Zmarszczki mimiczne: dlaczego powstają i jak je zminimalizować?

Zmarszczki są najczęściej pierwszą i najbardziej wyraźną oznaką postępującego procesu starzenia się. To niepożądana cecha, która ujawnia się m.in. w obrębie twarzy, szyi czy dekoltu. Zmarszczki pojawiają się wraz z upływem czasu, ale jednocześnie na przyspieszenie ich powstawania wpływają zewnętrzne fotouszkodzenia skóry. Istnieje wiele rodzajów zmarszczek, a jednym z nich są zmarszczki mimiczne. Czym one są, jak powstają i w jaki sposób można je zlikwidować czy choćby zminimalizować ich widoczność?

Co to są zmarszczki mimiczne?

Mianem zmarszczek mimicznych określa się takie, które są efektem aktywności mięśni twarzy, dokładniej rzecz ujmując – naszej mimiki. Czy wiesz, że w ludzkiej twarzy znajduje się aż 54 mięśni mimicznych, które właściwie pozostają w ciągłym ruchu – kurczą się i rozkurczają w obrębie skóry właściwej? To właśnie prowadzi do powstawania zmarszczek. Pierwsze zmarszczki mimiczne zwykle pojawiają się w kącikach oczu czy przy ustach. 

Jak powstają zmarszczki mimiczne?

Starzenie mimiczne, czyli miostarzenie, jest istotnym typem starzenia się skóry. Proces ten rozpoczyna się wcześnie, bo już około 25 roku życia. Jako pierwsze na twarzy widoczne stają się właśnie zmarszczki mimiczne. Powodem ich powstania są ruchy mimiki ekspresyjnej. W ich wyniku dochodzi do skurczu mięśni, co powoduje stres mechaniczny włókien kolagenowych i elastynowych. Jednocześnie wywołane skurczami naprężenie przenosi się na komórki skóry właściwej, które produkują włókna podporowe – fibroblasty, do jakich zalicza się kolagen i elastynę.

Ekspresja twarzy, która jest dla człowieka całkowicie naturalna, powoduje przewlekłe, powtarzalne naprężenia odpowiadające za przetrwały skurcz i zmiany fizjologiczne prowadzące do powstania miofibroblastów. Wydzielają one białka kurczliwe, aktynę i miozynę, które odpowiadają za powstawanie i jednocześnie stopniowe pogłębianie się zmarszczek mimicznych. Z uwagi na charakter zmian tego rodzaju często można spotkać się z określeniem, że są to zmarszczki dynamiczne. Powstają w trakcie:

• śmiania się,

• marszczenia brwi,

• mrużenia oczu,

• grymasu twarzy.

Zmarszczki mimiczne pojawiają się w pod kątem prostym do linii napinania się mięśnia. Wszystko przez to, że są one bezpośrednio związane z anatomią twarzy. Napięcie mięśni ma przełożenie na naskórek, który napręża się wzdłuż osi prostopadłej do mięśnia. Na powstawanie zmarszczek mimicznych najbardziej narażone są okolice:

• oczu – kąciki mogą być pokryte tzw. kurzymi łapkami,

• czoła,

• obszaru między brwiami – lwia zmarszczka,

• nosa i ust.

W procesie rozwoju zmarszczek mimicznych w odróżnieniu od tych wynikających z procesu starzenia się skóry nie dochodzi do zniszczenia włókien skóry właściwej – nienaruszone pozostają więc włókna kolagenowe oraz elastynowe do momentu, gdy zaczyna uwidaczniać się na twarzy, szyi czy dekolcie starzenie biologiczne.

Jak minimalizować zmarszczki mimiczne?

W gabinetach kosmetycznych i u lekarzy medycyny estetycznej oferowane są różnego rodzaju zabiegi pozwalające na niwelowanie i usuwanie zmarszczek mimicznych. Należą do nich różnego rodzaju iniekcje z wypełniaczami, ale pomocniczo stosowany jest też masaż twarzy przeciwzmarszczkowy, który powoduje, że skóra twarzy może być jędrniejsza, a wprowadzone do niej preparaty lepiej rozchodzą się po tkankach. 

Zabieg z użyciem wypełniaczy tkankowych, różnymi tkankami czy substancjami syntetycznymi, które mają zdolność do uzupełniania istniejących ubytków czy modelowania konturów ciała, pozwala na zniwelowanie zmarszczek. Użycie wypełniaczy tkankowych to popularna metoda korekcji zmarszczek mimicznych. Potrafią one znacznie spłycić bruzdy głębokie. Idealnym wypełniaczem tkankowym będzie substancja, która jest dobrze tolerowana przez organizm człowieka, nie powoduje powstawania infekcji czy stanów zapalnych, a przy tym zapewnia długotrwałe, pożądane efekty. Wypełniacz nie powinien wywoływać jednocześnie żadnych reakcji ubocznych. Najczęściej stosowane są takie wypełniacze jak:

• kwas hialuronowy,

• toksyna botulinowa (botoks),

• kwasy organiczne,

• związki peptydowe.

Kwas hialuronowy (HA)

Kwas hialuronowy jest polisacharydem zbudowanym z powtarzających się jednostek disacharydów. Naturalnie kwas ten (HA) występuje w skórze człowieka, a jego odpowiednie stężenie zapewnia działania zapobiegające powstawaniu zmarszczek. Przy zmarszczkach mimicznych zastosowanie mają zabiegi z użyciem HA podawanym w ramach iniekcji jako kwas nieusieciowiony lub usieciowiony. Celem wstrzykiwania HA do skóry jest spłycenie zmarszczek. Uzyskuje się efekt tzw. miękkiego liftingu. Najczęściej kwas hialuronowy stosuje się do likwidacji płytkich zmarszczek mimicznych wokół oczu i ust.

Botoks – toksyna botulinowa

Popularną metodą usuwania zmarszczek mimicznych jest botoks. Zabieg wstrzyknięcia botoksu przeprowadzany jest bez znieczulenia. Konieczne jest odbycie konsultacji z lekarzem i odstawienie leków przeciwzakrzepowych, jeśli pacjent je zażywa. Zabieg wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych. Korekcja zmarszczek mimicznych z zastosowaniem toksyny botulinowej to jeden z najbardziej znanych działań z zakresu medycyny estetycznej. Poleca się go właśnie osobom ze zmarszczkami mimicznymi, ponieważ można doprowadzić przy iniekcji botoksu do selektywnego paraliżu mięśni mimicznych. W efekcie dochodzi do wygładzenia zmarszczek w okolicy, która została poddana terapii. Najczęściej za pomocą botoksu niweluje się:

• kurze łapki, czyli w okolicy kąta zewnętrznego oka,

• lwie zmarszczki – bruzdy pomiędzy brwiami,

• zmarszczki na czole,

• zmarszczki wokół ust,

• zmarszczki na szyi.

Zabieg podania toksyny botulinowej polega na odpowiednim przygotowaniu wypełniacza i wstrzyknięciu go bezpośrednio w mięsień mimiczny lub w jego pobliże. Lekarz powinien indywidualnie dobrać dawkę botoksu, biorąc pod uwagę stopień upośledzenia kurczliwości, efekty osiągnięte przy poprzednich iniekcjach czy preferencje pacjenta. Rezultaty podania toksyny botulinowej są dobrze widoczne dopiero po około 5-7 dniach od wykonania zabiegu i utrzymują się przez około 5-6 miesięcy. Nie należy bać się o to, że mimika twarzy ucierpi w przypadku zastosowania botoksu na naszej twarzy. Jeśli iniekcji dokona lekarz z doświadczeniem, botoks może być najlepszym sposobem na zmarszczki mimiczne na czole, wokół ust czy oczu, ale i na zmarszczki palacza, które powstają w wyniku palenia papierosów. 

Kwasy organiczne

Wśród substancji przeciwdziałających starzeniu się skóry wymienia się kwasy organiczne, które osłabiają połączenia jonowe między komórkami naskórka, a później stopniowo odrywają je od powierzchniowej warstwy rogowej. Prowadzi to do pobudzenia skóry do regeneracji, a zwłaszcza produkcji nowych włókien kolagenowych i elastynowych.

Kwasy organiczne wykorzystuje się w ramach zabiegów antystarzeniowych w formie eksfoliacji chemicznej. To wieloetapowe złuszczanie naskórka i skóry właściwej zwiększające ilość mukopolisacharydów w komórkach. Efektem jest poprawa elastyczności skóry i jej nawilżenia, a także ogólne odmłodzenie i opóźnienie procesów starzenia się. To kolejne dobre sposoby na pozbycie się zmarszczek. 

Związki o budowie peptydowej

Z uwagi na to, że z procesem starzenia się skóry związana jest stopniowa utrata liczby peptydów i białek w organizmie osłabione są procesy naturalnie następującej naprawy komórek. Peptydy to inaczej struktury opóźniające starzenie się skóry. Ich działanie polega na pobudzaniu procesów endogennych komórek. Następuje dzięki temu wzrost syntezy składników odpowiedzialnych za powstawanie włókien podporowych skóry takich jak:

• fibroblasty,

• kolagen,

• elastyna.

Przy likwidowaniu zmarszczek mimicznych wykorzystywane są związki o budowie peptydowej o działaniu rozkurczającym. Bywa, że są one stosowane zamiast botoksu. W wyniku działania  np. syntetycznego peptydu biomimetycznego dochodzi u człowieka do chwilowej blokady impulsów nerwowych w miejscu podania – w okolicy płytki nerwowo-mięśniowej. Obniża się częstotliwość i intensywność skurczów danego mięśnia twarzy. Związki o budowie peptydowej skutecznie spłycają drobne zmarszczki, a także spowalniają proces powstawania nowych zmarszczek mimicznych.

Dobierając odpowiednie substancje i metody ich podania pacjentowi, można zniwelować widoczność, a nawet całkowicie zlikwidować zmarszczki mimiczne, które dla wielu osób zarówno kobiet, jak i mężczyzn mogą być zmorą. Prócz zabiegów wykonywanych w gabinetach kosmetycznych należy na co dzień w ramach domowej pielęgnacji stosować odpowiednie kosmetyki o skutecznym działaniu przeciwstarzeniowym. Regularne wykonywanie profesjonalnych zabiegów i pielęgnacja domowa opóźnią procesy starzenia się skóry i zmniejszą widoczność zmarszczek mimicznych. Warto poznać domowe sposoby na zmarszczki mimiczne obejmujące między innymi masaże, ale i stosowanie różnych kosmetyków.

Źródła:

• https://dermatic.pl/aestheticbusiness/2021/12/27/zmarszczki-a-starzenie-sie-skory/

• https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WF_jednostki/samodzielna-pracownia-medycyny-estetycznej/podrecznik-podstawy_medycyny_estetycznej_ap_ver3.pdf

• https://www.researchgate.net/profile/Dorota-Wydro/publication/270961322_Starzenie_sie_twarzy_i_szyi/links/55c4cf8908aebc967df3806c/Starzenie-sie-twarzy-i-szyi.pdf

• http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2015.6-2.pdf

• https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/146577