Molnupiravir – czy jego wynalezienie będzie przełomem w leczeniu COVID-19?

Tak długo, jak SARS-CoV-2 będzie określany przez Światową Organizację Zdrowia zagrożeniem dla zdrowia publicznego, ośrodki naukowe będą poszukiwały sposobów na walkę z tym groźnym wirusem. Jednym z leków dających nadzieję na przełom w leczeniu SARS-CoV-2 jest zatwierdzony w Wielkiej Brytanii lek przeciwwirusowy o nazwie Molnupiravir, który ma szerokie spektrum działania. Obecnie trwają kolejne fazy badań klinicznych nad jego skutecznością w leczeniu COVID-19. Czym jest ten lek, czy faktycznie ma zdolność hamowania replikacji wirusa SARS-Cov-2 i co wiemy na temat jego wprowadzenia – o tym w poniższym artykule.

Molnupiravir – co to jest

Molnupiravir to drobnocząsteczkowy inhibitor polimerazy wirusowej, oznacza to, że jest on substancją mającą zdolność przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się infekcji wirusowej. Molnupiravir, znany również pod nazwą Lagevrio, został wprowadzony do badań klinicznych przez firmę farmaceutyczną Merck. Początkowo miał być stosowany w terapii grypy, jednak w 2020 roku badacze zmienili kierunek badań, sprawdzając czy może być wykorzystany w terapii przeciwko SARS-CoV-2. Lek wchodzi w reakcję z enzymem koronawirusa, który odpowiada za kopiowanie jego kodu genetycznego oraz przez wirusową polimerazę RNA powoduje nagromadzenie błędów w genomie wirusa, co prowadzi do zahamowania replikacji. Badania pokazały, że substancja ta wykazuje podobne działanie również na inne wirusy. Lek został zatwierdzony przez brytyjski organ nadzoru leków 4 listopada 2021 roku.
Zgodnie z decyzją brytyjskiego regulatora, lek może być podawany pacjentom dorosłym, powyżej 18 roku życia, u których test potwierdził zakażenie SARS-CoV-2, i u których nie jest wymagana mechaniczna wentylacja płuc oraz mają co najmniej jeden czynnik ryzyka rozwoju ciężkiego przebiegu choroby, a mianowicie:

• wiek ≥60 lat;
• cukrzyca;
• otyłość (BMI >30);
• przewlekła choroba nerek;
• przewlekłe choroby serca;
• POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc);
• aktywna choroba nowotworowa.

Lek dostępny w postaci kapsułek należy podać jak najszybciej po rozpoznaniu COVID-19 - w momencie namnażania wirusa w organizmie. Wszystko po to, żeby zatrzymać ten proces. Lek powinien być podany w ciągu 5 dni od wystąpienia objawów, żeby zapobiec ciężkiemu przebiegowi COVID-19. Należy go przyjmować dwa razy dziennie przez 5 dni. Jest to tabletka doustna, która może być przyjmowana w domu, w przeciwieństwie do terapii przeciwwirusowych terapii Remdesiwirem i przeciwciałami monoklonalnymi, które są podawane we wlewie dożylnym w szpitalach.

Molnupiravir – skuteczność

Jak dowodzą dotychczasowe badania, doustny lek Molnupiravir zatrzymuje namnażanie wirusa, co daje nadzieję, że przy jego zastosowaniu możliwe będzie zmniejszenie liczby ciężkich przypadków COVID-19 i jednocześnie pozwoli zapobiec konieczności hospitalizacji pacjentów zarażonych SARS-CoV-2. Tym samym leczenie pacjentów w domu pozwoliłoby uniknąć ryzyka przeniesienia wirusa na personel medyczny oraz innych pacjentów.
Wyniki badań kolejnej fazy oceniającej bezpieczeństwo, tolerancję i skuteczność przeciwwirusową Molnupiraviru w leczeniu COVID-19 potwierdzają, że lek wykazuje wysoką skuteczność w zmniejszaniu ładunku zakaźnego wirusa SARS-CoV-2 w nosogardzieli i wirusowego RNA oraz ma korzystny profil bezpieczeństwa i tolerancji. Szacowano, że stosowanie Molnupiraviru zmniejszy o około 50% ryzyko hospitalizacji oraz zgonów, jednak w najnowszym oświadczeniu koncernu farmaceutycznego poinformowano o zmniejszeniu tej liczby do 30%. Dodano, że analiza pośrednia i dodatkowe badania w dalszym ciągu utrzymują skuteczność i ogólnie korzystną ocenę stosunku korzyści do ryzyka stosowania leku w leczeniu łagodnego i umiarkowanego stopnia SARS-CoV-2 u osób dorosłych obciążonych wysokim ryzykiem postępu choroby. Na ten moment zaktualizowane dane dotyczące skuteczności Molnupiraviru zostały udostępnione Agencji ds. Żywności i Leków (FDA).
Zaletą leku niezaprzeczalnie jest jego doustna forma i możliwość jego przyjmowania w domu, dzięki czemu Molnupiravir pozwoli zminimalizować ryzyko roznoszenia się wirusa. Inną zaletą jest fakt, że tabletki w formie doustnej są łatwiejsze do stosowania na masową skalę niż dotychczas stosowane przeciwwirusowe leki dożylne.
Potwierdzenie pełnej skuteczności leku byłoby metodą na wzmocnienie dotychczasowych rozwiązań walki z pandemią poprzez możliwość dwutorowego działania - zapobieganie zachorowaniom za pośrednictwem szczepień oraz stosowania leków przyczynowych u osób, które uległy zakażeniu.  
Molnupiravir nie powinien być stosowany jako alternatywa dla szczepienia przeciw COVID-19. Tabletka, która redukuje objawy i przyspiesza powrót do zdrowia, mogłaby być szczególnie istotna w przypadku ludzi, którzy w wyniku zaszczepienia nie wytworzyli wystarczającej odporności. Tyczy się to zwłaszcza osób z obniżoną odpornością i niektórymi chorobami przewlekłymi oraz seniorów. Eksperci zgodnie podkreślają, że to szczepienia są najskuteczniejszą metodą na powstrzymanie rozprzestrzeniania się wirusa. Są bezpieczną metodą na walkę z koronawirusem i jeśli pojawiały się po nich powikłania po szczepieniu, to w zdecydowanej większości były one niegroźne.

Molnupiravir – kiedy zostanie zatwierdzony?

19 listopada 2021 r. Europejska Agencja Leków (EMA) wydała rekomendacje dotyczące stosowania Molnupiraviru – nie jest to jeszcze jednoznaczne z dopuszczeniem leku do obrotu, a jedynie informacją o jego istnieniu dla krajów, które chciałyby dopuścić lek na własny rynek. Tabletki nie zostały jednak jeszcze zatwierdzone przez amerykańskie czy europejskie agencje regulacyjne. W listopadzie br. EMA poinformowała również o rozpoczęciu procesu oceny doustnego leku Paxlovid, wyprodukowanego przez amerykański koncern Pfizer.
Premier Mateusz Morawiecki ogłosił 5 listopada 2021 r., że Polska również zakontraktowała już leki, które jeszcze nie są w obiegu. Tym samym Molnupiravir powinien być dostępny w polskich aptekach najprawdopodobniej od połowy grudnia 2021 r.

Molnupiravir – aspekty praktyczne

Na chwilę obecną kwestią niewyjaśnioną pozostaje realny koszt leku dla pacjenta. Z uwagi na innowacyjność terapii jej koszt szacuje się na ok. 2800zł. Kwota ta może okazać się zaporowa dla przeciętnego Polaka, o ile lek nie zostanie objęty refundacją. W praktyce do zastosowania Molnupiraviru zgodnie ze wskazaniami będzie wymagane bardzo szybkie potwierdzenie COVID-19 – o skierowanie na test należy więc starać się od razu po wystąpieniu pierwszych objawów infekcji jak np. katar, ból gardła, kaszel czy podwyższona temperatura. Od 02.11.2021 r. uprawnienia do kierowania na refundowane testy w kierunku COVID-19 posiadają zarówno lekarze POZ, jak i placówek prywatnych. Skierowanie można również uzyskać poprzez wypełnienie kwestionariusza na stronie pacjent.gov.pl/koronawirus.

Źródła:
EMA issues advice on use of Lagevrio (molnupiravir) for the treatment of COVID-19; European Medicines Agency; 2021; 11; 1-2;
Fischer W., Eron J., Holman W., et al., Molnupiravir, an Oral Antiviral Treatment for COVID-19; National Institutes of Health; 2021; 6; 2-3;
First oral antiviral for COVID-19, Lagevrio (molnupiravir), approved by MHRA; Medicines and Healthcare products Regulatory Agency; 2021; 11; 1-2;
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Instytut Badawczy; Niepożądane Odczyny Poszczepienne po szczepionkach przeciw COVID-19 w Polsce; Raport za okres do 15.11.2021.