Łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów jest zapalnym schorzeniem stawów, które może towarzyszyć łuszczycy  skóry czasem też występuje niezależnie od zmian skórnych, co utrudnia rozpoznanie. Warto się nim zainteresować, gdyż źle leczone może prowadzić nawet do kalectwa.

Łuszczyca stawowa – co to takiego

Łuszczyca stawowa, nazywana inaczej łuszczycowym zapaleniem stawów (ŁZS) jest przewlekłą chorobą zapalną, którą z reguły charakteryzuje współistnienie zapalenia stawów oraz łuszczycy skóry. Może jednak się zdarzyć, że występuje niezależnie od niej. Zaliczana jest do grupy tzw. spondyloartropatii, czyli zapaleń stawów z zajęciem kręgosłupa.
Schorzenie dotyka osób między 20. a 50. rokiem życia, rzadziej spotyka się tzw. postać młodzieńczą, do ujawnienia której dochodzi przeważnie między 9. a 12. rokiem życia. Łuszczycowe zapalenie stawów występuje równie często u obu płci, jednak postać z zajęciem stawów kręgosłupa jest trzy razy częstsza u mężczyzn.
Choroba może mieć bardzo różnorodny przebieg - od postaci łagodnych (występujących najczęściej) do ciężkich, prowadzących do zniszczenia stawów i niesprawności, a nawet kalectwa. Ostatnie lata przyniosły postęp w leczeniu ŁZS, dzięki czemu łatwiej można kontrolować objawy choroby i hamować progresję.

Łuszczyca stawowa - przyczyny

Dokładna przyczyna schorzenia nie została poznana, ale wiadomo, że ma ono podłoże immunologiczne. Łuszczyca stawowa u około 68 procent chorych jest poprzedzona łuszczycą skóry. Przebieg łuszczycowego zapalenia stawów może być niezależny od zmian skórnych. Zakłada się, że u osób z predyspozycją genetyczną do wystąpienia choroby, proces zapalny zostaje wywołany przez dodatkowy bodziec. 
Czynniki ryzyka to:
    •    podatność genetyczna - choroba znacznie częściej występuje w rodzinie (u prawie połowy pacjentów wykazano bliskiego krewnego chorego na łuszczycę lub łuszczycowe zapalenie stawów; odnaleziono szereg czynników genetycznych zwiększających ryzyko jej wystąpienia - m.in. antygen HLA-B27);
   •    zakażenia wirusowe i bakteryjne (zwłaszcza paciorkowcami) - inicjują nieprawidłową odpowiedź układu immunologicznego;
    •    urazy mechaniczne - związek pomiędzy urazem a ŁZS to tzw. objaw Köbnera;
    •    leki - (np. przeciwmalaryczne oraz m.in. sole litu, beta-blokery) oraz inne substancje chemiczne.

Łuszczyca stawowa - objawy

Łuszczycowe zapalenie stawów charakteryzuje się zmiennym przebiegiem, z okresami zaostrzeń i remisji. Jego objawy są bardzo zróżnicowane w zależności od stopnia zajęcia układu ruchu i innych narządów. Może występować tylko w jednym miejscu lub zajmować wiele stawów. Najczęściej symptomy pojawiają się u osób z rozpoznaną już łuszczycą lub jednocześnie ze zmianami skórnymi. Może się też zdarzyć, że ŁZS rozpoczyna się u osób bez skórnych objawów łuszczycy, co znacznie utrudnia postawienie właściwej diagnozy. Nasileniu schorzenia towarzyszą objawy ogólne, czyli zmęczenie, uczucie rozbicia czy podwyższona temperatura ciała.

Do typowych symptomów łuszczycy stawowej należą:

• zapalenia stawów obwodowych;
• zapalenia stawów międzydzypaliczkowych dalszych;
• niesymetryczne zapalenia stawów kręgosłupa i krzyżowo-biodrowych
• zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych rąk i stóp określane jako „palce kiełbaskowate”
• zapalenia przyczepów ścięgien- zwłaszcza ścięgna Achillesa;
• palce teleskopowe, czyli skrócone palce w wyniku zniszczenia kości;
• zajęte stawy są obrzękłe (skóra nad nimi może być zaczerwieniona), występuje bolesność uciskowa, może wystąpić poranna sztywność i ograniczona ruchomość stawów.

Obraz kliniczny łuszczycowego zapalenia stawów obejmuje również zmiany w innych narządach. W narządzie wzroku dochodzić może do zapalenia tęczówki, a w układzie sercowo-naczyniowym do zajęcia zastawki aortalnej.

Łuszczyca - rodzaje

Wyróżnia się pięć typów łuszczycowego zapalenia stawów:    •    niesymetryczne zapalenie jednego lub kilku stawów - najczęściej występująca postać choroby (ok. 70 procent przypadków) - zmiany chorobowe obejmują przede wszystkim stawy rąk i stóp, często w postaci palców kiełbaskowatych;

• symetryczne zapalenie wielu stawów - w przebiegu przypominające reumatoidalne zapalenie stawów, zajęte są nadgarstki, stawy rąk i stóp, częściej występuje u kobiet;
• zapalenie stawów międzypaliczkowych - obejmuje stawy międzypaliczkowe rąk i stóp, prowadząc do ich deformacji, częściej występuje u mężczyzn;
• postać okaleczająca, łuszczyca typu reumatoidalnego - powoduje znaczne zniszczenie i deformacje stawów (np. palce teleskopowe), czasami ubytki kości palców;
• postać osiowa - choroba atakuje stawy kręgosłupa i stawy krzyżowo-biodrowe (łączące kręgosłup z miednicą), bywa mylona z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa; częściej dotyka mężczyzn.

Łuszczyca stawowa - leczenie

Lekarz najczęściej rozpoznaje łuszczycowe zapalenie stawów, gdy objawy zapalenia stawów wystąpią u pacjenta chorującego na łuszczycę. Nie istnieją testy laboratoryjne, które umożliwiłyby jednoznaczne zdiagnozowanie ŁZS. Wiadomo jednak, że u chorego występuje podwyższony poziom wykładników stanu zapalnego, np. CRP – białka ostrej fazy, a w nielicznych przypadkach pojawiają się przeciwciała przeciwjądrowe ANA. W diagnostyce stosuje się także badania radiologiczne – zdjęcia rentgenowskie (RTG), rezonans magnetyczny oraz badanie ultrasonograficzne (USG).

Po postawieniu odpowiedniej diagnozy lekarz reumatolog wdraża leczenie. Jego celem jest zahamowanie postępu choroby i umożliwienie normalnego funkcjonowania. Chociaż nie zawsze możliwe jest osiągnięcie pełnej remisji (czyli stanu, gdy nie ma żadnych cech schorzenia), coraz częściej można utrzymać jego aktywność na niskim poziomie. Kluczowe jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Najlepsze efekty przynosi połączenie kilku metod, czyli stosowania leków, rehabilitacji oraz wprowadzenie odpowiedniej diety.

Łuszczycowe zapalenie stawów leczone jest przy pomocy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Łagodzą one objawy zapalenia, ale nie działają na zmiany skórne. Nie zaleca się ich osobom z nadciśnieniem tętniczym, chorymi nerkami lub wrzodami żołądka. W leczeniu wspomagającym (hamującym destrukcję stawów) stosuje się glikokortykosteroidy w postaci iniekcji miejscowych. Nierzadko pacjenci dla złagodzenia objawów przyjmują leki, które wpływają na układ odpornościowy takie, np. metotreksat lub sulfasalazynę. Duże nadzieje pokłada się w lekach biologicznych), które zrewolucjonizowały leczenie chorób o podłożu zapalnym, między innymi ŁZS oraz łuszczycy.

Terapię łuszczycowego zapalenia stawów można wspomóc rehabilitacją oraz odpowiednią dietą (produkty zawierające kwasy omega-3, czerwone wino, świeże warzywa i owoce, kurkuma, zielona herbata). Pacjent powinien unikać stresu, infekcji oraz sytuacji mogących prowadzić do uszkodzenia stawów.