Co to jest schizofrenia?
Choroby i zaburzenia psychiczne są często uważane za rzecz wstydliwą i stanowią temat tabu. Należy sobie jednak zdawać sprawę, że mogą być one tak samo groźne dla zdrowia i życia człowieka jak popularne choroby cywilizacyjne. Choroby psychiczne takie jak schizofrenia, charakteryzujące się niejednorodnym obrazem klinicznym i mogą stanowić szczególny problem diagnostyczny, ze względu na złożoność objawów i różnorodny przebieg. Dowiedz się czym jest schizofrenia, jakie są jej rodzaje, objawy i możliwości leczenia schizofrenii.
Spis treści:
- Schizofrenia - co to jest?
- Czy schizofrenia jest dziedziczna?
- Schizofrenia – przyczyny
- Schizofrenia - objawy
- Schizofrenia – rodzaje
- Schizofrenia – leczenie
Schizofrenia - co to jest?
Schizofrenia to przewlekła choroba psychiczna, o zmiennym obrazie klinicznym, w którym przeważają specyficzne zaburzenia funkcji poznawczych, myślenia i spostrzegania. Zaliczana jest do grupy tzw. psychoz, czyli stanów, w których dochodzi do zaburzonej percepcji rzeczywistości i fałszywego postrzegania otaczającego świata. Dotyka ona w równym stopniu mężczyzn jak i kobiety, jednak mężczyźni mają tendencję do wcześniejszego początku zachorowania (18-25 r.ż., podczas gdy u kobiet jest to 21-30 r.ż.). Diagnoza stawiana jest na podstawie wywiadu z pacjentem. Badania obrazowe i laboratoryjne są przydatne jedynie w celu wykluczenia innych, organicznych uszkodzeń mózgu.
Czy schizofrenia jest dziedziczna?
Ryzyko populacyjne zachorowania na schizofrenię w ciągu całego życia wynosi ok. 1%. Dotychczas nie wyróżniono jednego genu, który może być odpowiedzialny za rozwinięcie się tej choroby. Uważa się, że predyspozycja do rozwoju schizofrenii ma charakter poligenowy i w połączeniu z odpowiednimi czynnikami środowiskowymi może dać efekt w postaci tej choroby. Do czynników tych zalicza się szczególnie zdarzenia w okresie prenatalnym i okołoporodowym, takie jak niedotlenienie, infekcja wewnątrzmaciczna, niedożywienie, nasilony stres u matki i niska masa urodzeniowa dziecka, oraz uzywanie substancji psychoaktywnych jak narkotyki i dopalacze.
Na zachorowanie najbardziej narażeni są krewni pierwszego stopnia osób dotkniętych schizofrenią. Ryzyko dla dzieci, jeśli jedno z rodziców choruje wynosi 12%; natomiast jeśli chorobą dotknięci są oboje rodzice, ryzyko to wzrasta do 40%.
Schizofrenia – przyczyny
Istnieje kilka hipotez patogenezy schizofrenii. Poza wcześniej wymienionymi czynnikami genetycznymi, na uwagę zasługuje również teoria zaburzeń przekaźnictwa w mózgu. Wyróżniamy tutaj:
- Hipotezę dopaminową- zakłada ona, że obawy wytwórcze są wynikiem nadczynności układu dopaminergicznego w tzw. układzie mezolimbicznym, natomiast objawy negatywne są związane z niedoborem dopaminy w układzie mezokortykalnym. Fakt nadmiaru dopaminy w jednym układzie, połączony z jej niedoborem w innym stanowi trudność w leczeniu farmakologicznym, ze względu na konieczność przeciwstawnego oddziaływania leku w różnych obszarach mózgu.
- Hipotezę glutaminianową- jest ona związana z badaniami post mortem osób chorych na schizofrenię, u których wykazano mniejszą gęstość receptorów NMDA (receptory dla glutaminianu)
Schizofrenia - objawy
Wyróżnia się trzy podstawowe grupy objawów w schizofrenii - pozytywne, negatywne oraz zaburzenia funkcji poznawczych.
- Objawy pozytywne - mają charakter wytwórczy i przyjmują postać bogatych przeżyć psychotycznych. Najczęściej obecne są halucynacje słuchowe, urojenia prześladowcze, natłok myśli, nadawanie symbolicznych znaczeń faktom i zjawiskom.
- Objawy negatywne - mają charakter ubytkowy. Zaliczamy do nich zubożenie myślenia i wypowiedzi, brak odczuwania przyjemności, uczucie pustki, upośledzenie okazywania emocji.
- Zaburzenie funkcji poznawczych - w zależności od nasilenia wyżej wymienionych objawów, chorzy cierpią na deficyty uwagi, obniżenie sprawności motorycznej, zaburzenia pamięci, trudności w nawiązywaniu relacji społecznych (np. ze względu na obniżenie empatii).
Schizofrenia – rodzaje
Według klasyfikacji ICD-10, można wyróżnić kilka rodzajów schizofrenii, które różnią się przede wszystkim proporcją nasilenia objawów pozytywnych i negatywnych. Poniższy podział nie ma dużego znaczenia klinicznego i nie jest pomocny w wyborze farmakoterapii, w związku z czym powoli odchodzi się od jego stosowania.
- Schizofrenia paranoidalna- najczęstsza postać schizofrenii w Polsce (65% przypadków rozpoznawanej schizofrenii), dominują w niej urojenia paranoidalne (w tym paranoja prześladowcza) i omamy słuchowe. Objawy negatywne nie są silnie wyrażone.
- Schizofrenia hebefreniczna- z reguły rozpoznawana u młodych dorosłych. Obecne są dziwactwa, dezorganizacja zachowania, zanik wyższych uczuć, drażliwość i agresja.
- Schizofrenia katatoniczna- dominują tutaj zaburzenia psychomotoryczne, począwszy od nadmiernego pobudzenia, po dziwne, nienaturalne pozycje utrzymywane przez chorego przez kilka godzin.
- Schizofrenia niezróżnicowana- rozpoznawana, gdy obraz chorobowy nie odpowiada żadnej z innych postaci schizofrenii.
- Depresja poschizofreniczna- epizod depresyjny po ustąpieniu ostrych objawów psychotycznych.
- Schizofrenia rezydualna- utrzymujące się przewlekle objawy negatywne
- Schizofrenia prosta- charakteryzuje się powolnym i podstępnym rozwojem, nieobecne są objawy wytwórcze
Schizofrenia – leczenie
Podstawą leczenia epizodów psychotycznych są tzw. neuroleptyki atypowe, zależy to jednak od objawów jakie prezentuje pacjent, przebiegu choroby i współpracy pacjenta w leczeniu. Długość leczenia uzależniona jest od ilości epizodów psychotycznych i waha się od 12 miesięcy, aż do przewlekłego leczenia do końca życia. Innymi elementami procesu leczenia jest psychoedukacja pacjentów oraz rehabilitacja psychiatryczna - tzw. Trening Umiejętności Społecznych, który ułatwia powrót do samodzielnego funkcjonowania oraz poprawia funkcjonowanie w środowisku społecznym.
Źródła:
- Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny. M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska. Warszawa, PZWL, 2011
- Introductory Textbook of Psychiatry. DW Black, NC Andreasen. American Psychiatric Publishing, 2011.
- Psychiatria. Skrypt dla studentów A. Klimkiewicz, M. Wojnar i M. Radziwoń- Zaleska (red) Warszawa; Oficyna WUM, 2015.
Usługi dla Ciebie
Artykuły powiązane
Jak zadbać o swój komfort psychiczny na kwarantannie?
Kwarantanna to trudny okres, który odbija się na nastroju, może nasilać stany lękowe, niepokój i frustrację. Jak zminimalizować negatywne skutki kwarantanny i zadbać o swój komfort psychiczny?
Czy wampiry energetyczne naprawdę istnieją? Sprawdź, jak rozpoznać takie osoby!
Nasze zdrowie i dobre samopoczucie to bardzo ważne aspekty zdrowego funkcjonowania w codziennym życiu. Niestety, czasami poddajemy się złej energii innych osób, która potrafi nas osłabić.
Na czym polega terapia EMDR? Sprawdź, czy jest skuteczna!
Ludzki mózg jest odpowiedzialny za odbieranie, selekcję, analizę i przechowywanie różnorodnych informacji docierających do nas z szeroko rozumianego otoczenia. Proces tworzenia i przechowywania wspomnienia odbywa się w synapsach – niewielkich strukturach na powierzchni komórek nerwowych zwanych neuronami.
Choroba sieroca – sprawdź, co jest jej przyczyną i jakie są jej konsekwencje w dorosłości
Więź emocjonalna dziecka z rodzicami (zwłaszcza z matką) to poczucie silnego związku, które kształtuje się już w okresie niemowlęctwa i stanowi nieocenioną wartość i podstawę do prawidłowego rozwoju dziecka. Jest także potencjałem na kolejne lata życia, w tym także na okres dorosłości.
Zobacz jakie są objawy depresji - infografika
Depresja to choroba, nie powód do wstydu. Ważne, by ją rozpoznać i podjąć leczenie. Jakie są objawy depresji? Jak rozpoznać chorobę?