? Jakie są objawy nieprawidłowej wydzieliny z pochwy?

Nadmierne upławy odnoszą się do sytuacji, gdy ilość wydzieliny z pochwy jest większa niż zwykle lub jej charakter ulega istotnym zmianom. Odbiegający od normy śluz o nieprzyjemnym zapachu lub alarmującym kolorze informuje o występowaniu zaburzonej równowagi flory bakteryjnej pochwy, obecności infekcji, stanów zapalnych lub innych chorób intymnych.

Objawy nieprawidłowej wydzieliny z pochwy, które mogą towarzyszyć nadmiernym upławom, różnią się w zależności od ich przyczyny. Pacjentki najczęściej skarżą się na:

• zmianę w konsystencji śluzu, który staje się gęsty, grudkowaty, kremowy, piankowaty lub bardzo rzadki;

• zmianę koloru na białą, żółtą, zieloną, szarą, brązową, a nawet krwistą;

• nieprzyjemny zapach, który jest opisywany jako rybi, zgniły lub inny, niecharakterystyczny dla zdrowej pochwy;

• swędzenie, pieczenie lub uczucie dyskomfortu w okolicach pochwy;

• zmianę pH pochwy, co prowadzi do podrażnień i zwiększonej podatności na infekcje;

• ból lub dyskomfort podczas stosunku.

W razie pojawienia się jakichkolwiek nieprawidłowości w wydzielinie z pochwy lub nieprzyjemnych objawów należy zgłosić się do ginekologa. Odpowiednio szybka diagnostyka i podjęcie leczenia są niezwykle ważne dla utrzymania zdrowia intymnego kobiety, zapobiegania rozwojowi poważnych chorób oraz przywrócenia jej komfortu życia.

Jaki kolor wydzieliny z pochwy wskazuje na infekcję lub zapalenie pochwy?

Każdy odbiegający od normy, zmieniony kolor śluzu może być sygnałem o istnieniu pewnych nieprawidłowości w stanie zdrowia intymnego kobiety. Należy pamiętać, że interpretacja koloru upławów powinna być zawsze dokonywana w kontekście innych objawów, takich jak zapach, konsystencja, swędzenie, pieczenie lub ból, i konsultowana z ginekologiem.

Biała, ciągnąca lub wodnista wydzielina z pochwy nie zawsze musi być sygnałem alarmującym, szczególnie jeśli jest bezwonna, nie towarzyszą jej żadne nieprzyjemne dolegliwości i nie ma innych, niepokojących zmian w pochwie. Jednak czasami gęsty, biały, grudkowaty śluz będzie wskazywać na infekcję grzybiczą, np. kandydozę pochwy lub zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej pochwy.

Wydzielina pochwowa o żółtawym lub żółtozielonym kolorze może świadczyć o obecności infekcji intymnej, takiej jak rzęsistkowica, zwłaszcza gdy towarzyszy jej nieprzyjemny zapach. Żółty, obfity śluz może wskazywać na występowanie nadżerki błony śluzowej macicy.

Zielone upławy najczęściej sygnalizują rozwój infekcji bakteryjnej lub grzybicy pochwy i narządów rodnych, takiej jak infekcja chlamydią lub rzeżączką. Jeśli wydzielina jest gęsta, ma intensywny kolor i towarzyszą jej inne objawy, m.in. swędzenie i pieczenie, konieczna jest konsultacja lekarska.

Upławy w bakteryjnym zapaleniu pochwy mają szarawy kolor i charakterystyczny, rybi zapach. Pacjentki, które ich doświadczą, powinny szybko udać się do lekarza, który przepisze leki zatrzymujące rozwój waginozy bakteryjnej.

Brązowy lub krwisty kolor wydzieliny świadczy o obecności krwi w upławach. Przyczyny mogą być różnorodne, np. początek miesiączki, plamienia przed okresem, drobne urazy naczyń krwionośnych lub podrażnienia szyjki macicy. Jeśli takie krwawe upławy pojawiają się w środku cyklu, a do tego towarzyszą im inne dolegliwości, takie jak świąd, pieczenie czy ból okolic intymnych, może to być objaw obecności polipów endometrialnych, nadżerki, mięśniaków, a w niektórych przypadkach nawet raka szyjki macicy. Odpowiednią diagnozę postawi lekarz specjalista. 

Co powoduje upławy o nieprawidłowej konsystencji, zapachu i kolorze?

Nadmierna ilość wydzieliny z pochwy może mieć różne przyczyny, a dokładne zdiagnozowanie problemu wymaga konsultacji z lekarzem ginekologiem. Można jednak wyróżnić kilka czynników sprzyjających pojawieniu się nieprawidłowych upławów, takich jak:

• infekcja grzybicza pochwy, zwykle spowodowana drożdżakami Candida albicans. Objawia się gęstą, białą, serowatą wydzieliną z charakterystycznym uczuciem swędzenia oraz pieczenia pochwy;

• bakteryjne zapalenie pochwy, w którym naturalna równowaga flory bakteryjnej w pochwie zostaje zaburzona, a ilość szkodliwych bakterii przewyższa ilość korzystnych. Powoduje to charakterystyczne szare lub białe upławy o nieprzyjemnym, rybim zapachu;

• zakażenia przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydia, zakażenia rzęsistkiem pochwowym lub infekcje dróg moczowych, którym towarzyszą inne objawy, np. pieczenie podczas oddawania moczu czy ból w podbrzuszu;

• zapalenie zanikowe pochwy związane z niedoborem hormonów, szczególnie estrogenów, która często występuje u kobiet w okresie menopauzy;

• infekcje układu moczowego;

• reakcje alergiczne na produkty higieny intymnej, perfumowane mydła, środki antykoncepcyjne, lateks lub inne alergeny;

• choroba zapalna miednicy;

• nieprawidłowa higiena intymna, noszenie sztucznej bielizny, wysoki poziom stresu, choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca.

Jak wygląda leczenie nieprawidłowej wydzieliny intymnej?

Leczenie obfitych upławów odbiegających od fizjologicznej normy będzie zależało od podłoża problemu. Niezbędna jest wizyta u lekarza ginekologa, który na podstawie dokładnego wywiadu medycznego, badania fizykalnego, USG lub innych środków diagnostycznych, będzie mógł dokonać trafnej identyfikacji przyczyny dolegliwości.

Gdy powodem nieprawidłowej wydzieliny jest infekcja pochwy i dróg rodnych, leczenie będzie obejmowało odpowiednio dobrane antybiotyki, leki przeciwgrzybicze lub przeciwwirusowe. Jeśli przyczyną upławów jest nieprawidłowe pH lub zaburzenia flory bakteryjnej pochwy, lekarza zaleci doustne probiotyki lub preparaty o działaniu miejscowym, które pomagają przywrócić równowagę mikroflory i złagodzą dokuczliwe objawy.

W razie konieczności pogłębienia diagnostyki lub wystąpienia innych niepokojących objawów lekarz może zlecić badanie cytologiczne, m.in. w celu wykluczenia raka szyjki macicy czy HPV.

Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się infekcji intymnych, niezwykle ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny intymnej. Należy unikać używania agresywnych detergentów, perfumowanych mydeł czy płukanek, które będą drażnić delikatne tkanki. Zaleca się stosowanie łagodnych, przebadanych ginekologicznie produktów higienicznych, np. z kwasem mlekowym, przeznaczonych specjalnie do miejsc intymnych.

Źródła:

1. Czerwiński F., Grygoruk C., Grygoruk M., Romanek-Piva K., Miotła P., & Sajdak S. (2018). Wybrane czynniki ryzyka zakażeń intymnych u kobiet. Pielęgniarstwo Polskie, 62(3), 195-201.

2. Majewska A., Kaczmarek M., & Miotła P. (2019). Diagnostyka i leczenie bakteryjnych zakażeń pochwy. Farmacja Polska, 75(2), 75-79.

3. Sobstyl M., Ziółkowski P., & Sobstyl A. (2018). Nieprawidłowa wydzielina z pochwy – diagnoza i leczenie. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 12(3), 93-97.

4. Zdunek M., & Płotka A. (2018). Charakterystyka mikrobiologiczna wydzieliny z pochwy u pacjentek z objawami zakażeń układu moczowo-płciowego. Przegląd Menopauzalny, 17(2), 81-85.