Liszajec zakaźny: objawy i leczenie zakażenia u dorosłych i dzieci

Zmiany na skórze mogą mieć różne pochodzenie – bywają wynikiem alergii, ale i objawem innych schorzeń o charakterze zapalnym. Co to za choroba? Jakie są objawy tej przypadłości i jak wygląda leczenie?

Czym jest liszajec zakaźny? Co to za choroba skóry?

Definicje wskazują, że liszajec zakaźny jest zakażeniem spowodowanym przez bakterie Gram dodatnie, czyli mieszaną florę gronkowców i paciorkowców. Cechą charakterystyczną schorzenia jest wysoka zakaźność. Liszajcem zakaźnym można się zarazić poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub za pośrednictwem przedmiotów, których dotykała, np. ręczników, wspólnego sprzętu sportowego.

Gronkowce i paciorkowce wnikają do zewnętrznych warstw naskórka przez mikrouszkodzenia czy otarcia, a następnie zaczynają się namnażać. Powoduje to powstanie drobnych, czerwonych plam i innych objawów. Często można spotkać się i z inną definicją, według której liszajec zakaźny jest miejscowym ropnym zapaleniem skóry o podłożu bakteryjnym.

Grupy ryzyka zachorowania na liszajca zakaźnego

Bakteryjna choroba skóry, jaką jest liszajec zakaźny, dotyka najczęściej dzieci i niemowlęta. Ma wysoką zakaźność – zwłaszcza w przedszkolach. Zakażeniu u najmłodszych pacjentów sprzyjają drobne uszkodzenia naskórka i to, że dzieci często przebywają w większych grupach, mając ze sobą bezpośredni kontakt.

Drugą grupą pacjentów, narażoną w wysokim stopniu na zachorowanie na liszajca zakaźnego, są sportowcy uprawiający aktywności kontaktowe. Liszajec zakaźny występuje u piłkarzy, koszykarzy, a także bokserów.

Dolegliwość może pojawić się u pacjentów z różnych grup wiekowych wskutek przejścia innych chorób skórnych, do których zalicza się:

• ospę wietrzną,

• świerzb,

• wszawicę,

• kontaktowe zapalenie skóry.

Na zachorowanie na liszajca zakaźnego i nawroty schorzenia narażone są osoby, które leczą się na cukrzycę, przyjmują leki powodujące osłabienie układu immunologicznego, a także zmagające się ze schorzeniami nerek i tarczycy. Zwiększony wpływ na pojawienie się wykwitów w przebiegu liszajca zakaźnego mają niedobory witaminowe, uboga w minerały i cenne składniki odżywcze dieta oraz zaburzenia odżywiania.

Objawy liszajca zakaźnego – jak wygląda diagnostyka zakażenia?

We wstępnym etapie zakażenia liszajcem zakaźnym na skórze zaczynają pojawiać się dość drobne, czerwone plamy. W krótkim czasie zmieniają swój wygląd, przekształcając się w pęcherzyki o rumieniowatym podłożu. Wykwity wypełnione są ropą. Pęcherzyki łatwo pękają, przez co pozostawiają po sobie nadżerki, które są pokryte strupami w żółtawym kolorze.

Zmiany skórne w przebiegu liszajca zakaźnego najczęściej są zlokalizowane w okolicy:

• twarzy – ust i nosa,

• szyi,

• dłoni,

• paznokci u rąk.

Osoba zakażona liszajcem zakaźnym może odczuwać nasilony świąd, który jednak nie jest zbyt często diagnozowany u pacjentów. Nie można jednak drapać zmian, ponieważ prowadzi to do powstania powikłań i zapalenia tkanki. 

Rodzaje liszajca zakaźnego 

Zasadniczo można wyróżnić dwa odrębne typy choroby. Może mieć on postać bezpęcherzową lub pęcherzową. Różnią się pochodzeniem zakażenia, a także objawami, jakie towarzyszą pacjentom.

W postaci bezpęcherzowej, inaczej klasycznej, najpierw pojawia się grudka, a w krótkim czasie – powiększająca się szybko nadżerka naskórka. Po 4-6 dniach pokrywa ją charakterystyczny strup w kolorze miodowym.

Przy postaci liszajca pęcherzykowego zakaźnego przyczyną zakażenia jest bakteria Staphylococcus aureus, która produkuje toksyny epidermolityczne ETA i ETB. W przebiegu tej postaci choroby pojawiają się pęcherze, choć zakażenie ogranicza się do atakowania powierzchniowych warstw skóry. Najczęściej objawy widoczne są na twarzy i kończynach, a chorują z reguły dzieci pomiędzy 2. a 5. rokiem życia.

Dodatkowo można mówić o zarażeniu się liszajcem zakaźnym o charakterze pierwotnym lub wtórnym. W przypadku choroby pierwotnej zmiany na skórze pojawiają się mimo tego, że u pacjenta nie występują żadne inne schorzenia dermatologiczne. Natomiast charakter wtórny ma liszajec zakaźny, w przypadku którego do infekcji dochodzi na skórze objętej już zmianami chorobowymi, tak jak w przypadku atopowego zapalenia skóry bądź grzybicy. 

Diagnozowanie liszaja zakaźnego

Liszajca zakaźnego nie trudno pomylić z innymi chorobami skóry. Nawet doświadczony dermatolog może mieć pewne problemy z rozróżnieniem od gronkowcowego złuszczającego zapalenia skóry – zwłaszcza że w obu przypadkach zakażenie wywołuje ten sam szczep bakterii. Przy liszajcu pęcherzowym toksyny eksfoliatywne są wytwarzane tylko w obrębie zmian skórnych, natomiast przy gronkowcowym złuszczającym zapaleniu skóry powstają one w miejscach skolonizowanych przez bakterie Staphylococcus aureus, ale w dalszym etapie egzotoksyny uwalniane są ogólnoustrojowo.

Leczenie liszajca zakaźnego

W leczeniu, ale i zapobieganiu rozprzestrzeniania się po ciele, liszajca zakaźnego, ważne jest izolowanie skóry od kontaktu z innymi osobami i innym częściami ciała. Po rozpoznaniu choroby lekarze przepisują preparaty działające miejscowo, z mupirocyną, bacictracyną lub retapamuliną.

Na szczególną uwagę zasługuje mupirocyna. Stosuje się ją w terapii infekcji bakteryjnych skóry różnego pochodzenia. Jest naturalnym antybiotykiem miejscowym, który występuje w postaci 2-procentowego kremu i maści, uznawanym za złoty standard w leczeniu przypadków liszajca zakaźnego, głównie z powodu bezpieczeństwa jego stosowania i rzadko występujących działań niepożądanych. Mupirocyna może być stosowana nawet w leczeniu małych dzieci.  

W przypadkach zaawansowanego zakażenia, gdy zmiany w przebiegu liszajca zakaźnego są rozległe, stosowana jest najczęściej antybiotykoterapia doustna. Do leczenia wykorzystywane są wówczas penicyliny oporne na beta-laktamazę, cefalosporyny lub fluorochinolony.

Infekcja liszajcem zakaźnym może trwać od kilku dni do nawet kilkunastu tygodni, zwłaszcza przy braku trafnej diagnozy przy pojawieniu się pierwszych objawów i bez wdrożenia w związku  tym odpowiedniego leczenia.

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/136532/gawronska_brzewski_dermatozy_u_sportowcow_2015.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-ec2dd79e-9e70-4286-90a4-9dca55b3c463

https://www.researchgate.net/profile/Katarzyna-Szczypa/publication/285964044_Patogenicity_mechanisms_of_Streptococcus_pyogenes/links/566c183a08ae1a797e3d4a5d/Patogenicity-mechanisms-of-Streptococcus-pyogenes.pdf

https://www.wiadomoscidermatologiczne.pl/artykul/mupirocyna-sprawdzony-klasyczny-antybiotyk-o-dzialaniu-miejscowym