Lecytyna: sprawdź, w jakich produktach się znajduje i kiedy warto ją suplementować

Lecytyna – substancja tłuszczowa, która jest nam niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Lecytyna działa kompleksowo na cały organizm. Bierze udział lub wspiera w przeprowadzeniu wiele niezbędnych procesów fizjologicznych. Stosowana jest między innymi w celu obniżania poziomu złego cholesterolu czy przy problemach z pamięcią. Dlaczego potrzebujemy tej substancji w naszym organizmie? Czym jest lecytyna, kiedy warto ją przyjmować i czy są przeciwwskazania do jej stosowania – o tym w poniższym artykule.

Lecytyna: co to jest?

Lecytyna co to - lecytyna jest mieszaniną związków chemicznych należących do grupy fosfolipidów, które zawierają glicerol, kwasy tłuszczowe i grupę fosforową, a także dodatkowy składnik - cholinę. Cholina to prekursor acetylocholiny, czyli substancji przekaźnikowej, która pełni bardzo istotną rolę w ludzkim organizmie. Ta rola dotyczy szczególnie serca i układu nerwowego. Zarówno budowa chemiczna, jak i funkcje lecytyny są złożone. Lecytyna stanowi składnik prawie wszystkich komórek organizmu człowieka, jest między innymi budulcem komórek nerwowych tzw. neuronów. Zapewnia również prawidłową strukturę błon komórkowych oraz ich przepuszczalność dla różnych składników. Bierze udział w procesach przemiany materii i stanowi barierę ochronną dla ścian żołądka. Odgrywa ważną rolę w gospodarce cholesterolowej, a ponadto opóźnia procesy starzenia, poprawia krążenie krwi. Zwiększa także wytrzymałość mięśni. Jest składnikiem osłonki mielinowej, która chroni włókna nerwowe, przez co zapewnia prawidłową pracę układu nerwowego, wspomaga procesy poznawcze takie jak pamięć i koncentracja.
Lecytyna bierze udział w trawieniu tłuszczów, wspomaga procesy regeneracji wątroby, ułatwia wchłanianie witamin A, D, E, K (rozpuszczalne w tłuszczach), które dzięki temu mogą dostać się do organizmu w większej ilości, aby móc spełniać swoje funkcje.  
Naturalnie lecytyna występuje w wielu produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Nie od dziś znana jest wartość odżywcza jajka i właśnie tam znajdziemy lecytynę. Ponadto znajdziemy ją w rybach, wątróbce z kurczaka, mięsie wieprzowym, mleku, jogurtach, serach, soi, orzechach, roślinach strączkowych, awokado, brukselce czy brokułach. Handlowa forma lecytyny występuje także jako składnik spożywczy pod oznaczeniem E322 i jest powszechnie stosowana w przygotowywaniu żywności, kosmetyków i leków, ponieważ wydłuża ona okres przydatności do spożycia i działa jako emulgator. Warto w tym miejscu jako ciekawostkę poruszyć następujący wątek - gorzka czekolada w diecie. Najczęściej występującymi w tej bogatej w kakao czekoladzie emulgatorami są lecytyny – sojowa lub rzadziej lecytyna ze słonecznika, więc jej spożywanie dostarcza nam również dawki lecytyny.
Co to jest lecytyna naturalna? Chociaż lecytyna występuje naturalnie w wielu produktach spożywczych, suplementy lecytynowe zazwyczaj pochodzą z jaj, soi lub nasion słonecznika. Na rynku królują trzy rodzaje lecytyn, które są pozyskiwane z roślin oleistych: sojowa, słonecznikowa oraz lecytyna rzepakowa. Lecytyna sojowa występuje w ziarnach soi i ma zastosowanie w medycynie oraz przemyśle spożywczym. Występuje ona w postaci suplementów diety jako substancja czynna w lekach oraz preparatach poprawiających pamięć. Lecytyna słonecznikowa pozyskiwana jest z nasion słonecznika. Stosuje się ją w kosmetyce jako naturalny, bogaty w witaminy emulgator. Poza zastosowaniem w kosmetyce wykorzystywana jest do produkcji suplementów diety. Innym rodzajem jest lecytyna rzepakowa, która jest najodpowiedniejsza dla ludzkiego organizmu – ma wysoką zawartość Omega-9, dlatego przyjmuje się, że lecytyna rzepakowa wykazuje się lepszym wykorzystaniem przez mózg, a także cały organizm. Lecytyna występuje w postaci tabletek, proszku, na rynku jest także dostępna lecytyna w płynie.

Kiedy warto przyjmować lecytynę?

Na co działa lecytyna? Często pojawiają się pytania o to, czy i w jakich sytuacjach należy suplementować lecytynę. Najczęściej kojarzy się ona z kłopotami z pamięcią, ale to niejedyne jej zastosowanie. Funkcje lecytyny są dość złożone, jednak wiadomo, że ma ona pozytywny wpływ na różne aspekty funkcjonowania organizmu człowieka.
Lecytyna właściwości. Lecytyna wspiera pracę układu pokarmowego. Jej suplementacja korzystnie wpływa na układ trawienny osób borykających się z chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego lub nadwrażliwością jelit. Pomaga tworzyć ochronną barierę, która zatrzymuje szkodliwe mikroorganizmy. Wpływa na układ nerwowy, zapobiegając depresji i poprawiając kondycję psychiczną u osób cierpiących na zaburzenia maniakalno-depresyjne. Zmniejsza częstotliwość występowania urojeń i halucynacji.
Lecytyna lek na pamięć
Lecytyna dostarczana wraz z dietą wspomaga proces tworzenia nowych komórek układu nerwowego oraz połączeń między nimi, dzięki czemu wspiera zdolność uczenia się i zapamiętywania, poprawia także koncentrację. Ze względu na swoje funkcje lecytyna może również korzystnie wpływać na osoby cierpiące na chorobę Alzheimera oraz inne postacie demencji.
Lecytyna a stężenie cholesterolu i układ krążenia
Lecytyna jest związkiem, który pomaga obniżyć poziom cholesterolu całkowitego. Zmniejsza również stężenie frakcji LDL cholesterolu, a zwiększa stężenie frakcji HDL. Lecytyna zapobiega przyczepianiu się cholesterolu do płytek krwi i ścian naczyń krwionośnych. Dzięki tym właściwościom wspiera dbanie o zdrowie serca oraz naczynia krwionośne, a także zapobiega miażdżycy oraz schorzeniom sercowo-naczyniowym.
Lecytyna a zdrowie wątroby
Lecytyna pełni ważną funkcję w zachowaniu zdrowia wątroby. Odpowiada za rozpuszczalność cholesterolu w żółci oraz chroni przed powstawaniem kamieni żółciowych. Ze względu na zawartość choliny w cząsteczkach lecytyny zapobiega akumulacji tłuszczów w wątrobie . Suplementacja lecytyny sojowej pozytywnie wpływa także na detoksykację i regenerację wątroby. Działa  stabilizująco na błony komórek wątroby i korzystnie wpływa na marskość oraz zwłóknienie tego narządu w chorobie alkoholowej.
Działa ona stabilizująco na błony komórek wątroby i może mieć korzystny wpływ u chorych z marskością wątroby czy u osób ze zwłóknieniem tego narządu w chorobie alkoholowej
Lecytyna w okresie laktacji
Lecytyna pomaga również zapobiegać powikłaniom związanym z karmieniem piersią. Może być zatem dobrym wyborem dla kobiet, które borykają się z nawracającym blokowaniem kanału mlecznego. Lecytyna zmniejsza lepkość mleka, dzięki czemu wystąpienie zatorów jest zminimalizowane.
Lecytyna – pogromca tłuszczu
Doskonale wspomaga metabolizm tłuszczów oraz zapobiega ich gromadzeniu się w organizmie.
Lecytyna - jak długo stosować?
Kto i kiedy może potrzebować dodatkowej suplementacji lecytyną? Zwiększone zapotrzebowanie na lecytynę może dotyczyć zarówno młodzieży, jak i dorosłych. Szczególnie w stanach wzmożonego wysiłku fizycznego lub intelektualnego, np. przed egzaminami, w stanach zmęczenia, wyczerpania, w problemach ze skupieniem uwagi i zapamiętywaniem oraz w okresie rekonwalescencji. Dzienne zapotrzebowanie na lecytynę jesteśmy w stanie pokryć stosując zrównoważoną dietę.
Lecytyna dawkowanie
Najbardziej popularna jest lecytyna sojowa. Zalecana dawka to 1200 mg dziennie przez okres 3-4 miesięcy, po którym możemy się spodziewać efektów stosowania preparatu. Lecytyna występuje także w preparatach złożonych, w których skład wchodzą dodatkowo witaminy z grupy B mające za zadanie dodatkowe wzmocnienie działania lecytyny.

Lecytyna – przeciwwskazania

Lecytyna przeciwwskazania
W przypadku przyjmowania lecytyny w rozsądnych ilościach jest mało prawdopodobne, aby powodowała działania niepożądane. Osoby z wysokim poziomem złego cholesterolu lub z chorobami serca powininny skonsultować jej suplementacją z lekarzem.
Lecytyna skutki uboczne - szkodliwe działanie lecytyny związane jest z procesem produkcyjnym. Nie każdy dostępny na rynku produkt zawiera taką, która została wyhodowana w odpowiedni sposób. Bardzo często stosowane są pestycydy oraz środki chemiczne w uprawach soi, z której jest pozyskiwana. Skład suplementów nie jest monitorowany, dlatego warto sięgać po tę ze sprawdzonych źródeł. Ogólnie rzecz biorąc, stosowanie preparatów lecytyny jest bezpieczne – nie wchodzą one w interakcje z innymi substancjami , a ich ewentualne przedawkowanie może skutkować jedynie niewielkimi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego.
Jeśli jednak wystąpią działania niepożądane, mogą one obejmować:

• biegunkę;
• mdłości;
• bóle brzucha;
• zwiększoną produkcję śliny;
• uczucie sytości.

Ze względu na bardzo duży wpływ lecytyny na prawidłowe funkcjonowanie organizmu warto zadbać, aby w codziennej diecie nie zabrakło jej źródeł. Dotyczy to zwłaszcza kobiet w ciąży lub karmiących piersią. W przypadku suplementacji lepiej skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem, zwłaszcza jeśli poszukiwany jest preparat z lecytyną dla dzieci.

Źródła:
Christiansen S., Lecithin: uses, benefits and more, https://www.verywellhealth.com/lecithin
Gunstone D., Harwood, J., Dijkstr J., et al., Food Uses of Oils and Fats, The Lipid Handbook CRC Press; 2017; 340-343;
Nowak G., Lecytyna – na pamięć i nie tylko, biogo.pl;
Wilson D., Everything you need to know about lecithin, Medical News Today; 5; 2017.