Niedrożność nosa bez kataru? Sprawdź, co jeszcze może być przyczyną

Uczucie zatkanego nosa najczęściej towarzyszy infekcjom górnych dróg oddechowych i jest spowodowane nasilonym spływaniem wydzieliny z nosa i zatok. Katar związany ze stanem zapalnym błony śluzowej to jedna z prawidłowych reakcji obronnych organizmu zaatakowanego przez wirusy czy bakterie. W takiej sytuacji zwykle problem mija samoistnie wraz z ustąpieniem innych objawów przeziębienia. Jednak niedrożność nosa może być wynikiem chorób innych niż infekcyjne i utrzymywać się przez długi czas znacznie pogarszając jakość życia. Ta uciążliwa i nieprzyjemna dolegliwość wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia, w niektórych przypadkach również operacyjnego. Dowiedz się jakie mogą być przyczyny niedrożności nosa bez towarzyszącego kataru.

Niedrożność nosa - przyczyny

Przyczyn niedrożności nosa może być wiele począwszy od przewlekłych infekcji, wad anatomicznych nosa, przebytych urazów a nawet nowotworów rozwijających się w jamie nosowej czy zatokach. Jedną z częstych sytuacji, kiedy zatkaniu nosa nie towarzyszy katar jest obecność polipów nosa. Polipy to guzki o zabarwieniu perłowosrebrzystym, wypełniające jamę nosową i zatoki. Powstają one ze zmienionej zapalnie, obrzękniętej błony śluzowej, w wyniku jej nadmiernego rozrostu i gromadzenia się płynu pomiędzy warstwami śluzówki. Uformowany polip zaburza przepływ powietrza w jamie nosowej, co jest odczuwane jako zatkanie nosa. Polipy mogą rozwinąć się u każdego, jednak do ich powstawania dochodzi znacznie częściej u alergików, astmatyków, osób z przewlekłym nieżytem nosa a także chorych na mukowiscydozę.

Uczucie zatkania nosa towarzyszy często chorym na przewlekły nieżyt nosa i jest związane z utrzymującym się obrzękiem błony śluzowej. Niedrożność nosa bez obecności kataru może także być objawem przewlekłego zapalenia zatok. Wówczas jednak często odczuwane są także rozpierające bóle głowy i twarzy, a czasami upośledzenie węchu i smaku. Drożność nosa może być także zaburzona, jeśli jest on nieprawidłowo zbudowany lub uległ deformacjom w wyniku urazu.

Skrzywienie przegrody nosa to najczęstsza wada powodująca takie dolegliwości. Przegroda to dość delikatna struktura narażona na częste urazy szczególnie w wieku dziecięcym. Objawy niedrożności związane z jej skrzywieniem mogą nasilać się z wiekiem. U małych dzieci nagłe wystąpienie niedrożności nosa bez kataru czy objawów infekcyjnych często wynika z obecności ciała obcego np. ziarna fasoli czy drobnych zabawek w jamie nosa. Poza tym blokada nosa u dziecka może być spowodowana przerostem migdałka gardłowego. Na zatkanie nosa często skarżą się kobiety ciężarne, u których obrzęk śluzówek jamy nososwej jest fizjologiczną reakcją na towarzyszące ciąży zmiany gospodarki hormonalnej.

Głównym problemem związanym z niedrożnością nosa jest utrudnione oddychanie często wymuszające oddech przez usta i ograniczające możliwość podejmowania aktywności fizycznej. U osób z zatkanym nosem pojawia się charakterystyczna „mowa nosowa”. Oprócz dolegliwości pogarszających jakość życia chorych, blokada nosa wiąże się także z konsekwencjami zdrowotnymi takimi jak chrapanie czy bezdech senny będący przyczyną nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia. Poza tym pogorszenie wentylacji trąbek słuchowych i zatok przynosowych zwiększa ryzyko rozwoju stanów zapalnych. U osób z niedrożnością nosa częściej dochodzi również do zapaleń gardła i krtani. 

Niedrożność nosa – diagnostyka

Jeżeli odczuwamy blokadę nosa pomimo braku kataru i innych objawów infekcji, powinniśmy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Lekarz zaleci leczenie objawowe, zwalczające nieprzyjemne dolegliwości i w razie potrzeby skieruje nas na konsultację laryngologiczną. Podstawowym badaniem pozwalającym na uwidocznienie błony śluzowej jamy nosa jest rynoskopia przednia wykonywana przez laryngologa za pomocą specjalnego wziernika. Dodatkowo robi się także fiberoskopię polegającą na oglądaniu wnętrza nosa i gardła za pomocą giętkiego endoskopu wyposażonego w kamerę. W diagnostyce może być niezbędne wykonanie tomografii komputerowej pokazującej anatomię struktur kostnych i ewentualne nieprawidłowości w budowie nosa i zatok.

Blokada nosa – leczenie

Sposób leczenia niedrożności nosa jest zależny od jej przyczyny. Jeżeli powodem blokady są polipy, stosuje się metody zachowawcze takie jak płukanie nosa i zatok czy donosowe leki sterydowe. W przypadku braku ich skuteczności wykonuje się leczenie zabiegowe polegające na usunięciu polipów z dostępu przez nos. Krótki zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym i nie wymaga długotrwałej hospitalizacji ani znacznego ograniczenia aktywności. Polipy w nosie często współistnieją z polipami w zatokach szczękowych i komórkach sitowych, samo usunięcie polipów z nosa może być więc niewystarczające i wymaga otwarcia zatok w znieczuleniu ogólnym. Leczenie zabiegowe jest stosowane także w przypadku skrzywienia przegrody nosa, która może zostać z powodzeniem ustawiona we właściwej pozycji. Inne deformacje nosa, a także przerost migdałka gardłowego również wymagają operacji. Ciała obce w nosie należy jak najszybciej usunąć, co udaje się często bez konieczności znieczulania i hospitalizacji. W przypadku przewlekłych zapaleń zatok konieczne może być endoskopowe udrożnienie przewodów wyprowadzających zatok.

Jeżeli przyczyną niedrożności jest obrzęk błony śluzowej nosa, stosuje się krople działające obkurczająco. Powinno to być jednak działanie doraźne, użycie kropel przez okres dłuższy niż 5 – 7 dni prowadzi do „uzależnienia się” błony śluzowej od ich działania i stałego obrzęku. W celu długotrwałego leczenia bez efektu uzależnienia stosuje się donosowe leki sterydowe. U chorych na alergię ulgę może przynieść podanie leków przeciwalergicznych lub modyfikacja dotychczasowego leczenia a także unikanie kontaktu z czynnikami uczulającymi. 

Jeżeli przyczyną niedrożności jest obrzęk błony śluzowej nosa, stosuje się krople działające obkurczająco. Powinno to być jednak działanie doraźne, użycie kropel przez okres dłuższy niż 5 – 7 dni prowadzi do „uzależnienia się” błony śluzowej od ich działania i stałego obrzęku. W celu długotrwałego leczenia bez efektu uzależnienia stosuje się donosowe leki sterydowe. U chorych na alergię ulgę może przynieść podanie leków przeciwalergicznych lub modyfikacja dotychczasowego leczenia a także unikanie kontaktu z czynnikami uczulającymi. 

Źródła

1. David W Hsu, Jeffrey D Suh. Anatomy and Physiology of Nasal Obstruction. Otolaryngol Clin North Am. 2018 Oct; 51(5): 853-865
2. Mahmoud I Awad, Ashutosh Kacker. Nasal Obstruction Considerations in Sleep Apnea. Otolaryngol Clin North Am. 2018 Oct; 51(5): 1003-1009
3. Ahmad R Sedaghat. Chronic rhinosinusitis. Am Fam Physician. 2017 Oct 15; 96(8): 500-506.
4. Stephanie Chen i wsp. Systematic literature review of the epidemiology and clinical burden of chronic rhinosinusitis with nasal polyposis. Curr Med Res Opin. 2020 Sep 25; 1-15.
5. Claus Bachert i wsp. Current and future treatment options for adult chronic rhinosinusitis: Focus on nasal polyposis. J Allergy Clin Immunol. Dec 2015
6. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. ISBN: 9788374305686.