Kifoza - czym się charakteryzuje?

Kifoza patologiczna to zazwyczaj postępująca deformacja kręgosłupa, wynikająca z różnych przyczyn chorobowych i występująca niezależnie od wieku i płci pacjenta. Postępowi deformacji często można zapobiegać, dlatego warto zadbać o profesjonalną opiekę medyczną i odpowiednie warunki pracy. Zaniedbanie może doprowadzić do znacznych dolegliwości bólowych, ograniczenia sprawności, a nawet do leczenia operacyjnego.

Co to jest kifoza?

Kifoza jest naturalną krzywizną kręgosłupa, które charakteryzuje się łukowatym wygięciem kręgosłupa w stronę grzbietową. Fizjologicznie kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa. Człowiek utrzymuje wyprostowaną postawę ciała i wytrzymuje duże obciążenia dzięki fizjologicznym krzywiznom kręgosłupa. Niewłaściwy tryb życia lub choroby mogą doprowadzić do powiększenia wygięcia lub jego zaniku. W konsekwencji powstałe wady postawy mogą zakłócić funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Nadmierne wygięcie do tyłu w odcinku piersiowym nazywane jest hiperkifozą piersiową, a w odcinku krzyżowym hiperkifozą krzyżową. Oba skrzywienia wymagają procesu rehabilitacji i systematycznych ćwiczeń, ponieważ powodują szereg problemów i dolegliwości. Najczęściej hiperkifoza wywołana jest zaburzeniem nerwowo-mięśniowym, chorobą nowotworową, urazem, osteoporozą, infekcją, bądź stanem zapalnym stawów.

Rodzaje kifozy

Kifoza piersiowa jest naturalną krzywizną kręgosłupa, ale jej nadmierna, pogłębiona postać, określana również plecami okrągłymi, stanowi jedną z wad postawy. Poza pogłębieniem kifozy piersiowej charakterystycznymi objawami są też: tzw. okrągłe plecy, a później wybrzuszenie nazywane garbem, wysunięcie głowy i barków do przodu, spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej, odstające i rozsunięte łopatki oraz zmiana ustawienia fizjologicznego miednicy. Powyższe spowodowane jest niewłaściwym napięciem mięśni – ich osłabieniem, rozciągnięciem lub nadmiernym napięciem czy przykurczem. Wśród przyczyn wystąpienia kifozy piersiowej można wymienić: wady wrodzone, czynniki psychiczne, nieprawidłową pozycję podczas siedzenia przy biurku, niewłaściwy sposób noszenia ciężarów, długotrwałe przebywanie w pozycji pochylonej oraz chorobę Scheuermanna. Drugim najczęściej spotykanym rodzajem jest kifoza szyjna, czyli wygięcie kręgosłupa szyjnego do tyłu. Dochodzi do niego w mechanizmie długotrwałego wysuwania głowy do przodu, określanego mianem protrakcji. Często dzieje się tak w skutek złej higieny pracy, nieodpowiedniego ułożenia ciała w trakcie pracy przy komputerze lub rozmów przez telefon. Dodatkowo czynnikiem wywołującym może być niska aktywność fizyczna oraz powtarzane nieprawidłowe wzorce ruchowe podczas wykonywania czynności. W normalnych warunkach odcinek szyjny kręgosłupa wygięty jest ku przodowi, przez co amortyzuje wstrząsy i inne przeciążenia. Gdy lordoza szyjna zanika, a szyja jest wygięta ku tyłowi, mówimy kifozie szyjnej. Głównymi symptomami kifozy szyjnej są: bóle szyi, promieniujące do głowy i barku, przewlekłe bóle głowy w okolicy potylicznej, zaburzenia równowagi, napięcia mięśniowego wokół szyi, sztywność karku, może występować drętwienie rąk i zaburzenie widzenia. Stopień problemów uzależniony jest od zaawansowania zmian i tego, czy chory poddawany jest leczeniu.

Kifoza - leczenie

Sposób leczenia kifozy zależy od jej etiologii, osoby z wadami postawy muszą być tego świadome. To pierwszy krok do prawidłowego leczenia schorzeń. Kifozę najczęściej potwierdza się w badaniach palpacyjnych oraz po wykonaniu zdjęć RTG na całej długości kręgosłupa. Z reguły kifoza szyjna oraz pogłębiona lub spłycona kifoza piersiowa nie wymagają specjalnego leczenia. Lekarz lub fizjoterapeuta rozpisuje zestaw ćwiczeń korekcyjnych, zaleca spanie na twardym materacu, jednak sposób leczenia uzależniony jest od skali zmian chorobowych. Czasami stosuje się szelki ortopedyczne, pomagające w korekcji kifozy, szczególnie u młodszych pacjentów. W bardziej zaawansowanych przypadkach przepisuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Leczenie operacyjne kifozy przeprowadza się u chorych, u których schorzenie ma podłoże związane z infekcją lub chorobą nowotworową, złamaniami. Bardzo dobre efekty w leczeniu kifozy przynoszą masaże oraz joga. Niezwykle istotna jest codzienna prawidłowa pozycja przy pracy.

Kifoza ćwiczenia

W przypadku kifozy piersiowej powinniśmy wykonywać ćwiczenia, których celem jest korekcja postawy i istniejącego zniekształcenia kręgosłupa oraz rozciągnięcie przykurczonych mięśni i wzmocnienie tych osłabionych. Dodatkowo warto poprawić wentylację płuc. Ćwiczenia najlepiej wykonywać rano. Intensywność powinna być przeprowadzona w konsultacji z lekarzem lub specjalistą fizjoterapii i dostosowana do potrzeb i możliwości. W ten sposób zapobiegniemy pogłębianiu się wady. Z kolei na kifozę szyjną należy wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie szyi. Przy głębokiej wadzie, powodującej już ucisk na nerwy, wszelkie czynności muszą być poprzedzone badaniami diagnostycznymi i skonsultowane z lekarzem. Ponadto warto zadbać o odpowiednią pozycję w czasie pracy, dostosować miejsce do ergonomii ciała. Należy również pamiętać o częstych zmianach pozycji i odpoczynku.

Źródła:

1. Kozinoga M.; Właściwe ćwiczenia zamiast gimnastyki korekcyjnej. Medical Tribune, 2017, 07-08.

2. Kasperczyk T.; Wady postawy ciała - diagnostyka i leczenie, 2004.

3. Karpiński M., Kamińska M.; Skolioza idiopatyczna. Pediatria po Dyplomie, 2011 15(4); 75-79.

4. Czaprowski D.; Czy wczesne wykrywanie skoliozy idiopatycznej u dziecka ma sens? Medical Tribune, 2018, 01.

5.    Hiratzka J., Hart R., Ching A., Degenerative cervical kyphosis: treatment, complications, and outcomes. Seminars Spine Surg., 2011, 23:3; 165-169.