Święta i cukrzyca - na co uważać?

Świąteczny czas pełny jest wyjątkowych spotkań i wielu tradycyjnych potraw, to bogactwo smaków i aromatów, które potrafi sprawić, że zapominamy o zaleceniach dietetyków. Świąteczne dania potrafią być źródłem stresu np. gdy do głosu dochodzi cukrzyca. Podpowiadamy po jakie potrawy bezpiecznie może sięgać diabetyk, a które powinien omijać szerokim łukiem. Przygotowując świąteczne potrawy warto pogodzić kulinarne smaki i tradycje z zaleceniami dotyczącymi zdrowia, dowiedz się jak to zrobić!

Święta i cukrzyca – na co uważać?

Czas świętowania wcale nie musi wiązać się jedynie z kulinarnymi wyrzeczeniami. Ważne jest, aby zachować zdrowy rozsądek. Kluczem do sukcesu jest samokontrola oraz mądre planowanie kolejnych posiłków i ich regularność. Odpowiednie dawkowanie, podawanie leków, a także pomiary glikemii pozwolą cieszyć się radosnym świątecznym czasem. Warto też pamiętać, jak ważna jest aktywność fizyczna. Spacer będzie idealnym urozmaiceniem biesiadowania. Zależnie od typu cukrzycy i metody jej leczenia, inne są zalecenia dietetyczne. W przypadku insulinoterapii istotne jest oszacowanie liczby wymienników węglowodanowych oraz pomiar aktualnej glikemii przed posiłkiem, to bowiem wyznacza dawkę insuliny. Trudność polega na przeliczeniu wymienników węglowodanowych, co często trzeba uczynić „na oko”. Warto poczynić notatki, z których będzie można skorzystać w kolejnych latach. Przy lekach doustnych zadanie jest nieco utrudnione. Ich dawek samodzielnie nie można modyfikować, dlatego przy tej formie terapii przestrzegać trzeba zaleconej liczby wymienników węglowodanowych na poszczególne posiłki.

Sprawdź jak obliczyć wskaźnik HOMA?

Jakie potrawy wybierać?

Wigilijne menu to bogactwo potraw, każdy może znaleźć coś dla siebie. Główną zasadą powinien być umiar. Skosztować można większości potraw, warto to jednak rozłożyć na wszystkie świąteczne dni zamiast próbować wszystkich jednego wieczoru. Jeśli natomiast pokusa jest zbyt silna należy nałożyć mniejsze porcje. Pomimo świąt w jadłospisie powinny pojawić się główne posiłki, pomiędzy którymi nie należy podjadać. Wówczas mimo że świąteczny obiad będzie bardziej obfity łatwiejszym zadaniem będzie kontrola glikemii. Słodkości warto zjadać po większym posiłku, nie natomiast jako samodzielną przekąskę. Zawarte w obiedzie tłuszcze oraz białka spowolnią tempo wchłaniania cukrów prostych. Duże znaczenie ma odpowiednia podaż płynów. Wskazanym napojem przy podwyższonym poziomie glukozy we krwi jest woda z cytryną. Unikać należy z kolei soków owocowych i słodzonych napojów. Zrezygnować powinno się również z kompotu z suszonych owoców. Warto też rozważyć delikatne modyfikacje świątecznych receptur, które pozwolą łatwiej zapanować nad glikemią.

Barszcz z uszkami czy zupa grzybowa?

Kluczowe znaczenie w przypadku dań mącznych (pasztecików, uszek, pierogów) ma ciasto. Stanowi ono główne źródło węglowodanów. Najlepiej, aby było elastyczne i łatwe do cienkiego rozwałkowania. Mąkę pszenną warto zamienić na mąkę pełnoziarnistą, gryczaną, czy jaglaną. Świetną opcją jest też mąką z ciecierzycy. Dzięki takiej modyfikacji potrawa będzie źródłem mniejszej ilości wymienników węglowodanowych. Przygotowując farsz warto unikać w nim węglowodanów przykładowo pomijając w recepturach dodatek bułki tartej. W zależności od źródła znaleźć można różne informacje dotyczące indeksu glikemicznego barszczu. Przyjmuje się, że porcja tej tradycyjnej wigilijnej zupy charakteryzuje się IG = 55, co kwalifikuje tę potrawę do grupy produktów o średnim IG, czyli dozwoloną. Dla porównania porcja barszczu jest źródłem 2WW, natomiast zupy grzybowej 0,5WW, co tę drugą czyni bardziej wskazaną w cukrzycowym menu. W przypadku pierogów najlepszym wyborem będą gotowane lub pieczone bez dodatku tłuszczu i skwarek.

Ciasto – dozwolone czy zakazane?

Przy rozsądnym podejściu nawet ciasto może pojawić się w świątecznym menu diabetyka. W celu zmniejszenia ilości cukrów prostych przygotowując sernik można pominąć spód lub też zamiast mąki pszennej zastosować mąkę bogatą w błonnik pokarmowy, jaglaną czy gryczaną. Cukier można zastąpić ksylitolem bądź też stewią. Indeks glikemiczny w pierniku można zmniejszyć przez zastosowanie mąki migdałowej czy też mąki z ciecierzycy. Zamiast tortu z kremem czy bitą śmietaną lepiej sprawdzi się biszkopt z owocami i domową bezcukrową galaretką oraz ciasto drożdżowe. Zdrowym pomysłem na deser jest galaretka z mleka z biszkoptami czy też pudding z mleka kokosowego z nasionami chia czyli szałwii hiszpańskiej.

Ryba – jaka na wigilię?

Prostym sposobem na mniej kaloryczne ryby jest zmiana sposobu przygotowywania dań rybnych. Zdecydowanie lepsze będzie pieczenie w pergaminie czy duszenie niż smażenie. Równie dobrze do sporządzenia ryby po grecku sprawdzi się pieczenie ryby. Śledzie lepsze będą w sosie własnym niż w śmietanie czy majonezie. Doskonałym dodatkiem będą surówki i sałatki wielowarzywne z dodatkiem oleju rzepakowego, oliwy z oliwek czy też jogurtu i kefiru.

Cukrzyca a alkohol

W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego nie ma całkowitego zakazu spożywania alkoholu. Bezpieczna dawka alkoholu etylowego wynosi 20g dla kobiety i 30g dla mężczyzny. To w praktyce oznacza odpowiednio jeden kieliszek wina dla kobiet i dwa dla mężczyzn. Patrząc jednak pod kątem cukrzycy warto mieć na uwadze zawarte w niektórych alkoholach cukry proste. Spożywaniu alkoholu powinno towarzyszyć jedzenie, co uwzględnić należy w przyjmowanych dawkach insuliny. Konieczne jest również kontrolowanie glikemii, szczególnie przed snem.

Źródła:

1. Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

2. Gumprecht J. et. al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5 (1).