Hipoterapia – czym jest i jak pomaga?

Hipoterapia to metoda rehabilitacji psychoruchowej, która odbywa się przy udziale koni. Ma zastosowanie w każdym wieku, jednak wykorzystywana jest szczególnie w rehabilitacji dzieci i młodzieży. Dla najmłodszych, kontakt z koniem jest często niezastąpionym źródłem pomocy, dlatego warto poznać możliwości i korzyści płynące z obcowania z tymi zwierzętami. Dzięki hipoterapii pacjentom może być łatwiej pokonywać lęki, budować więzi, wyrażać swoje emocje i komunikować się ze światem. Rehabilitacja poprzez hipoterapię pomaga nie tylko dzieciom zmagającym się z autyzmem, zespołem Downa czy porażeniem mózgowym, ale także z nieprawidłowym wzorcem chodu czy po amputacjach.

W jaki sposób przeprowadzana jest hipoterapia?

Hipoterapia przeprowadzana jest najczęściej w okresie wiosenno - letnim, ze względu na utrzymanie komfortu cieplnego małych pacjentów oraz możliwość korzystania z zewnętrznych wybiegów dla koni podczas przeprowadzania terapii. Poza pacjentem i zwierzęciem, w sesji terapeutycznej uczestniczą zazwyczaj dwie osoby - jedna z nich prowadzi konia i dba o zachowanie bezpieczeństwa (jest to szczególnie istotne, gdy na wybiegu obecni są inni jeźdźcy), natomiast druga odpowiada za przeprowadzanie ćwiczeń terapeutycznych z pacjentem. Cała sesja trwa zazwyczaj około pół godziny i zaczyna się od zapoznania pacjenta z koniem z ziemi - jest to etap powstawania więzi emocjonalnej i pokonywania lęków. Mali pacjenci uczestniczą wtedy w czesaniu konia, głaszczą go i ogólnie oswajają się z obecnością dużego zwierzęcia, w stosunku, do którego nierzadko na początku bywają nieufni. Po wstępnym zapoznaniu, dziecko sadzane jest na konia. Oporządzenie zwierzęcia to tzw. czaprak (podkładka, na której siada jeździec) oraz specjalny pas do hipoterapii. Dzięki takiemu doborowi sprzętu, pacjent ma bezpośredni kontakt z ciałem konia, dzięki czemu może lepiej wyczuć jego ruchy, co sprzyja procesowi rehabilitacji. Podczas jazdy, terapeuta prosi o wykonywanie różnych ćwiczeń - dotykanie konia w konkretnych miejscach podczas jego ruchu i przyjmowanie określonych pozycji ciała przez pacjenta. Czasem do pasa przypięte są różne zabawki, które pomagają w przeprowadzaniu terapii. Gdy dziecko nie jest w stanie samodzielnie utrzymać siedzącej pozycji ciała (np. ze względu na chorobą podstawową) lub są za małe by samodzielnie siedzieć na zwierzęciu, również istnieje możliwość przeprowadzenia zajęć. W takim przypadku terapeuta siada na konia razem z pacjentem, stanowiąc dla niego podparcie i asekurację od tyłu.

Dla kogo przeznaczona jest hipoterapia?

Hipoterapia zalecana jest dla wielu grup pacjentów, wśród których możemy szczególnie wyróżnić:

1. Dzieci chore na autyzm - w związku z tym, że spektrum zaburzeń autyzmu charakteryzuje stereotypia zachowań, dzieci z tym zaburzeniem potrafią odnaleźć wspólny język z końmi, które w pewien sposób wykazują wiele podobieństw w sposobie reagowania na bodźce. Dzięki otworzeniu takiego kanału porozumiewania się, mali pacjenci często wychodzą ze świata własnych przeżyć i zaczynają czynić postępy w kwestii komunikacji i wyrażania własnych uczuć.

2. Pacjenci o nieprawidłowym wzorcu chodzenia - jazda na koniu może pomóc również dzieciom samodzielnie chodzącym, jednak o nieprawidłowym sposobie poruszania się. Przyjęcie odpowiedniej postawy podczas siedzenia na koniu, wymaga zaangażowania głębokich mięśni brzucha oraz mięśni przykręgosłupowych, które są mobilizowane w sposób automatyczny przez pacjenta. Ten sam mechanizm jest wykorzystywany w przypadku dzieci niechodzących.

Hipoterapia może być ponadto pomocna w przypadku dzieci z zespołem Downa, ze stwardnieniem rozsianym, z neuropatią, z porażeniem mózgowym, ze skoliozą, po amputacjach, z upośledzeniem umysłowym dowolnego stopnia i wielu innych. Przeciwwskazania do hipoterapii obejmują: uczulenie na końską sierść, znaczną nadwagę, zwichnięcia w stawach biodrowych, jałową martwicę głowy kości udowej, osteogenesis imperfecta, niestabilność kręgów szyjnych, ostre choroby infekcyjne i tym podobne.

Jaki koń do hipoterapii?

Dobór odpowiedniego konia umożliwia bezpieczne i właściwie przeprowadzenie hipoterapii. Pożądane u niego cechy charakteru to posłuszeństwo, spokojny temperament, cierpliwość, mała tendencja do płoszenia się, ufność i łagodność. Ponadto koń powinien być niedużego wzrostu, by hipoterapeuta mógł bezpiecznie asekurować pacjenta. Ważny jest również harmonijny i prawidłowy chód zwierzęcia, który pozwala na utrwalanie prawidłowych wzorców chodzenia u pacjentów. Najpopularniejszą rasą w Polsce wykorzystywaną do hipoterapii są konie huculskie.

Jak się przygotować do hipoterapii?

Najważniejszym elementem przygotowania jest odpowiedni strój pacjenta. Warto ubrać długie, nieograniczające ruchów spodnie oraz pełne, sięgające za kostkę buty - uchroni to przed ewentualnymi obtarciami w czasie jazdy. Obowiązkowe jest również założenie na głowę kasku lub tzw. toczka- większość ośrodków je zapewnia, jednak warto o to dopytać przed przyjazdem na hipoterapię.

Źrodła:

 Hipoterapia. Fizjoterapia na koniu i przy koniu Ingrid Strauß, Fundacja Hipoterapia, Kraków 2012