Sprawdź, jak zatamować krwotok z nosa!

Krwawienie z nosa to dolegliwość powszechna. Szacuje się że ok. 65% osób doświadczyło go co najmniej raz w życiu. Towarzyszy przemęczeniu, nierzadko pojawia się też przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Przyczyną wynaczynienia krwi może być także wysychanie błony śluzowej nosa podczas przebywania w pomieszczeniach klimatyzowanych i ogrzewanych o małej wilgotności powietrza. Pomimo, że w wielu przypadkach krwawienie z nosa jest zupełnie niegroźne, może być związane z obecnością poważniejszych schorzeń takich jak zaburzenia krzepliwości krwi, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze. Pojawiające się bez wyraźnego powodu krwotoki wymagają wnikliwej diagnostyki lekarskiej. Dowiedz się jak postępować w przypadku wystąpienia krwawienia z nosa i jakie mogą być jego przyczyny.

Krwotok z nosa – przyczyny

Jama nosowa jest miejscem w którym dochodzi do oczyszczania, nawilżania i ogrzewania wdychanego powietrza. Właściwe jej funkcjonowanie wymaga ciągłego przepływu krwi, stąd też charakteryzuje się bogatym unaczynieniem. Sieć tętnic w ścianach jamy nosowej tworzy dwa duże sploty -  zlokalizowany w przedniej części przegrody splot Kiesselbacha oraz położony bardziej ku tyłowi na bocznej ścianie nosa splot Woodruffa. Okolica splotu Kiesselbacha, ze względu na położenie usposabiające do wysychania i urazów jest miejscem, z którego pochodzi zdecydowana większość krwawień z nosa. Rzadziej uszkadzany jest splot tylny, zdarza się to głównie w wyniku poważnych urazów twarzowo-czaszkowych. 

Około 1/3 przypadków krwawień z nosa jest wywołana miejscowym uszkodzeniem śluzówki nosa w szczególności w wyniku uderzeń oraz drobnych urazów spowodowanych „dłubaniem” w nosie. Wynaczynienie krwi do jamy nosa nierzadko towarzyszy infekcjom nosogardła i zatok przynosowych. W stanie zapalnym naczynia błony śluzowej są rozszerzone i bardziej podatne na uszkodzenia. Ponadto niektóre spośród powszechnie stosowanych w przeziębieniu leków np. kwas acetylosalicylowy czy ibuprofen powodują zmniejszenie krzepliwości krwi. Najczęściej krwawienia towarzyszące infekcjom są łatwe do samodzielnego zaopatrzenia i ustępują samoistnie po wyleczeniu infekcji. Użycie leków donosowych obkurczających błonę śluzową może również predysponować do krwawień z nosa. Do rzadkich przyczyn miejscowych należy gruźlica oraz nowotwory jam nosa i zatok.

U osób dorosłych większość krwawień z nosa jest jednak związanych z chorobami ogólnoustrojowymi to np. nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca. Przedłużone, trudne do zatamowania krwawienie może towarzyszyć zaburzeniom krzepnięcia krwi zarówno wrodzonym jak i nabytym w wyniku stosowania leków przeciwkrzepliwych. Częstsze krwotoki z nosa są też obserwowane w przebiegu niewydolności wątroby. Z tego powodu pojawienie się ich bez wyraźnej przyczyny takiej jak uraz czy infekcja, powinno skłonić do kontaktu z lekarzem w celu przeprowadzenia diagnostyki. Krwawienie z nosa może, lecz nie musi, być objawem umożliwiającym szybkie wykrycie choroby ogólnoustrojowej.      

Krwawienie z nosa w ciąży

Pojawienie się krwawień z nosa u ciężarnej może wywołać szczególny niepokój. Często jest jednak związane z fizjologicznymi zmianami zachodzącymi w organizmie w przebiegu ciąży, takimi jak zwiększenie objętości krążącej krwi czy rozszerzenie naczyń krwionośnych. Predysponują one do występowania krwawienia z nosa, na ogół jednak problem ustępuje samoistnie w okresie poporodowym. Rzadziej krwotok z nosa u ciężarnej wiąże się ze stanem patologicznym, najczęściej zbyt wysokim ciśnieniem tętniczym. Wówczas konieczne jest leczenie przyczyny podstawowej. Bardziej prozaiczna przyczyna to suchość śluzówek i ich podatność na mikrourazy, przez co np. przy wydmuchiwaniu nosa może pojawiać się ślad krwi na chusteczce. Ulgę może przynieść stosowanie do nosa nawilżających żeli np. na bazie kwasu hialuronowego, kropli z solą morską, nawilżanie i wietrzenie pomieszczeń oraz picie co najmniej 2,5-3 l wody w ciągu doby.

Krwotok z nosa u dziecka

U dzieci krwawienia z nosa często są następstwem zwyczajnego „dłubania” w nosie ale także rozmaitych urazów twarzoczaszki. W tej grupie wiekowej znacznie częściej dochodzi do infekcji górnych dróg oddechowych, co również przyczynia się do występowania krwawień. Katar skłania do wydmuchiwania i ciągłego pocierania nosa, co skutkuje uszkodzeniami śluzówki i wynaczynieniem krwi. Przyczyną krwawienia mogą stać się także ciała obce, ochoczo umieszczane w nosie przez młodsze dzieci. Częste i trudne do opanowania krwotoki wymagają uważnej diagnostyki pediatrycznej, gdyż mogą być spowodowane zarówno nieprawidłowościami rozwojowymi jamy nosowej jak i chorobami ogólnoustrojowymi. Krwawienie z nosa występuje w przebiegu poważnych schorzeń takich jak skazy krwotoczne czy białaczki, jednakże wówczas najczęściej towarzyszą mu inne objawy – osłabienie, skłonność do siniaczenia czy krwawienie z innych lokalizacji np. z dziąseł, przewodu pokarmowego i dróg moczowych.   

Krwotoki z nosa – leczenie

Leczenie obejmuje przede wszystkim szybkie zatamowanie krwawienia. Aby zrobić to w bezpieczny sposób chorego powinno się uspokoić, posadzić i delikatnie przechylić jego głowę do przodu. W takiej pozycji należy uciskać skrzydełka nosa aż do zatrzymania upływu krwi. Większość przypadków nie wymaga interwencji lekarza. Należy się do niego zgłosić jeśli przed długi czas nie udaje się opanować krwotoku. Lekarz może założyć tamponadę lub zamknąć miejsce krwawienia za pomocą koagulacji elektrycznej lub chemicznej (przyżeganie azotanem srebra). Pozostanie w szpitalu jest konieczne w przypadku gdy utrata krwi była masywna lub towarzyszą jej niepokojące objawy ogólne, a także jeśli zaopatrzenie krwawienia wymagało zastosowania bardziej skomplikowanej tamponady tylnej. Pomimo, że wiele krwawień z nosa to zdarzenia całkowicie niegroźne, ich pojawienie się bez wyraźnej przyczyny zwłaszcza u osoby, u której dotąd nie występowały wymaga uważnej diagnostyki. Mogą być one symptomem umożliwiającym wczesne wykrycie i leczenie choroby ogólnoustrojowej. Do lekarza należy zgłosić się również jeżeli częste i nasilone krwawienia występują podczas leczenia przeciwkrzepliwego. 

Nie istnieje uniwersalna metoda leczenia krwawień z nosa. Sposób postępowania jest uzależniony od wywołujących je okoliczności. U osób z predysponującą do uszkodzeń anatomią naczyń nosowych pomocna może okazać się ich chirurgiczna korekcja. W większości przypadków właściwym działaniem będzie leczenie choroby ogólnoustrojowej będącej podłożem krwawień lub jeżeli przyczyna jest urazowa – prawidłowe zaopatrzenie urazu.

Źródła:

1. Schlosser RJ. Epistaxis. N Engl J Med 2009;360:784-9
2. Krulewitz NA, Fix ML. Epistaxis. Emerg Med Clin North Am. 2019 Feb;37(1):29-39.
3. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. ISBN: 9788374305686
4. Kwast P, Zawadzka-Głos L. Krwawienia z nosa u dzieci – przyczyny i postępowanie. Nowa Pediatria 3/2015, s. 83-86
5. Windyga J. Zaburzenia krzepnięcia krwi w codziennej praktyce lekarskiej. Termedia. Poznań 2017. ISBN: 978-83-7988-205-2
6. Meirinho S, Relvas R, Alves G. Drug-Induced Epistaxis: An Often-Neglected Adverse Effect. Curr Drug Saf. 2018;13(2):74-83