Zaburzenia postrzegania rzeczywistości i przekonanie do swoich racji bez względu na opinie otoczenia, to może być psychoza. Jakie są jej główne objawy i sposoby leczenia?

Psychoza – co to takiego

Psychoza jest stanem umysłu, w którym występują poważne zaburzenia w postrzeganiu rzeczywistości. Nazwa pochodzi od dwóch greckich słów (psyche - umysł oraz osis - szaleństwo).

Mianem psychozy lub stanu psychotycznego określa się zachowania odbiegające od szeroko pojętej normy lub po prostu niezrozumiałe. Choroba jest stanem rozregulowania i zakłócenia różnych sfer funkcjonowania psychicznego, takich jak: postrzeganie rzeczywistości (w tym siebie i otoczenia), formy toku myślenia, przeżywania i wyrażania emocji oraz nastroju.

Zaburzenia prowadzą do tego, że pacjent zaczyna żyć w wyimaginowanym świecie. Chory może doświadczać omamów wzrokowych i słuchowych, dużo rzadziej czuciowych, węchowych, bądź paranoidalnych urojeń i halucynacji. Osoba z psychozą głęboko wierzy w rzeczy, które są wytworem wyobraźni i nie jest tego świadoma. Nie potrafi w sposób krytyczny spojrzeć na symptomy choroby biorąc je za rzeczywistość. Chorzy nie przyjmują żadnych uwag dotyczących ich stanu zdrowia, co może prowadzić do konfliktów, a w konsekwencji odtrącenia i izolacji.

Wypowiedzi pacjenta często są niespójne i odrealnione, ma on problemy ze skupieniem uwagi na rozmowie. Charakterystyczne jest też to, że nastrój bywa nieadekwatny do sytuacji, ale jednocześnie tożsamy z przeżywanymi urojeniami lub omamami. Pacjent całkowicie zatraca granicę między wewnętrznymi przeżyciami, a tym, co dzieje się naprawdę.

Psychoza - przyczyny

Dokładne przyczyny schorzenia nie zostały poznane, ale dziś przyjmuje się, że u źródeł je wywołujących są zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu neuroprzekaźników (komórek nerwowych odpowiedzialnych za komunikację w mózgu). Z kolei wśród czynników mogących prowadzić do zachwiania równowagi wymienia się: alkohol, substancje psychoaktywne, zwłaszcza narkotyki, dopalacze oraz różne choroby somatyczne i psychiczne. Psychozę można zdiagnozować także u osób starszych z pogarszającą się pamięcią. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest depresja, bo może doprowadzić do rozwoju psychozy depresyjnej. W przypadku zaburzeń takich jak schizofrenia, czy zaburzenia schizotypowe, przyczyna jest złożona (kombinacja czynników środowiskowych i genetycznych).

Do grupy zaburzeń psychotycznych zalicza się:

  • schizofrenię - choroba przewlekła z zaburzeniami psychicznymi o wielu podtypach, gdzie oprócz urojeń i halucynacji występują reakcje nieadekwatnymi emocjami, brak odczuwania przyjemności z czegokolwiek;
  • zaburzenia schizoafektywne - podobnie jak schizofrenia są chorobą przewlekłą. Występują objawy psychotyczne w połączeniu z zaburzeniami nastroju (depresja lub mania);
  • psychozy reaktywne - wywołane są przez bardzo silny stres lub traumatyczne doświadczenie. Najczęściej objawy przechodzą samoistnie;
  • psychozy egzogenne - objawy psychozy spowodowane są czynnikami zewnętrznymi, np. zażywaniem substancji psychoaktywnych. Ich leczenie uzależnione jest od przyczyny, która je wywołała.

Psychoza - objawy

Przy wszystkich typach zaburzeń psychotycznych do najbardziej charakterystycznych symptomów zalicza się: urojenia oraz halucynacje. Oprócz nich wymienia się też: obsesje, gwałtowne zmiany osobowości, brak przeżywania i wyrażania uczuć, dezorganizację zarówno myślową, jak i behawioralną.

Urojenia są zaburzeniami myślenia polegającymi na złym osądzaniu i błędnych przekonaniach wobec świata zewnętrznego. Chory mocno wierzy, mimo braku dowodów i nie jest w stanie rozważyć zdania innych. Bardzo często chorym może wydawać się, że ktoś czyta w ich myślach, że są śledzeni lub ktoś przejmuje nad nimi kontrolę. Osoba w stanie psychozy nie potrafi dostrzec bezsensowności swoich przekonań. Halucynacjami można określić doświadczenia zmysłowe (wszystkie zmysły), które nie są spowodowane czynnikiem zewnętrznym. W tej kategorii mieszczą się wszelkiego rodzaju omamy: wzrokowe, zapachowe, czuciowe oraz słuchowe. Chory uważa, że halucynacje są prawdziwe.

Psychoza - leczenie

Najistotniejsze jest rozpoczęcie kuracji na wczesnym etapie rozwoju schorzenia. Podstawową metodą leczenia chorób z grupy psychoz jest farmakologia. W zależności od rodzaju stosuje się różne środki, ale najczęściej są to leki przeciwpsychotyczne, blokujące niektóre neuroprzekaźniki w mózgu, przez co eliminują objawy takie jak halucynacje i urojenia. Uzupełnieniem leczenia farmakologicznego może być psychoterapia. W wymiarze poznawczo-behawioralnym ułatwia pacjentowi kontrolę nad umysłem i zrozumienie mechanizmów działania choroby. Właśnie połączenie tych dwóch metod daje najlepsze efekty. Niezwykle istotna jest również pomoc najbliższych, gdyż podczas leczenia bezcenne jest wsparcie i ochrona przed wykluczeniem ze społeczeństwa.