Majeranek na katar, a może nie tylko? Poznaj lecznicze właściwości tej rośliny!

Majeranek to nie tylko wspaniała przyprawa kuchenna, ale też roślina ceniona w ziołolecznictwie. Zalecany jest między innymi na katar, ale nie tylko. Jakie ma właściwości i jak można go wykorzystać?

Majeranek – właściwości lecznicze

Majeranek ogrodowy (Origanum majorana L., lebiodka majeranek) to roślina pochodząca z krajów basenu Morza Śródziemnego, rosnąca także w Indiach (uważana jest tam za świętą) i na Bliskim Wschodzie. Hodowany jest również w Polsce, jako roślina jednoroczna – można go uprawiać w ogrodzie bądź w doniczce, lubi miejsca dobrze nasłonecznione i dużo wilgoci. Majeranek jest miododajny, wabi pszczoły i motyle. Osiąga wysokość 30-50 cm, ma drobne, omszone listki o charakterystycznym kamforowo-korzennym zapachu, kwitnie od początku lipca do pierwszych przymrozków – wtedy pojawiają się na nim drobne kwiatki o różowo-białym kolorze.

Jest stosowany jako roślina lecznicza, jako przyprawa kuchenna (do mięs, sosów i zup, świetnie komponuje się z mięsem, fasolą, grochem i kapustą) oraz jako składnik kosmetyczny (przede wszystkim w postaci olejku). Majeranek zbiera się przed pierwszym kwitnieniem (czerwiec) oraz na przełomie sierpnia i września, zanim zakwitnie ponownie. Może być stosowany jako świeże zioło bądź po wysuszeniu. 
 
Właściwości lecznicze majeranek zawdzięcza bogactwu cennych składników, przede wszystkim naturalnych antyoksydantów, a także witamin i soli mineralnych. Zawiera m.in. flawonoidy, taniny, garbniki, cynk, mangan, fosfor, potas, wapń, żelazo, witaminy A i C oraz z grupy B, beta-karoten oraz związki fenolowe. Szczególnie aktywne składniki znajdują się w olejku eterycznym (stanowiącym ok. 3% składu rośliny), to: terpinen, terpinenol, terpineol i borneol. Właściwości majeranku są wykorzystywane od wieków w ziołolecznictwie ludowym. 

Jak działa majeranek? 

• przeciwbakteryjnie,
• przeciwzapalnie,
• uspokajająco,
• przeciwbólowo, 
• moczopędnie, 
• rozkurczowo, 
• antyoksydacyjnie.

Jakie dolegliwości leczy majeranek? 

Majeranek na katar – tutaj najlepiej sprawdzi się maść majerankowa. Jak wyleczyć katar? Majeranek dzięki dużej zawartości olejków lotnych doskonale udrażnia zapchany nos i ułatwia oddychanie. Wystarczy maścią majerankową posmarować płatki nosa 2-3 razy dziennie.   

Majeranek na kaszel – w przypadku kaszlu szczególnie pomocne będą inhalacje z majeranku. Mają one działanie wykrztuśne, są więc polecane przy kaszlu mokrym. Jeśli masz kaszel nocny, inhalację taką warto zrobić w ciągu dnia, aby do wieczora pozbyć się zalegającej wydzieliny i spokojnie przespać całą noc. 

Majeranek na przeziębienie – to ludowy lek na katar, kaszel i inne typowe objawy przeziębienia. Może być stosowany w formie maści, rozgrzewających herbat i inhalacji. Na ból gardła pomocne też będą płukanki z majeranku oraz domowy syrop z majeranku.  

Majeranek na zatoki – ze względu na działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe majeranek (głównie w postaci maści bądź inhalacji) jest też stosowany pomocniczo w zapaleniu zatok. 

Majeranek na problemy żołądkowe – herbata z majeranku łagodzi kolki, wzdęcia, zgagę, nudności, bóle brzucha, ułatwia trawienie ciężkostrawnych potraw. Coraz większą popularność zdobywa też napar z majeranku na odchudzanie – jego regularne picie ułatwia uzyskanie wymarzonej wagi, ponieważ przyspiesza procesy metaboliczne i pobudza ruchy perystaltyczne jelit, co reguluje wypróżnianie. 

Majeranek na stawy – maść majerankowa lub kompresy z użyciem naparu z majeranku pomagają łagodzić bóle stawów. Są stosowane w przypadku bólów reumatycznych, pourazowych czy dla regeneracji stawów i mięśni po wysiłku fizycznym. 

Majeranek ma też działanie uspokajające i rozluźniające, zmniejsza niepokój, ułatwia zasypianie. W tym celu można stosować np. kąpiele w naparze z majeranku bądź masaże olejem majerankowym. Napar z majeranku stosowany jako płyn do przemywania skóry sprawdza się też w problemach dermatologicznych – wspomagająco w leczeniu ran, odparzeń, blizn czy trądziku. Majeranek jest też zalecany w profilaktyce chorób układu krążenia i serca – ze względu na działanie przeciwpłytkowe. Jest też bogaty w związki fenolowe, dzięki czemu ma wysoki potencjał antyoksydacyjny i uważany jest za zmiatacz wolnych rodników, co jest może być wykorzystane w profilaktyce przeciwnowotworowej. 

W jakiej formie stosować majeranek?

Majeranek może być stosowany na wiele sposobów:

• Maść majerankowa – jest zalecana pomocniczo w leczeniu kataru, zapalenia zatok, bólach stawów czy głowy; możesz ją kupić gotową bądź przygotować samodzielnie – mieszając suszony majeranek z maścią ochronną z witaminą A lub lanoliną w stosunku 1:1. Możesz też użyć jako bazy zwykłego masła bez soli – maść będzie gotowa do użycia po stężeniu (najlepiej zostawić ją na noc w lodówce).  
• Napar z majeranku – wystarczy zalać 2-3 łyżki majeranku (suszonego bądź świeżego) szklanką wrzątku i odstawić do zaparzenia na ok. 10-15 minut. Po tym czasie napar można wykorzystać do inhalacji lub wypić. 
• Herbata z majeranku – łagodzi przeziębienie, ból gardła i kaszel. Jak przygotować majeranek do picia? To nic innego jak napar z majeranku. Po przestudzeniu możesz też do niego dodać łyżkę miodu i cytryny. Herbatę z majeranku pij 2-3 razy dziennie. 
• Inhalacje z majeranku – szczególnie przydatne w leczeniu kaszlu i problemów z zatokami. Zwykle zaleca się 2-3 inhalacje dziennie. 
• Syrop z majeranku na przeziębienie – do szklanki naparu z majeranku (2-3 łyżki) należy dodać kilka ząbków czosnku, kilka łyżek miodu i sok z jednej cytryny. Po kilku godzinach odcedzić. Pić w okresie przeziębienia po 1 łyżeczce 2-3 razy dziennie.  
• Olej z majeranku – świeży majeranek zalać oliwą z oliwek i trzymać miesiąc w ciemnym szklanym pojemniku, następnie przefiltrować. Świetny do masażu i smarowania zatok czy stawów.


Majeranek – przeciwwskazania

Nie ma wielu przeciwwskazań do stosowania majeranku, jednak trzeba uważać z jego ilością, zwłaszcza u kobiet w ciąży i karmiących, małych dzieci poniżej 5 lat, a także u osób z niskim ciśnieniem. Może się też zdarzyć uczulenie na majeranek. Trzeba też pamiętać, że majeranek stosowany na skórę wymaga jednoczesnej ochrony przed słońcem, gdyż może działać fotouczulająco, powodując przebarwienia i trudne do usunięcia zmiany pigmentacyjne na skórze. 

Źródła:
M. Leśnicka, Zielska, zioła i ziółka, Tower Press, Gdańsk 2000, s. 51-52
J. Newerli-Guz, Przeciwutleniające właściwości majeranku ogrodowego
Origanum majorana L., Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 834-837
Rośliny w naukach medycznych i przyrodniczych – przegląd i badania, red. Mariola Janiszewska, Wyd. Naukowe Tygiel, Lublin 2020 
K. Nowak, J. Ogonowski, Olejek majerankowy, jego charakterystyka i zastosowanie, Chemik 2010, 64, 7-8, 539-548