Dzieci i młodzież, podobnie jak osoby dorosłe, narażeni są na zachorowanie na COVID-19. Nie zawsze zakażenie u dzieci i bardzo młodych osób przebiega łagodnie, często zdarzają się także poważne powikłania. Odpowiadają za to nowe mutacje wirusa SARS-CoV-2. Przed ciężkim przebiegiem choroby mogą chronić szczepienia przeciwko COVID-19.
Spis treści:
Czy dzieci nie chorują na COVID-19?
Na początku pandemii COVID-19, ogłoszonej przez WHO w marcu 2020 roku, obserwowano, że zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 rozwijała się przede wszystkim u osób dorosłych, a ciężki przebieg wymagający leczenia szpitalnego oraz pobytu na oddziale intensywnej opieki medycznej, dotyczył głównie seniorów oraz osób, które miały także inne choroby współistniejące.
Nie było wówczas jeszcze wiadomo, czy koronawirus atakuje dzieci. Przypuszczano, że dzieci wprawdzie mogą być nosicielami wirusa, ale same chorują rzadziej i łagodniej niż osoby dorosłe.
Objawy koronawirusa u dzieci były nieco inne niż u osób dorosłych, bardziej przypominały przeziębienie, nie odnotowywano tak często zapalenia płuc. Niewielki procent dzieci musiał być leczony na oddziałach intensywnej terapii, bardzo rzadko po zakażeniu u dzieci występowała niewydolność serca. Śmiertelność w przypadku choroby Covid-19 u dzieci była znikoma.
Potwierdzały to badania. Te, które przeprowadzono od grudnia 2019 roku do końca kwietnia 2020 roku, a których wyniki opublikowane były w Journal of Medical Virology, pokazywały, że dzieci w każdym wieku były zagrożone COVID-19, ale występujące u nich objawy były łagodniejsze i często nietypowe. Objawy koronawirusa u dzieci, takie jak na przykład wymioty, dotyczyły głównie dzieci poniżej 1. roku życia, jednak także one były rzadkie.
Wiosną 2020 roku wykryto, że u dzieci, które przeszły zakażenie SARS-CoV-2, może się pojawić powikłanie zwane PIMS, czyli pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny czasowo związany z przebytym zakażeniem SARS-CoV-2 (z ang. pediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with SARS-CoV-2).
PIMS nie jest zakaźny i wywołuje objawy podobne do choroby Kawasaki a także zespołu wstrząsu toksycznego. Manifestuje się też różnorodnymi objawami takimi jak przedłużające się bóle brzucha, bóle głowy, gardła, karku, biegunka, wymioty, wysypka skórna, powiększenie węzłów chłonnych, obrzęk dłoni i stóp, zmiany troficzne na ustach i języku, nierówne bicie serca, czy zapalenie spojówek.
W Polsce po raz pierwszy PIMS wykryto w maju 2020, ale zwiększenie liczby przypadków tej choroby zaobserwowano w październiku 2020.
PIMS może się pojawić po dwóch-czterech tygodniach od zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2, nawet wtedy, gdy było ono bezobjawowe. PIMS może przebiegać łagodnie, ale dziecko z podejrzeniem tej choroby powinno trafić do szpitala, ponieważ jego stan może się gwałtownie pogorszyć, gdyż mogą pojawić się groźne powikłania, na przykład tętniaki naczyń wieńcowych serca.
Śmiertelność w przypadku PIMS wynosi 2 procent, czyli jest wysoka w porównaniu ze śmiertelnością w przypadku choroby COVID-19.
Dlaczego nastąpił tak nagły wzrost ciężkich przypadków wśród młodzieży?
Sytuacja dotycząca zachorowań na COVID-19 zmieniła się podczas drugiej fali pandemii, jesienią 2020 roku, kiedy to zaczęto odnotowywać więcej przypadków zakażeń wśród osób poniżej 18. roku życia - wśród dzieci, a szczególnie wśród młodzieży. Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (Center for Disease Control and Prevention) stwierdziło wówczas, że wśród nastolatków w wieku od 12 do 17 lat zakażeń wirusem SARS-CoV-2 odnotowywano dwa razy więcej niż w przypadku dzieci w wieku od 5 do 11 lat.
Zjawisko zwiększonej liczby zachorowań wśród osób młodszych nasiliło się jeszcze podczas trzeciej fali, wiosną 2021. Wówczas to chorowało mniej osób starszych (których pewien odsetek był już wtedy zaszczepiony), a więcej młodszych dorosłych i nastolatków.
Zaobserwowano to w wielu krajach. Na przykład według niemieckiego Instytutu Roberta Kocha w kraju tym liczba zakażeń wśród dzieci i młodzieży poniżej 15 roku życia wiosną 2021 wzrastała wręcz gwałtownie.
Według danych Ministerstwa Zdrowia także w Polsce od lutego 2021 roku zauważalny był wzrost zachorowań u dzieci i młodzieży. W marcu 2021 liczba zakażeń u osób przed 18. rokiem życia wzrosła w porównaniu do listopada 2020 o 40 procent, a w porównaniu do stycznia 2021 odnotowano prawie sześć razy więcej zakażeń w tej grupie wiekowej.
Za tę sytuację prawdopodobnie odpowiadały nowe mutacje koronawirusa SARS-CoV-2, głównie tak zwana odmiana brytyjska, która rozpowszechniła się w całej Europie wiosną 2021 roku.
Czy warto szczepić dzieci przeciw koronawirusowi?
Jak wynika z przytoczonych powyżej analiz i badań, dzieci w każdym wieku są zagrożone zakażeniem SARS-CoV-2, a także ciężkim przebiegiem choroby. Objawy koronawirusa u dzieci mogą także być poważne. Mogą u nich również wystąpić dalsze skutki zakażenia, takie jak PIMS. Dodatkowy aspekt ciężkiej choroby zakaźnej w postaci COVID-19 stanowią związane z nią obostrzenia profilaktyczne, które narażają dzieci na izolację społeczną. Nie wpływa to pozytywnie na psychikę i rozwój małych dzieci i młodzieży.
Biorąc pod uwagę te fakty, należy wyraźnie podkreślić, że szczepienie może chronić przed zachorowaniem, a także przed ciężkim przebiegiem choroby COVID-19 oraz przed długofalowymi powikłaniami, takimi jak PIMS. Poza tym dzieci, nawet jeśli nie zachorują, mogą przenosić wirusa i zarażać osoby starsze - rodziców lub dziadków, którzy są bardziej narażeni na poważne konsekwencje choroby.
Jeśli chcemy osiągnąć odporność populacyjną, liczba osób zaszczepionych powinna stanowić około 70-80 procent ogółu społeczeństwa. Z tego względu istnieje potrzeba rozszerzenia szczepień przeciw COVID-19 również na dzieci. Z tych powodów nie należy odwlekać decyzji o rekomendowanym szczepieniu dla najmłodszych.
Szczepionki przeciw COVID-19 najpierw zastosowane zostały u osób dorosłych, ponieważ to głównie osoby dorosłe, przede wszystkim seniorzy, poważnie chorowali i dla wielu kończyło się to śmiercią. Nieco później rozpoczęto także badania kliniczne szczepionek na osobach poniżej 18-tu lat.
W efekcie Europejska Agencja Leków (EMA) zatwierdziła pod koniec maja 2021 roku wniosek o rozszerzenie stosowania szczepionki Pfizer/BioNTech dla młodych pacjentów w wieku od 12 do 15 lat.
W Polsce rodzice mogą zapisywać na szczepienia przeciw COVID-19 dzieci w wieku 12–15 lat od 7 czerwca 2021 roku. Od połowy maja 2021 wprowadzono możliwość szczepienia dla młodzieży w wieku od 16 do 18 lat. Nastolatki otrzymują szczepionkę Comirnaty firmy Pfizer, która jako jedyna została dopuszczona dla osób w tym wieku.
Do końca wakacji szczepienia dzieci odbywają się w działających punktach szczepień powszechnych oraz w przychodniach, natomiast we wrześniu 2021 planowane jest uruchomienie akcji szczepień w szkołach.
Trwają także badania nad dopuszczeniem do szczepień dzieci w wieku od 7 do 12 lat. Prowadzi je firma Pfizer wspólnie z BioNTech, odbywają się w ponad 90-ciu ośrodkach klinicznych w czterech krajach, jednym z nich jest Polska, pozostałe to Stany Zjednoczone, Finlandia oraz Hiszpania.
Wyniki tych badań mają zostać ogłoszone we wrześniu 2021. Można mieć nadzieję, że upowszechnienie szczepień przeciw SARS-CoV-2 wśród osób niepełnoletnich wpłynie w znacznym stopniu na osiągnięcie zaszczepienia powyżej 70 procent społeczeństwa. Miałoby to istotne znaczenie dla zmniejszenia poważnych konsekwencji zdrowotnych i ekonomicznych wynikających z kolejnych fal pandemii COVID-19, których nie można wykluczyć i przed którymi ostrzeżenie wydała także Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization).
Źródła:
Okarska-Napierała M., Ludwikowska K., Książyk J. at al.., Postępowanie z dzieckiem z wieloukładowym zespołem zapalnym powiązanym z COVID-19. Wytyczne grupy eksperckiej przy Polskim Towarzystwie Pediatrycznym i Konsultancie Krajowym w dziedzinie Pediatrii, Przegląd Pediatryczny 2020, Vol. 49, No.4/1-9
Marczyńska M., Figlerowicz M., Kalicki B., Postępowanie z dzieckiem z COVID-19. Zalecenia dla pediatrów oraz lekarzy rodzinnych w Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz dla leczących dzieci zakażone SARS-CoV-2 w warunkach szpitalnych, Polskie Towarzystw Pediatryczne, 2020
Cui X., Zhao Z., Zhang T., at al. A systematic review and meta-analysis of children with coronavirus disease 2019 (COVID-19), Journal of Medical Virology 2021 February, 93(2) 1057-1069
Kamidani S., Rostad Ch., Anderson E., COVID-19 vaccine development: a pediatric perspective, Current Opinion in Pediatrics, 2021 February, 33(1), 144-151
Data dodania:
Artykuły powiązane
Koronawirus a płuca - jak choroba wpływa na ten organ?
Jak koronawirus wpływa na komórki nabłonka płuc? Czy zmiany powstałe w przebiegu COVID-19 są odwracalne? Dlaczego stosowanie się do zaleceń może uratować życie? Dowiedz się jakie jest jedno z najpoważniejszych powikłań przebycia zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i czy można mu zapobiec.
Deksametazon w terapii koronawirusa. Czy jest skuteczny?
Walka z pandemią wirusa SARS-COV-2 jest prowadzona na różne sposoby – z jednej strony szczepimy się kolejnymi dawkami, z drugiej naukowcy wciąż szukają skutecznych leków mogących pomóc w walce z COVID-19. Rozwiązań poszukują także wśród znanych, sprawdzonych leków.
Czy noszenie maski może chronić przed zakażeniem koronawirusem?
Rozprzestrzeniająca się epidemia koronawirusa SARS-CoV-2, która rozpoczęła się w chińskim mieście Wuhan i dotarła do Europy, spowodowała wzrost sprzedaży masek, które w opinii wielu nabywców mają ochronić ich przed chorobą. Czy to prawda? Czy noszenie maski może rzeczywiście uchronić przed zakażeniem koronawirusem?
Koronawirus (SARS-CoV-2)
Na najważniejsze pytania o koronawirus SARS-CoV-2 odpowiada specjalista chorób zakażnych dr n. med. Wojciech Basiak. Jak można się zarazić i jak zminimalizować ryzyko zarażenia? Czy produkty zamawiane z Chin przez internet mogą być niebezpieczne? Dlaczego przed podróżą warto zaszczepić się przeciwko grypie?
Koronawirus a udar - dlaczego zagrożenie wzrasta?
Udar mózgu należy w Europie do najczęstszych przyczyn zgonów i trwałej niepełnosprawności u osób po 40. roku życia. Dowiedz się, dlaczego w przebiegu COVID-19 może dojść do udaru mózgu, a także jak go rozpoznać i co zrobić w przypadku podejrzenia udaru.