Niektóre kraje z powodu pojawienia się nowych mutacji wirusa SARS-CoV-2 wprowadziły szczepienie trzecią dawką szczepionki przeciw COVID-19. W Polsce rekomendacje Rady Medycznej, organu doradczego Premiera, dotyczą określonych grup osób. Nie ma obecnie zaleceń dotyczących stosowania trzeciej dawki szczepionki u wszystkich obywateli naszego kraju.
Spis treści:
Pandemia COVID-19 pojawiła się na świecie stosunkowo niedawno, bo na początku roku 2020. Już pod koniec roku 2020 dostępne były pierwsze szczepionki przeciwko tej chorobie.
W Polsce akcja szczepień rozpoczęła się pod koniec grudnia 2020, najpierw objęła personel medyczny, a potem pozostałe grupy społeczne.
Na dzień 14 września 2021 wykonano w naszym kraju prawie 37 milionów szczepień, w tym jedną dawką - ponad 19,5 miliona, a dwoma dawkami - ponad 17 milionów.
Szczepienia wykonywane są preparatami dwudawkowymi, którymi są: szczepionka mRNA Comirnaty Pfizer-BioNTech, szczepionka mRNA COVID-19 Vaccine Moderna oraz szczepionka wektorowa Vaxzevria AstraZeneca, a także preparatem jednodawkowym, którym jest szczepionka wektorowa Janssen firmy Johnson&Johnson.
Dlaczego potrzebna może być trzecia dawka szczepionki?
Szczepienie chroni przed zakażeniem SARS-CoV-2, a jeśli osoba zaszczepiona się zakazi, chroni przed ciężkim przebiegiem choroby COVID-19 i zgonem.
Jednak ponieważ koronawirus SARS-CoV-2 mutuje i jego nowe odmiany są bardziej zaraźliwe, a na razie nie mamy pełnej wiedzy na temat tego, jak długo trwa odporność po szczepieniu, rozważana jest możliwość zastosowanie trzeciej dawki szczepionki – tzw. dawki przypominającej (z ang. boostera).
Jest to metoda praktykowana także przy innych szczepieniach, na przykład szczepionki przeciw grypie podawane są co roku. Dawki przypominające dotyczą także szczepień przeciw WZW B.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która wydała w tej sprawie komunikat w połowie sierpnia 2021, nie ma na razie potrzeby powszechnego stosowania szczepionek przypominających przeciwko COVID-19. Podkreślono, że w pierwszej kolejności na całym świecie powinni zostać zaszczepieni wszyscy ludzie narażeni na zachorowanie na COVID-19, a potem dopiero można wprowadzać dawki przypominające.
Jednak mimo to wiele państw wprowadza trzecią dawkę szczpienki przeciw COVID-19. Od lipca 2021 roku w Izraelu zaczęli ją otrzymywać pracownicy ochrony zdrowia oraz osoby powyżej 30 roku życia, które przyjęły drugą dawkę szczepionki co najmniej pięć miesięcy wcześniej.
Badania przeprowadzone w Izraelu dotyczące osób zaszczepionych trzecią dawką preparatu Pfizer pokazały, ze ryzyko ciężkiego przebiegu choroby było u nich wielokrotnie niższe niż u zaszczepoinych dwoma dawkami. Z tego powodu zatwierdzono tam podawanie trzeciej dawki szczepionki także tym wszystkim, którzy ukończyli 12 lat.
Izrael zdecydował o wprowadzeniu trzeciej dawki szczepienia, ponieważ zaobserwowano w tym kraju wzrost liczby zakażeń wśród osób w średnim wieku, które przyjęły dwie dawki szczepionki na początku roku 2020 i które uważały, że są w pełni chronione i w związku z tym nie przestrzegały zasad dotyczących dystansu, zasłaniania twarzy czy higieny.
Szczepienie trzecią dawką wprowadzono także w USA. Najpierw miało ono dotyczyć wybranych grup, czyli między innymi osób z obniżoną odpornością oraz z uszkodzonym układem odpornościowym, ale potem zdecydowano, że szczepionka podana zostanie wszystkim obywatelom, co najmniej po 8 miesiącach od podania drugiej dawki.
Indie to drugi kraj najbardziej dotknięty pandemią koronawirusa, w którym zarejestrowano łącznie 30 milionów zachorowań i prawie 400 tysięcy zgonów. To właśnie w Indiach pojawił się kolejny wariant wirusa SARS-CoV-2 – wariant delta, który powoduje więcej zakażeń niż poprzednie warianty oraz cięższy przebieg choroby i więcej zgonów.
Aby chronić ludność przed tym wariantem, w Indiach wprowadzono szczepienie trzecią dawką szczepionki wszystkich osób dorosłych (od 18. roku życia).
Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz Europejska Agencja Leków (EMA) zapowiadają wydanie zalecenia w tej sprawie około 20 września 2021. Będzie ono dotyczyć możliwości szczepienia trzecią dawką osób z obniżoną odpornością czy osób starszych. Taki komunikat nie będzie wiążący dla krajów unijnych.
Jednak już obecnie wiele państw Unii Europejskiej, nie czekając na zalecenia, zdecydowało o podawaniu trzeciej dawki szczepionki przeciw COVID-19. W Niemczech ma ona być podawana osobom starszym, a także tym, którzy nie zostali zaszczepieni preparatami typu mRNA. Francja i Belgia zapowiedziały podawanie trzeciej dawki osobom najbardziej zagrożonym. Trzecią dawkę szczepienia na Węgrzech będą mogli przyjąć ci, którzy cztery miesiące wcześniej zostali zaszczepieni drugą dawką.
Czy wszyscy zostaniemy zaszczepieni po raz trzeci?
W Polsce nie ma obecnie rekomendacji dotyczących podawania trzeciej dawki szczepionki wszystkim. Rada Medyczna, organ pomocniczy Premiera, w której skład wchodzą: przewodniczący, główny doradca premiera do spraw COVID-19 prof. dr hab. n. med. Andrzej Horban oraz ponad piętnastu ekspertów medycznych, wydała stanowisko w tej sprawie 27 sierpnia 2021 roku.
Rada stwierdziła w nim, że w związku z danymi klinicznymi potwierdzającymi utrzymywanie się zadowalającej odporności po ośmiu miesiącach od ostatniej dawki szczepienia, nie zaleca się obecnie rutynowych szczepień dawką przypominającą.
Rada zaleciła natomiast stosowanie dodatkowej dawki, nie wcześniej niż po 28 dniach od zakończenia podstawowego cyklu szczepień u następujących osób z zaburzeniami odporności:
-otrzymujących aktywne leczenie przeciwnowotworowe,
-po przeszczepach narządowych przyjmujących leki immunosupresyjne lub terapie biologiczne,
-po przeszczepie komórek macierzystych w ciągu ostatnich 2 lat,
-z umiarkowanymi lub ciężkimi zespołami pierwotnych niedoborów odporności, np. zespół DiGeorge’a, zespół Wiskotta-Aldricha,
-z zaawansowanym lub nieleczonym zakażeniem wirusem HIV,
-leczonych aktualnie dużymi dawkami kortykosteroidów lub innych leków, które mogą hamować odpowiedź immunologiczną,
-dializowanych przewlekle z powodu niewydolności nerek.
Grupy te mogą liczyć w sumie około 200-400 tysięcy osób.
Rada dyskutowała także na temat trzeciej dawki szczepionki dla osób powyżej 70. roku życia, jednak czeka z wydaniem opinii na ten temat na rekomendacje, które ma wydać EMA.
Jak długo jesteśmy odporni po dwóch dawkach?
Na razie nie mamy pełnej wiedzy o tym, jak długo będzie się utrzymywała odporność po szczepieniach przeciw COVID-19. W tym celu trzeba by wykonywać u osób zaszczepionych oznaczenie ilościowe stężenia przeciwciał przeciw białku S SARS-CoV-2 w klasie IgG w surowicy (np. met. ELISA), sprawdzając to stężenie co kilka miesięcy. Jednak brak jest ustaleń dotyczących tego, jakie stężenie przeciwciał oznacza pewną ochronę przed zachorowaniem.
O odporności decydują zresztą nie tylko przeciwciała, których poziom można określić laboratoryjnie. Odpowiadają za nią także tzw. komórki pamięci, których poziom trudno stwierdzić podczas rutynowych badań.
Poza tym sprawa odporności po szczepieniach to sprawa indywidualna. U większości zaszczepionych trzecia dawka może wzmocnić odporność uzyskaną po dwóch dawkach, jednak są osoby, które nawet po kilku dawkach przypominających nie nabędą odporności na chorobę.
Wiadomo też, że jeśli ktoś ma wysoki poziom odporności, to przyjęcie trzeciej dawki szczepionki nie wpłynie na nią negatywnie.
Według Ministerstwa Zdrowia jedynie 0,72 procent w pełni zaszczepionych osób zostało zakażonych COVID-19, a zgony dotyczące osób zakażonych po upływie 14 dni od pełnego zaszczepienia wyniosły tylko 1,65 procent wszystkich odnotowanych zgonów z powodu COVID-19.
Źródła:
Stanowisko Rady Medycznej z dnia 27.08.2021 w sprawie szczepień przeciw SARS - Cov 2, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Jamal S.A., Pingali V., Rayapati A., at. al., The use of antibody tests to determine level of immunity against coronavirus disease 2019 (COVID-19) after vaccination: A recent trend in India, Infection Control & Hospital Epidemiology, 2021 Jul 5;1-2.
Data dodania:
Artykuły powiązane
Koronawirus a płuca - jak choroba wpływa na ten organ?
Jak koronawirus wpływa na komórki nabłonka płuc? Czy zmiany powstałe w przebiegu COVID-19 są odwracalne? Dlaczego stosowanie się do zaleceń może uratować życie? Dowiedz się jakie jest jedno z najpoważniejszych powikłań przebycia zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i czy można mu zapobiec.
Czy noszenie maski może chronić przed zakażeniem koronawirusem?
Rozprzestrzeniająca się epidemia koronawirusa SARS-CoV-2, która rozpoczęła się w chińskim mieście Wuhan i dotarła do Europy, spowodowała wzrost sprzedaży masek, które w opinii wielu nabywców mają ochronić ich przed chorobą. Czy to prawda? Czy noszenie maski może rzeczywiście uchronić przed zakażeniem koronawirusem?
Deksametazon w terapii koronawirusa. Czy jest skuteczny?
Walka z pandemią wirusa SARS-COV-2 jest prowadzona na różne sposoby – z jednej strony szczepimy się kolejnymi dawkami, z drugiej naukowcy wciąż szukają skutecznych leków mogących pomóc w walce z COVID-19. Rozwiązań poszukują także wśród znanych, sprawdzonych leków.
Koronawirus a udar - dlaczego zagrożenie wzrasta?
Udar mózgu należy w Europie do najczęstszych przyczyn zgonów i trwałej niepełnosprawności u osób po 40. roku życia. Dowiedz się, dlaczego w przebiegu COVID-19 może dojść do udaru mózgu, a także jak go rozpoznać i co zrobić w przypadku podejrzenia udaru.
Koronawirus (SARS-CoV-2)
Na najważniejsze pytania o koronawirus SARS-CoV-2 odpowiada specjalista chorób zakażnych dr n. med. Wojciech Basiak. Jak można się zarazić i jak zminimalizować ryzyko zarażenia? Czy produkty zamawiane z Chin przez internet mogą być niebezpieczne? Dlaczego przed podróżą warto zaszczepić się przeciwko grypie?