Dowiedz się, jak pomóc pracoholikowi – przyczyny, objawy i skutki pracoholizmu

Pracoholizm doprowadza do sytuacji, w której zaburzona jest równowaga pomiędzy najważniejszymi elementami codziennego życia. Jak rozpoznać pracoholizm od zaangażowania w pracę? Co powinno nas zaniepokoić i sprawić, że poszukamy rady specjalisty? Sprawdź, kto jest szczególnie narażony na pracoholizm, jakie mogą być skutki pracoholizmu i jak można pomóc osobie uzależnionej. Dowiedz się, jak wygląda leczenie pracoholizmu. Na najważniejsze pytania o pracoholizm odpowiada psycholog Anna Dąbrowska z enel-med.

Pracoholizm – definicja

Czym jest pracoholizm?

Jest zaburzeniem, rodzajem uzależnienia behawioralnego, w którym znaczna część energii i uwagi poświęcana jest pracy zawodowej, a prowadzącym do zaburzenia równowagi między istotnymi elementami codziennego życia danej osoby. Inaczej mówiąc,to stan psychiczny, polegający na wewnętrznym przymusie ciągłego zaangażowania w pracę.

Pracoholizm – objawy

Jak rozpoznać moment, gdy powinniśmy udać się do lekarza, by zastanowić się, czy nie jesteśmy pracoholikami?

Często robimy tak w momencie, gdy poziom pracoholizmu jest już nieznośny, a jego skutki zaczynają wpływać na nasze ciało. Nadmierny stres, przeciążenie, notorycznie podwyższony poziom adrenaliny i innych hormonów stresu prawdopodobnie, prędzej czy później, doprowadzi do obniżenia odporności. Typowe dla osób żyjących w takim napędzie są choroby układu krążenia, trawiennego albo choroby psychologiczne jak depresja, zaburzenia lękowe czy zaburzenia snu.

Kto jest szczególnie narażony na pracoholizm?

Pracoholizm może dotknąć każdego. Jest niezaleźny od wieku, płci czy zawodu. Popularnie mówi się, że to "choroba białych kołnierzyków", czyli osób pracujących w korporacjach dążących do kariery. Jak sobie jednak pomyślę o lekarzach, to myślę, że wśród nich jest również wielu pracoholików. Na dodatek bardzo dobrze racjonalizujących swój pracoholizm potrzebą społeczną, brakiem etatów czy koniecznością odbywania dyżurów. Jak pomyślę o wielu gospodyniach domowych, które kosztem swojego czasu, odpoczynku, hobby, jakiegokolwiek prywatnego życia, skupiają się na dzieciach i porządku, to również zastanawiałabym się jaka część z nich jest dotknięta tym problemem. Uzależnienie takie jak pracoholizm często wiąże się z perfekcjonizmem, z rysem osobowości obsesyjno-kompulsywnej, z potrzebą kontroli i wpływania na swoje życie. Dzięki temu pracoholik kontroluje swoje emocje, a przynajmniej tak mu się wydaje. Tak naprawdę jednak pierwotnie chce je ograniczyć i się uspokoić. Pracoholizm może również dotyczyć osobowości narcystycznych. Tam głównym napędem będzie potrzeba sukcesu, wzbudzania zachwytu u innych, bycia lepszym od konkurencji. To również może skutkować zapętleniem się w tych dążeniach, a środkiem realizacji często jest praca i kariera. Zdarza się również, że pracoholizm jest sposobem na ucieczkę od przykrych uczuć na swój temat, poczucia bycia bezwartościowym i tutaj szczególnie narażone są osoby bardziej neurotyczne. One potrzebują być zaangażowane w coś, co ma dla nich sens i często jest to właśnie praca. Jeżeli jestem w coś zaangażowany, to inni dobrze myślą o mnie i ja również mam takie poczucie.

Pracoholizm – skutki

Jakie mogą być skutki pracoholizmu?

Zdrowotne, emocjonalne i społeczne. Pracoholik traci relacje. Może się zorientować, że tak naprawdę jest samotny i to jest moment, w którym może zauważyć, że coś jest nie tak w jego życiu. Relacje stają się mniej ważne niż realizacja kolejnych zadań. Nieważne zaczynają być przyjemności, hobby czy inne rzeczy, które są niezbędne dla zachowania odpowiedniego balansu w życiu. Jego perspektywa życiowa zostaje mocno ograniczona do zadań związanych tylko z pracą. Cierpi na tym jego rodzina, bliscy i być może nawet sam pracoholik. Dopóki jednak jest skupiony na pracy, to może tego nie zauważać i to jest największy problem. Podobnie jak z alkoholizmem. Dopóki jestem w pętli nałogu, to nie cierpię oraz nie boli i dlatego nie mogę się narazić na pozbawienie kolejnej dawki. U pracoholika tak jest z pracą. Jak zauważy, że wokół nie ma nic innego niż praca, to jeszcze bardziej się w nią angażuje.

Pracoholizm – leczenie

Jak wygląda leczenie pracoholizmu?

Jak wiele jest nurtów psychoterapeutycznych, tak wiele jest koncepcji leczenia. Bardzo popularne jest podejście poznawczo-behawioralne, które będzie się koncentrowało na zmianie schematów, przeorganizowaniu czasu, nauce pewnych konkretnych schematów zachowań i próbie nauczania kontroli czasu poświęconego na pracę. Innym sposobem jest podejście psychoanalityczne. W tej metodzie istotniejsze jest dociekanie i szukanie przyczyn osobowościowych, a nie tylko praca z samym objawem. Ważniejsze w tej terapii jest skupienie się na tych trudnych uczuciach i emocjach, przed którymi pracoholik uciekał angażując się w pracę. Jeśli przyczyną był sukces, to trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie: "Czym jest sukces?". To podejście uważa, że wyleczenie przyczyny łączy się z łagodzeniem objawu.

W jaki sposób możemy pomóc pracoholikowi, który jest naszym bliskim?

Bardzo ważna jest uczciwość. Nie krytyka, ale uczciwe nazywanie tego, co widzimy i co nas martwi. Nie powinniśmy też dodatkowo gratyfikować takiej osoby, czyli nie pokazywać jej, że ją cenimy i podziwiamy za to jak bardzo jest oddana i zaangażowana w pracy. Powinniśmy wręcz wskazywać inne obszary życia i mówić otwarcie o braku równowagi. Trzeba to jednak robić z troską, a nie wyrzutem i krytyką. Ten sygnał troski jest dla takiej osoby bardzo ważny.